“Bị cận không đeo kính có bị nhược thị không?” là vấn đề được nhiều người quan tâm, đặc biệt là những người cận thị nặng và gia đình có con nhỏ. Để giúp bạn đọc có thêm góc nhìn khách quan, bài viết hôm nay của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà sẽ phân tích nguy cơ nhược thị khi bị cận mà không đeo kính.

1. Bị cận không đeo kính có bị nhược thị không?

Nhược thị là tình trạng suy giảm thị lực, xảy ra khi não “phớt lờ” tín hiệu hình ảnh từ mắt. Quá trình này khiến mắt suy giảm thị lực nghiêm trọng, khó hồi phục. Một trong số những nguyên nhân gây ra nhược thị là hiện tượng: Bất đồng khúc xạ (thị lực của hai mắt không đều nhau).

Ở người cận thị, tình trạng cận lệch (độ cận hai mắt không bằng nhau) khá phổ biến. Việc đeo kính cận lúc này không chỉ giúp cải thiện tầm nhìn mà còn cân bằng thị lực hai mắt, phòng ngừa biến chứng nhược thị. Điều này khiến nhiều người nảy sinh thắc mắc: Bị cận không đeo kính có bị nhược thị không? Đáp án là: Có thể.

Người bị cận thị không đeo kính có thể khiến mắt bị nhược thị, đặc biệt trong trường hợp cận thị lệch. Cận thị lệch là trạng thái thị lực của hai mắt không đều nhau. Khi đó mắt có thị lực yếu hơn có nguy cơ tiến triển thành nhược thị, diễn biến như sau:

• Mắt gửi tín hiệu hình ảnh thu được về não bộ.
• Não bộ thực hiện dung hợp hình ảnh được gửi từ hai mắt (hợp thị). Khi hai mắt gửi về hình ảnh có độ sắc nét chênh lệch quá lớn, não có xu hướng ưu tiên tiếp nhận và xử lý “tín hiệu rõ nét” và bỏ qua tín hình ảnh mờ nhoè.
• Hậu quả là quá trình dẫn truyền tín hiệu thần kinh từ mắt kém hơn liên tục suy yếu cho đến khi mất hẳn và gây suy giảm thị lực nghiêm trọng, vĩnh viễn.

Theo các chuyên gia nhãn khoa, trẻ nhỏ (dưới 18 tuổi) và người lệch thị trên 2 diop có nguy cơ bị nhược thị cao hơn. Vì vậy, những đối tượng này cần nghiêm túc tuân thủ chỉ định sử dụng kính theo hướng dẫn của bác sĩ.

2. Dấu hiệu nhận biết mắt bị nhược thị

Nhược thị chỉ xảy ra ở một bên mắt nên thường không có biểu hiện rõ ràng. Để biết chính xác mình có bị nhược thị không, bạn nên đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa khi có dấu hiệu sau đây:

• Dùng tay che từng bên mắt, nếu nhận thấy một bên mắt có tầm nhìn kém hơn hẳn thì cần đi khám ngay.
• Trẻ nhỏ hay nghiêng đầu hoặc lấy tay che một mắt khi nhìn. Đây có thể là hành động vô thức để sử dụng mắt tốt và loại bỏ hình ảnh từ mắt kém hơn.
• Cận thị nặng gây lác mắt cũng có thể tiến triển thành nhược thị do não có xu hướng bỏ qua hình ảnh từ mắt lác. Do đó, bạn nên đi khám nếu nhận thấy mắt có dấu hiệu bị lác.
• Tầm nhìn kém ngay cả khi đã đeo kính có thể là dấu hiệu cho thấy mắt bị giảm thị lực.

Cha mẹ cần đặc biệt chú ý phát hiện sớm nhược thị ở trẻ dưới 7–8 tuổi, bởi đây chính là “giai đoạn vàng” quyết định khả năng điều trị thành công.

3. Cách phòng tránh nhược thị khi bị cận

Sự nguy hiểm của nhược thị đến từ tình trạng suy giảm thị lực không hồi phục. Để tránh tình trạng này, người cận thị nên áp dụng các biện pháp phòng tránh từ sớm, điển hình như:

3.1. Đeo kính đúng

Người cận thị cần nghiêm túc tuân thủ chỉ định đeo kính của bác sĩ, đặc biệt là trường hợp trẻ nhỏ, cận lệch. Những lưu ý khi đeo kính cận gồm:

• Ưu tiên các loại kính có khả năng kiểm soát tiến triển độ cận như: kính áp tròng Ortho K hoặc tròng kính Essilor Stellest. 
• Đeo kính đúng độ, đảm bảo các thông số chuẩn xác theo kê đơn của bác sĩ.
• Đeo kính đúng thời gian theo bác sĩ hướng dẫn. Những trường hợp bị cận lệch hoặc có nguy cơ nhược thị, bác sĩ có thể chỉ định đeo kính toàn thời gian để đảm bảo não luôn nhận được hình ảnh rõ nét.

