Đau mắt đỏ có lây không? Lây qua đường nào và Phòng tránh

Đau mắt đỏ là bệnh lý thường gặp, ảnh hưởng đến mọi độ tuổi – từ trẻ em đến người trưởng thành. Tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng cảm giác ngứa, rát, đỏ mắt, mờ tầm nhìn khiến người bệnh khó chịu và gián đoạn sinh hoạt thường ngày. Chính vì vậy, nhiều người lo ngại đau mắt đỏ có lây không, bệnh lây qua những đường nào và liệu có thể phòng tránh hiệu quả hay không? Tìm hiểu ngay!

1. Bệnh đau mắt đỏ có lây không?

Đau mắt đỏ có lây không? Rất nhiều người thắc mắc khi thấy người thân, đồng nghiệp hoặc bạn bè có dấu hiệu mắt đỏ, chảy nước mắt, đau rát và khó chịu. Bệnh đau mắt đỏ hoàn toàn có khả năng lây nhiễm nếu nguyên nhân là do virus hoặc vi khuẩn.

Cụ thể, đau mắt đỏ lây lan qua đường hô hấp, nước bọt, hoặc khi tay chạm phải virus từ người bệnh rồi vô tình dụi mắt. Đây là cơ chế lây phổ biến khiến bệnh lan nhanh trong cộng đồng, đặc biệt ở trường học, văn phòng hoặc các khu dân cư đông đúc.

Có 2 nhóm nguyên nhân chính gây đau mắt đỏ lây lan:

• Tác nhân lây nhiễm:
  • Virus: Đây là thủ phạm phổ biến nhất. Các chủng virus gây cảm lạnh, virus Corona (bao gồm cả chủng gây COVID-19) đều có thể khiến mắt bị viêm đỏ.
  • Vi khuẩn: Một số loại vi khuẩn thường gặp gồm Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae và Streptococcus pneumoniae. Khi bị nhiễm khuẩn, dịch tiết từ mắt người bệnh chứa lượng lớn mầm bệnh dễ lây sang người khác.
• Tác nhân không lây nhiễm: Dị ứng – Trong một số trường hợp, đau mắt đỏ không do lây nhiễm, mà do cơ địa mẫn cảm với các yếu tố môi trường như khói bụi, phấn hoa, hóa chất,… Tuy vậy, dạng đau mắt đỏ do dị ứng không có khả năng lây lan từ người này sang người khác.

2. Bệnh đau mắt đỏ lây qua đường nào?

Đau mắt đỏ lây lan chủ yếu qua 2 con đường chính là tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp. Cụ thể như sau:

2.1. Tiếp xúc trực tiếp

1. Tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh

Khi bạn bắt tay, trò chuyện ở khoảng cách gần hoặc chạm vào mắt, mặt người đang bị bệnh, virus trong dịch tiết từ mắt, nước bọt hoặc dịch mũi sẽ dễ dàng bám vào tay, quần áo, từ đó xâm nhập vào cơ thể nếu bạn vô tình dụi mắt hoặc đưa tay lên mặt. Đây là một trong những con đường lây nhiễm phổ biến nhất của bệnh viêm kết mạc.

2. Hít phải không khí chứa virus do người bệnh ho hoặc hắt hơi

Mặc dù không phải ai cũng nghĩ tới, nhưng đau mắt đỏ lây qua đường hô hấp là có thật. Khi người bệnh hắt hơi hoặc ho, các giọt bắn chứa virus sẽ phát tán trong không khí. Nếu bạn đứng gần hoặc không đeo khẩu trang đúng cách, mầm bệnh có thể theo đường mũi hoặc tay tiếp xúc và gây nhiễm.

2.2. Tiếp xúc gián tiếp

1. Tiếp xúc gián tiếp với vật dụng bị nhiễm virus/vi khuẩn

Một số đồ vật thường ngày như tay nắm cửa, nút bấm cầu thang, bàn học, đồ chơi,… có thể vô tình trở thành nơi “trú ẩn” của virus nếu người bệnh chạm vào. Khi người khỏe mạnh tiếp xúc với những vật dụng này rồi dụi mắt, sờ lên mặt, nguy cơ nhiễm bệnh sẽ rất cao.

