Bệnh tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến tim mạch, thận hay thần kinh mà còn gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ở mắt. Theo dõi bài viết của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà để nắm rõ các biến chứng tiểu đường ở mắt và cách phòng tránh nhé! 

1. Các biến chứng tiểu đường ở mắt mà có thể xảy ra

Tiểu đường có thể gây ra rất nhiều biến chứng nghiêm trọng trên các cơ quan của cơ thể, bao gồm cả mắt. Theo các bác sĩ chuyên khoa Mắt, một số biến chứng tiểu đường ở mắt phổ biến như sau:

1.1. Mờ, nhức mỏi và khô mắt

Người bệnh tiểu đường rất dễ gặp tình trạng mờ mắt, nhức mắt hoặc cảm thấy khô rát ở mắt. Nguyên nhân là do lượng đường huyết thay đổi thấy thường áp lực thẩm thấu trong mắt không ổn định và mắt phải điều tiết liên tục. Nếu tình trạng kéo dài, thị lực của bệnh nhân có thể suy giảm tạm thời hoặc lâu dài.

1.2. Bệnh võng mạc tiểu đường

Bệnh võng mạc tiểu đường là biến chứng ở mắt phổ biến và nguy hiểm nhất. Ước tính người bệnh tiểu đường tuýp 1 có thể gặp biến chứng này sau 5 năm. Tuy nhiên với bệnh nhân tiểu đường tuýp 2, biến chứng võng mạc có thể đã xuất hiện âm thầm ngay tại thời điểm bạn vừa được chẩn đoán mắc bệnh.

Võng mạc tiểu đường được chia ra làm 2 thể bệnh như sau:

• Không tăng sinh: Đây là giai đoạn sớm của bệnh. Các mạch máu nhỏ trong võng mạc bắt đầu phình nhẹ và có thể rò rỉ một chút máu, tạo thành những chấm xuất huyết nhỏ.
• Tăng sinh: Bệnh đã tiến vào giai đoạn nặng. Mạch máu bị tổn thương nặng khiến võng mạc không được cung cấp đủ máu, cơ thể buộc phải sinh ra các mạch máu mới bất thường. Tuy nhiên, chúng rất dễ vỡ gây xuất huyết ồ ạt trong mắt. 

1.3. Đục thủy tinh thể

Người mắc tiểu đường có nguy cơ bị đục thủy tinh thể cao hơn người bình thường. Khi đường huyết tăng lâu ngày, thủy tinh thể hấp thu nhiều đường và chuyển hóa thành sorbitol. Hoạt chất này tích tụ lâu ngày sẽ khiến thủy tinh thể bị đục, mờ và mất trong suốt.

Một số biểu hiện sớm của thuỷ tinh thể bao gồm: nhìn mờ như có sương che trước mắt, khó nhìn khi trời tối, bị chói sáng khi ra ngoài nắng,… 

1.4. Tăng nhãn áp (Glaucoma)

Bệnh xảy ra khi các mạch máu bất thường phát triển ở phần trước của mắt, cản trở chặn đường thoát dịch của mắt. Khi đó, áp lực trong mắt tăng lên, chèn ép lên dây thần kinh thị giác làm bạn cảm thấy đau nhức quanh hốc mắt, đau đầu, nhìn mờ.

1.5. Phù hoàng điểm

Phù hoàng điểm xảy ra khi các mạch máu trong võng mạc bị vỡ do ảnh hưởng của đường huyết cao trong thời gian dài. Bệnh này còn làm dịch ứ lại ở vùng hoàng điểm, sưng lên và kéo theo các triệu chứng điển hình như nhìn mờ, hình ảnh méo mó, đường thẳng biến thành đường cong, màu sắc nhạt nhòa. 

Phù hoàng điểm thực chất là một dạng thoái hóa điểm vàng nghiêm trọng, thường là hậu quả của bệnh võng mạc tiểu đường và có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào (cả không tăng sinh và tăng sinh). Tình trạng này là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực trung tâm, khiến người bệnh gặp khó khăn khi đọc sách, lái xe hoặc nhận diện khuôn mặt.

1.6. Bệnh thần kinh thị giác

Bệnh thần kinh thị giác xảy ra khi dây thần kinh thị giác bị tổn thương, làm giảm khả năng dẫn truyền tín hiệu từ mắt lên não. Nguyên nhân có thể do thiếu máu, thiếu oxy hoặc các bệnh lý mạch máu. Người bệnh thường gặp tình trạng nhìn mờ hoặc giảm thị lực trung tâm, hiếm khi gây song thị.

2. Biến chứng tiểu đường về mắt xảy ra theo cơ chế nào?

Bệnh võng mạc đái tháo đường tiến triển qua nhiều giai đoạn, từ không tăng sinh đến tăng sinh. Mỗi giai đoạn đều có đặc điểm riêng và có mức độ ảnh hưởng riêng đến thị lực.

1. Bệnh võng mạc nền (Giai đoạn không tăng sinh)

Ở giai đoạn sớm này, đường huyết cao làm thành thành mạc máu yếu đi, phình ra và rò rỉ dịch hoặc máu. Tuy nhiên, các thay đổi này chỉ gây ra các triệu chứng hết sức mờ nhạt như nhìn mờ. Thị lực của người bệnh có thể càng kém hơn nếu bị phù hoàng điểm.