3.2. Phẫu thuật xoá cận

Phẫu thuật khúc xạ mắt giúp cải thiện thị lực và giảm nguy cơ nhược thị ở người chưa mắc, nhưng không thể phục hồi thị lực cho mắt đã bị nhược thị. Phương pháp này chỉ phù hợp với người trên 18 tuổi, có độ cận ổn định và không mắc bệnh lý về mắt hay toàn thân nghiêm trọng. Một số phương pháp mổ cận phổ biến hiện nay gồm:

• Phẫu thuật CLEAR: Đây là phẫu thuật không tạo vạt, xâm lấn tối thiểu lên câu trúc giác mạc. Nhờ đó, mắt phục hồi nhanh hơn và hạn chế hội chứng khô mắt sau mổ cận. Mổ cận CLEAR diễn ra rất nhanh, chỉ mất khoảng 10 – 20 phút/ hai mắt.
• Femto Pro: Được thực hiện bằng cách sử dụng tia Femtosecond Laser để tạo vạt mịn. Công nghệ này giúp rút ngắn thời gian hồi phục và đem lại thị lực sắc nét sau phẫu thuật. 
• SmartSurfACE: Đây là phương pháp không chạm, không vạt, cực kỳ phù hợp với những người có giác mạc mỏng hoặc bất thường. Người cận thị có thể lấy lại thị lực ngay sau khi phẫu thuật kết thúc.
• Mổ mắt Phakic: Phương pháp này được thực hiện bằng cách đặt trực tiếp thấu kính nội nhãn vào trong mắt, bảo tồn tối đa cấu trúc giác mạc. Phakic IPCL thường được chỉ định cho người có giác mạc quá mỏng hoặc độ cận quá cao (trên 30 độ).

3.3. Kết hợp ăn uống, sinh hoạt khoa học

Bên cạnh việc tích cực kiểm soát và điều trị cận thị, bạn cũng nên điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt để bảo vệ thị lực cho mắt. Các lưu ý cụ thể bao gồm:

• Tránh học tập hoặc làm việc cường độ cao trong thời gian dài. Bạn nên áp dụng quy tắc 20 – 20 – 20, tức là sau 20 phút làm việc thì nghỉ ngơi 20 giây và cho mắt nhìn vào các vật ở khoảng cách xa 20 feet (khoảng 6m).
• Đảm bảo môi trường học tập, làm việc và sinh hoạt được cung cấp đầy đủ ánh sáng, ưu tiên sử dụng ánh sáng tự nhiên.
• Kiểm soát tốt thời gian tiếp xúc với các thiết bị điện tử, không nên dùng quá 2 tiếng liên tục.
• Ngủ đủ giấc, đảm bảo thời gian ngủ tối thiểu 6 –  8 tiếng/ ngày để mắt được nghỉ ngơi và cơ thời gian hồi phục tốt nhất.
• Tăng cường bổ sung thực phẩm chứa dưỡng chất có lợi cho mắt cận như: lutein, zeaxanthin, omega 3, vitamin E, vitamin A,….
• Chủ động khám mắt định kỳ 6 tháng/ lần hoặc theo chỉ định của bác sĩ để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và có biện pháp điều trị phù hợp.

4. Một số câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một vài câu hỏi thường gặp liên quan đến cận thị và nhược thị:

4.1. Có phải người cận thị nào cũng bị nhược thị?

Câu trả lời là: Không. Những người có biện pháp chăm sóc và kiểm soát tốt tiến triển cận thị thường không gặp phải biến chứng nhược thị. Ngoài ra, những người bị cận thị nhẹ hoặc độ cận bằng nhau cũng rất ít khi gặp phải biến chứng này.

4.2. Nhược thị do cận thị có nguy hiểm không?

Nhược thị do cận thị không đe dọa tính mạng nhưng có thể gây suy giảm thị lực nghiêm trọng và vĩnh viễn ở mắt bị ảnh hưởng. Tình trạng này khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt, học tập, công việc và giảm chất lượng cuộc sống. Ở trường hợp nặng, mắt nhược thị có thể mất gần như hoàn toàn khả năng nhìn, dẫn đến “mù chức năng.”

4.3. Đeo kính muộn có làm tăng nguy cơ nhược thị không?

Đáp án là: Có. Đeo kính muộn đồng nghĩa rằng mắt đã phải nhìn mờ trong một thời gian. Trong thời gian này, sự kết nối giữa não bộ và mắt yếu hơn có thể đã bị ảnh hưởng. Đây là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ nhược thị.

Bị cận thị không đeo kính có thể dẫn đến nhược thị. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều biện pháp hiệu quả để phòng ngừa tình trạng này. Bạn có thể liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn nguy cơ và giải pháp phù hợp với tình trạng của mình. Nếu vẫn còn băn khoăn: Bị cận không đeo kính có bị nhược thị không? Bạn có thể kết nối ngay với Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà qua Hotline: 0843 403 403.