2. Dùng chung vật dụng cá nhân

Việc dùng chung khăn mặt, ly uống nước, gối, chăn,… với người mắc bệnh làm tăng khả năng lây nhiễm bệnh đau mắt đỏ gấp nhiều lần. Virus có thể tồn tại trên các vật dụng này trong thời gian ngắn, đủ để gây lây lan nếu không được vệ sinh kỹ lưỡng.

3. Sử dụng nguồn nước công cộng bị nhiễm

Các hồ bơi, ao hồ công cộng không đảm bảo vệ sinh cũng có thể trở thành môi trường chứa virus, vi khuẩn gây bệnh, đặc biệt khi nguồn nước không được xử lý đúng tiêu chuẩn.

3. Dấu hiệu tình trạng đau mắt đỏ đang lây lan xung quanh bạn

Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến cho thấy tình trạng đau mắt đỏ đang lan rộng quanh bạn:

Nhiều người xung quanh xuất hiện triệu chứng mắt đỏ

Nếu bạn thấy nhiều người trong gia đình, lớp học, nơi làm việc bắt đầu có biểu hiện mắt đỏ hồng, sưng mí, chảy nước mắt, thì rất có thể bạn đang ở trong vùng dịch đau mắt đỏ.

Xuất hiện ghèn mắt nhiều, nhất là vào buổi sáng

Ghèn bám dày ở mí mắt, lông mi, có thể màu trắng đục hoặc xanh lá cây. Đây là dấu hiệu điển hình của viêm kết mạc do vi khuẩn. Nếu có nhiều người xung quanh bạn cùng bị tình trạng này, nguy cơ bùng phát dịch là rất cao.

Mắt chảy nước liên tục và mờ nhẹ

Người mắc bệnh thường khó kiểm soát nước mắt, kèm theo cảm giác cộm, ngứa mắt, khiến tầm nhìn bị mờ, nhòe, đặc biệt khi ra nắng hoặc tiếp xúc với gió.

Nhạy cảm với ánh sáng và sưng mí

Một dấu hiệu đặc trưng khác là mí mắt bị sưng phù, mắt trở nên nhạy cảm hơn với ánh sáng, kể cả ánh sáng yếu trong nhà. Nếu hiện tượng này xảy ra đồng loạt ở nhiều người trong khu vực, bạn cần hạn chế tiếp xúc gần và chủ động đeo khẩu trang, sát khuẩn tay.

4. Cách phòng chống bệnh đau mắt đỏ

Khi đã hiểu rõ đau mắt đỏ có lây không và các dấu hiệu lây lan xung quanh, việc tiếp theo bạn nên làm là áp dụng các biện pháp phòng tránh hiệu quả. Để phòng chống đau mắt đỏ hiệu quả, bạn cần lưu ý những nguyên tắc sau:

1. Giữ vệ sinh tay và mắt sạch sẽ

• Không dụi tay lên mắt, nhất là khi tay chưa rửa sạch.
• Nên rửa mặt bằng khăn riêng, sử dụng nước sạch, đặc biệt sau khi đi ngoài đường hoặc tiếp xúc nơi đông người.
• Có thể nhỏ nước muối sinh lý (Natri Clorid 0,9%) hàng ngày để rửa trôi bụi bẩn và vi khuẩn.

2. Tránh tiếp xúc gần với người đang bị đau mắt đỏ

• Không dùng chung khăn mặt, gối, ly uống nước, hay bất kỳ vật dụng cá nhân nào với người bệnh.
• Hạn chế đến gần khi người bệnh ho, hắt hơi, vì bệnh có thể lây qua đường hô hấp, đặc biệt với những người bị kèm theo viêm họng, sốt, nổi hạch.

3. Cẩn trọng khi sử dụng nguồn nước công cộng

• Không nên bơi ở hồ bơi công cộng trong mùa dịch nếu không chắc chắn về chất lượng nước.
• Nếu bạn hoặc người thân vừa khỏi bệnh, cũng nên kiêng bơi lội ít nhất 1 tuần để tránh lây lan mầm bệnh ra môi trường nước.

