Bong dịch kính là hiện tượng khi dịch kính trong mắt bị co rút hoặc tách ra, khiến bạn nhìn thấy các bóng mờ, vệt sáng hoặc những chấm đen trôi nổi bồng bềnh trước mắt. Bất thường này thường xảy ra theo tuổi tác nhưng đôi khi có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời.

1. Bong dịch kính là gì?

Dịch kính (hay còn gọi là thể pha lê) là một khối gel trong suốt nằm giữa thủy tinh thể và võng mạc. Khối gel này giúp mắt giữ đúng hình dạng và dẫn ánh sáng đi đến võng mạc để bạn nhìn rõ mọi vật. Về cấu tạo, dịch kính gồm phần lỏng chủ yếu là nước và phần sợi được tạo bởi các phân tử protein liên kết với nhau tạo thành một dạng gel dày, ổn định.

Theo thời gian, khi tuổi tác tăng lên, cấu trúc gel này bắt đầu biến đổi. Các sợi protein trong dịch kính dần bị thoái hóa, gel trở nên loãng hơn và bắt đầu co lại. Khi dịch kính co rút, nó có xu hướng tách khỏi bề mặt võng mạc (hay còn gọi là bong dịch kính sau). Ở phần lớn người cao tuổi, quá trình tách này diễn ra nhẹ nhàng và không nguy hiểm.

Tuy nhiên, nếu điểm bám giữa dịch kính và võng mạc quá chặt, dịch kính khi co lại sẽ kéo căng võng mạc có thể tạo ra một vết rách nhỏ. Khi xuất hiện vết rách, phần dịch lỏng trong mắt có thể chui vào bên dưới lớp võng mạc, khiến võng mạc bị tách khỏi vị trí vốn có. Đây là tình trạng bong võng mạc có thể gây suy giảm thị lực nghiêm trọng nếu không điều trị kịp thời.

2. Bong dịch kính có nguy hiểm không?

Có. Mặc dù phần lớn trường hợp bong dịch kính là hiện tượng lão hóa lành tính và não bộ sẽ tự thích nghi theo thời gian, nhưng bạn tuyệt đối không nên chủ quan.

Sự nguy hiểm nằm ở chỗ: Khi dịch kính co rút và tách ra, nếu nó bám quá chặt tại một số điểm trên võng mạc thì lực co kéo sẽ làm rách lớp mô thần kinh này. Vết rách không chỉ tạo đường dẫn gây bong võng mạc mà còn có thể làm đứt các mạch máu, gây ra tình trạng xuất huyết dịch kính. Khi máu tràn vào buồng dịch kính, người bệnh sẽ thấy nhìn mờ đột ngột hoặc thấy nhiều đốm đen (như mưa bồ hóng). Nếu không được cấp cứu kịp thời để hàn gắn vết rách, người bệnh có nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn.

3. Triệu chứng của bong dịch kính

Khi dịch kính bắt đầu co lại và đặc hơn, bệnh nhân có thể có các triệu chứng điển hình như sau:

• Ruồi bay trước mắt (do vẩn đục dịch kính): Bạn có thể thấy các chấm đen, sợi mảnh hoặc đốm nhỏ trôi lơ lửng trong tầm nhìn. Chúng di chuyển theo hướng mắt nhìn và khó nhìn thẳng vào. 
• Chớp sáng ruồi bay: Bạn có thể thấy tia sáng lóe nhanh ở rìa mắt, giống như tia chớp nhỏ xuất hiện khi xoay đầu hoặc trong môi trường tối. Biểu hiện này xảy ra liên tục dù không có nguồn sáng thật..
• Màn sương đen che phủ: Cảm giác như có một tấm rèm đen che khuất một phần tầm nhìn (dấu hiệu bong võng mạc)
• Nhìn mờ sương mù: Nhìn mọi vật mờ đi như qua lớp kính đục (dấu hiệu xuất huyết vào buồng dịch kính).
• Hình ảnh méo mó: Đường thẳng nhìn thành đường cong (dấu hiệu dịch kính co kéo gây tổn thương vùng hoàng điểm – trung tâm thị giác).

4. Nguyên nhân gây bong dịch kính

Một số nhân tố có thể thúc đẩy, tăng nguy cơ gây ra bất thường này ở mắt, bao gồm:

• Khi tuổi tác tăng lên, dịch kính tự nhiên bị thoái hóa và co lại và tăng nguy cơ bong dịch kính.
• Cận thị, đặc biệt là cận thị nặng vì khi đó nhãn cầu bị kéo dài khiến dịch kính dễ lỏng và tách sớm.
• Từng phẫu thuật đục thủy tinh thể hoặc các can thiệp ngoại khoa mắt khác làm thay đổi các cấu trúc bên trong mắt.
• Có tật khúc xạ hoặc cấu trúc mắt bất thường bẩm sinh.

5. Điều trị và phòng ngừa bong dịch kính như thế nào?

5.1. Điều trị

Mặc dù đa số các trường hợp bong dịch kính không gây mất thị lực nhưng khi các sợi dịch kính co kéo mạnh, chúng có thể tạo lỗ hoàng điểm, rách võng mạc hoặc tiến triển thành bong võng mạc. Đây là các nhân tố có thể kích thích khiến thị lực của người bệnh bị ảnh hưởng. Cụ thể,  nếu không điều trị kịp thời, người bệnh có nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn ở mắt bị ảnh hưởng.

Chính vì vậy, bất kỳ ai nhận thấy ruồi bay xuất hiện nhiều hơn bình thường, bóng mờ tăng nhanh, hoặc chớp sáng rõ rệt ở rìa tầm nhìn đều cần đi khám ngay. Những dấu hiệu này đều cảnh báo mắt đang gặp vấn đề nghiêm trọng, bạn nên đến Bệnh viện uy tín để được thăm khám càng sớm càng tốt.

5.2. Cách phòng ngừa

Vì nguyên nhân gây ra bất thường ở dịch kính này là quá trình lão hóa tự nhiên nên hiện nay chưa có phương pháp phòng ngừa hoàn toàn nào. Tuy vậy, bạn có thể phần nào hỗ trợ sức khỏe dịch kính bằng cách bổ sung chất chống oxy hóa và các vitamin tốt cho mắt (như vitamin A, C, E, lutein, zeaxanthin…) trong chế độ ăn uống hằng ngày giúp giảm tác động của gốc tự do và hỗ trợ duy trì sự ổn định của dịch kính.

Có thể nói, bong dịch kính là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên của mắt và phần lớn không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này đi kèm các dấu hiệu bất thường như nhiều ruồi bay đột ngột, chớp sáng hoặc cảm giác màn che trước mắt, bạn tuyệt đối không nên chủ quan vì đây có thể là biểu hiện của các biến chứng ở võng mạc. Ngay khi đó, bạn nên sắp xếp thời gian đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để kiểm tra và kịp thời điều trị bệnh võng mạc.