2. Bệnh võng mạc tiền tăng sinh (Giai đoạn thiếu máu cục bộ nặng)

Khi bệnh tiến triển, các mạch máu bị tắc nghẽn trên diện rộng khiến võng mạc bị thiếu máu nuôi trầm trọng. Lúc này chưa xuất hiện các mạch máu mới nhưng mắt đã gửi đi các tín hiểu để chuẩn bị tăng sinh mạch. Khi đó, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao để can thiệp điều trị bằng laser kịp thời. 

3. Bệnh võng mạc tăng sinh

Do thiếu oxy trầm trọng, võng mạc kích thích sinh ra các mạch máu mới (tân mạch).Tuy nhiên, những mạch này rất yếu và dễ vỡ nên có thể gây ra các bất thường như:

• Xuất huyết võng mạc hoặc dịch kính với triệu chứng điển hình nhìn mờ như có lớp màn hoặc thấy chấm đen bay.
• Hình thành mô xơ và màng trước võng mạc có thể gây bong võng mạc và mất thị lực
• Tăng nhãn áp tức áp lực nhãn cầu tăng kéo dài và dây thần kinh thị giác bị tổn thương.

Ngoài các tổn thương kể trên, phù võng mạc có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào. Tuy nhiên, tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng ở giai đoạn tăng sinh và cần phòng tránh sớm bởi đây là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực ở bệnh nhân tiểu đường.

3. Cách điều trị các biến chứng võng mạc tiểu đường mắt như nào?

Dựa vào mức độ tổn thương của mắt, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho từng người bệnh. Mục tiêu chung là giảm viêm và can thiệp trực tiếp để làm chậm quá trình thoái hóa võng mạc cũng như ngăn ngừa các biến chứng khác.

• Duy trì điều trị các bệnh lý toàn thân: Bác sĩ sẽ đảm bảo các chỉ số đường huyết, huyết áp, mỡ máu của bệnh nhân đều trong ngưỡng an toàn là nền tảng quan trọng nhất
• Tiêm thuốc nội nhãn: Bác sĩ sẽ tiêm thuốc kháng tăng sinh mạch máu (Anti-VEGF) hoặc thuốc kháng viêm (Corticoid) trực tiếp vào mắt. Phương pháp này giúp giảm phù hoàng điểm, ngăn chặn các mạch máu mới hình thành và cải thiện thị lực hiệu quả.
• Điều trị bằng laser (Laser quang đông võng mạc): Phương pháp này áp dụng cho các ca võng mạc có nhiều điểm xuất huyết hoặc xuất hiện các mạch máu mới bất thường. Bệnh nhân sẽ được chiếu tia laser hỗ trợ cầm máu và ngăn mạch máu bất thường mới tiếp tục phát triển.
• Phẫu thuật cắt dịch kính: Dành cho các ca nặng như có dấu hiệu xuất huyết võng mạc, bong võng mạc. Thủ thuật này giúp cắt bỏ máu hoặc mô xơ kéo căng võng mạc, giảm áp lực trong nhãn cầu và cải thiện thị lực nhanh hơn.
• Các phương pháp khác: Nếu người bệnh có đục thủy tinh thể nặng do tiểu đường, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật thay thủy tinh thể để lấy lại thị lực cho bệnh nhân. Trong trường hợp bệnh nhân có tổn thương phức tạp, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tối ưu và bảo tồn thị lực lâu dài.

4. Cách phòng ngừa những biến chứng tiểu đường ở mắt

Để bảo vệ bản thân khỏi các biến chứng ở mắt nguy hiểm kể trên, bạn nên tham khảo và thực hiện theo các hướng dẫn dưới đây:

• Khám mắt định kỳ là cách hiệu quả để phát hiện sớm các tổn thương võng mạc, đặc biệt quan trọng với người bệnh tiểu đường và phụ nữ mang thai mắc tiểu đường.
  • Người bệnh tiểu đường tuýp 1: Nên sàng lọc mắt lần đầu từ 3 – 5 năm sau khi chẩn đoán, sau đó duy trì khám hàng năm.
  • Người bệnh tiểu đường tuýp 2: Cần khám mắt ngay khi được phát hiện bệnh. Tiếp tục theo dõi mỗi năm nếu chưa có biến chứng, hoặc 3 – 6 tháng/lần nếu đã xuất hiện tổn thương võng mạc.
  • Phụ nữ tiểu đường thai kỳ: Khám mắt trong 3 tháng đầu thai kỳ và theo dõi đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ nhãn khoa trong suốt thai kỳ.
• Duy trì điều trị các bệnh lý nền, kiểm soát tốt chỉ số đường huyết, huyết áp và mỡ máu và chăm sóc sức khỏe theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. 
• Tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh như ăn uống giảm muối, đường và chất béo. Thay vào đó, bạn nên ưu tiên rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc. Đồng thời, hãy cố gắng tập thể dục ít nhất 150 phút/tuần để hỗ trợ ổn định đường huyết.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện các bệnh lý toàn thân nói chung và bệnh lý ở mắt nói riêng

Như vậy, biến chứng tiểu đường ở mắt không chỉ ảnh hưởng đến tầm nhìn mà còn làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống. Để giảm nguy cơ gặp phải biến chứng tiểu đường nói riêng và phòng ngừa, điều trị bệnh võng mạc khác nói chung, người bệnh cần kiểm soát đường huyết ổn định, duy trì lối sống lành mạnh và thăm khám ngay khi có các triệu chứng nhìn mờ, nhìn méo hay chói sáng. 

Đặc biệt, nếu bạn đang gặp các vấn đề về thị lực hoặc nghi ngờ có dấu hiệu của biến chứng tiểu đường ở mắt, gợi ý bạn đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà để được điều trị đúng lúc!