4. Trang bị bảo hộ khi ra ngoài

• Đeo kính râm khi ra ngoài: Khi bị đau mắt đỏ, mắt thường rất nhạy cảm với ánh sáng. Đeo kính râm khi ra ngoài sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn, giảm chói lóa. Quan trọng hơn, còn là một lá chắn vật lý hiệu quả, giúp ngăn cản bụi bẩn và các giọt bắn chứa mầm bệnh có thể tiếp xúc trực tiếp với mắt. Đồng thời, nó cũng tạo ra một rào cản, nhắc nhở và hạn chế thói quen vô thức đưa tay lên dụi mắt, một trong những con đường lây lan chính của bệnh.

5. Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định

• Dùng sai thuốc nhỏ mắt có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn, dễ dẫn tới viêm, loét giác mạc.
• Khi có dấu hiệu bất thường ở mắt, bạn nên đến bác sĩ chuyên khoa mắt để được thăm khám và điều trị kịp thời.

5. Câu hỏi thường gặp

Trong quá trình tư vấn và điều trị tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, chúng tôi nhận được rất nhiều câu hỏi xoay quanh bệnh đau mắt đỏ như sau:

5.1. Đau mắt đỏ có bị lây tái phát không?

Có. Đau mắt đỏ hoàn toàn có khả năng lây tái phát, đặc biệt nếu người bệnh chưa được điều trị dứt điểm hoặc chưa tuân thủ đúng quy trình phòng tránh tái nhiễm.

Một số nguyên nhân khiến bệnh dễ tái phát:

• Dùng chung đồ dùng cá nhân sau khi khỏi bệnh.
• Không vệ sinh tay và mắt đúng cách sau tiếp xúc với môi trường bên ngoài.
• Miễn dịch yếu khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi cùng loại virus/vi khuẩn trước đó.

Vì vậy, dù đã khỏi bệnh, bạn vẫn nên tiếp tục giữ vệ sinh mắt, giặt khăn mặt thường xuyên, tránh môi trường bụi bẩn và không tự ý dùng lại thuốc cũ khi tái phát.

5.2. Nhìn người đau mắt đỏ có bị lây không?

Không. Đây là một hiểu lầm phổ biến. Sự thật là nhìn người bị đau mắt đỏ không thể khiến bạn bị lây nếu bạn không tiếp xúc gần hoặc không chạm vào dịch tiết từ người bệnh.

Tuy nhiên, vì đau mắt đỏ có thể lây qua giọt bắn đường hô hấp, nên nếu người bệnh ho, hắt hơi, bạn đứng quá gần mà không có khẩu trang hoặc vệ sinh tay đúng cách, thì nguy cơ lây nhiễm là có – nhưng hoàn toàn không phải do “nhìn” mà là do tiếp xúc gián tiếp hoặc trực tiếp với mầm bệnh.

5.3. Các yếu tố dẫn đến tình trạng lây lan đau mắt đỏ là gì?

Dưới đây là những yếu tố chính khiến bệnh dễ bùng phát trong cộng đồng:

• Thiếu ý thức phòng ngừa cá nhân: Dùng chung khăn mặt, đồ dùng sinh hoạt, không đeo khẩu trang khi mắc bệnh.
• Môi trường sống, làm việc đông người: Trường học, công ty, nhà trọ – nơi có nhiều người tiếp xúc gần mỗi ngày.
• Không phát hiện và cách ly người bệnh kịp thời: Người bệnh vẫn đi làm, đi học trong thời kỳ ủ bệnh hoặc ngay cả khi đã khỏi nhưng chưa hết thời gian lây.
• Nguồn nước không đảm bảo vệ sinh: Ao hồ, hồ bơi công cộng là nơi virus/vi khuẩn có thể tồn tại và lây lan dễ dàng.
• Không vệ sinh tay mắt thường xuyên: Đặc biệt là khi tiếp xúc tay nắm cửa, đồ vật nơi công cộng rồi đưa tay lên mặt, dụi mắt.

Thông qua bài viết này, hy vọng bạn đã hiểu rõ đau mắt đỏ có lây không, lây qua đường nào, dấu hiệu nhận biết khi bệnh lan rộng, cách phòng tránh cũng như giải đáp được các thắc mắc thường gặp. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp vấn đề về mắt, đừng ngần ngại liên hệ Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu bởi đội ngũ bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm.