Đục thủy tinh thể do tiểu đường là một trong những biến chứng nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và chất lượng cuộc sống. Người bệnh tiểu đường có nguy cơ mắc đục thủy tinh thể cao gấp đôi so với người bình thường. Vì vậy, việc nhận biết các dấu hiệu ban đầu và áp dụng phương pháp điều trị kịp thời đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ đôi mắt. Cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa tìm hiểu ngay trong bài viết này.

1. Đục thủy tinh thể là gì?

Đục thủy tinh thể là tình trạng thủy tinh thể trong mắt trở nên mờ đục. Nguyên nhân chủ yếu là do quá trình lão hóa hoặc tổn thương, khiến các protein trong thủy tinh thể kết tụ lại thành từng đám, làm giảm độ đàn hồi và trong suốt. Khi đó, ánh sáng không thể truyền qua một cách bình thường, dẫn đến suy giảm thị lực.

Ngoài việc nhìn mờ, bệnh còn có thể gây biến chứng nghiêm trọng như tăng nhãn áp, đau nhức mắt, đỏ mắt, đau đầu. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, đục thủy tinh thể có thể dẫn đến mù lòa vĩnh viễn, thậm chí phải múc bỏ nhãn cầu.

2. Tại sao tiểu đường lại gây đục thuỷ tinh thể?

Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể chủ yếu do ảnh hưởng của đường huyết cao kéo dài đến mắt. Khi lượng đường trong máu thường xuyên ở mức cao, hai cơ chế chính xảy ra:

2.1. Biến đổi trong thủy tinh thể

Đường huyết cao cũng khiến lượng đường trong thủy dịch (chất lỏng bao quanh thủy tinh thể) tăng lên. Khi glucose thấm vào thủy tinh thể, nó bị chuyển hóa thành sorbitol, là một chất gây tích nước và làm thủy tinh thể sưng phồng. Sự thay đổi cấu trúc này lâu ngày sẽ khiến thủy tinh thể mất đi độ trong suốt và trở nên mờ đục. Đây cũng là cơ chế chính và trực tiếp gây ra đục thủy tinh thể do tiểu đường.

2.2. Tổn thương mạch máu ở mắt

Insulin có vai trò vận chuyển glucose từ máu vào tế bào để tạo năng lượng. Ở người bệnh tiểu đường, do thiếu insulin hoặc cơ thể không đáp ứng hiệu quả với insulin, glucose sẽ tích tụ trong máu. Lượng đường huyết cao kéo dài có thể gây tổn thương vi mạch, trong đó có mạch máu võng mạc, dẫn đến biến chứng như bệnh võng mạc tiểu đường.

Đục thủy tinh thể ở người tiểu đường lại hình thành theo cơ chế khác. Thủy tinh thể vốn là cấu trúc không có mạch máu, nên không bị tổn thương mạch trực tiếp. Thay vào đó, tình trạng tăng đường huyết làm thay đổi cân bằng thẩm thấu của thủy dịch bao quanh thủy tinh thể, gây rối loạn chuyển hóa trong thủy tinh thể và khiến nó dần mất trong suốt, dẫn đến hiện tượng đục.

3. Đối tượng dễ bị đục thủy tinh thể do tiểu đường

Bất kỳ ai cũng có thể bị đục thủy tinh thể, nhưng người mắc tiểu đường thường gặp tình trạng này sớm hơn và bệnh tiến triển nhanh hơn so với người bình thường. Ngoài ra, nguy cơ bị đục thủy tinh thể cũng tăng cao ở những người:

• Hút thuốc lá thường xuyên
• Uống nhiều rượu bia
• Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà không bảo vệ mắt
• Bước vào giai đoạn lão hóa tự nhiên

Thông thường, đục thủy tinh thể nhẹ có thể xuất hiện từ tuổi 40–50, nhưng sau 60 tuổi thì hầu hết các trường hợp sẽ ảnh hưởng rõ rệt đến thị lực.

4. Dấu hiệu điển hình của đục thuỷ tinh thể do tiểu đường

Theo thời gian, thủy tinh thể bị mờ dần sẽ làm ánh sáng đi qua bị tán xạ hoặc biến dạng, từ đó gây ảnh hưởng đến thị lực.

Những dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Tầm nhìn mờ, như có một lớp sương hoặc màng che phủ trước mắt.
• Mắt nhìn nhòe, khó thấy rõ chi tiết.
• Xuất hiện những đốm đen nhỏ trong tầm nhìn.
• Nhạy cảm với ánh sáng chói, dễ bị lóa mắt.
• Thấy quầng sáng tròn xung quanh nguồn sáng.
• Hình ảnh nhìn thấy bị ngả vàng, màu sắc kém tươi sáng.

5. Điều trị và phòng ngừa đục thuỷ tinh thể

5.1. Điều trị đục thủy tinh thể

Hiện nay, phương pháp điều trị hiệu quả và dứt điểm nhất là phẫu thuật đục thủy tinh thể nhân tạo. Bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật khi tình trạng đục tiến triển từ mức vừa đến nặng, gây ảnh hưởng rõ rệt đến thị lực.
Ở giai đoạn sớm, bệnh nhân có thể được áp dụng những biện pháp hỗ trợ như:

• Thay kính mắt phù hợp.
• Dùng tròng kính có lớp phủ chống chói.
• Khám mắt định kỳ 6 tháng/lần để theo dõi diễn tiến.

5.2. Phòng ngừa và kiểm soát

Hiện chưa có cách nào phòng ngừa hoàn toàn đục thủy tinh thể. Tuy nhiên, người bệnh có thể làm chậm quá trình tiến triển bằng cách:

• Kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp và cholesterol.
• Hạn chế hút thuốc, rượu bia và chất kích thích.
• Ăn uống lành mạnh, tăng cường rau xanh và trái cây giàu chất chống oxy hóa.
• Tập thể dục đều đặn để duy trì sức khỏe tổng thể.
• Khám mắt định kỳ theo chỉ định bác sĩ; nếu có dấu hiệu bất thường như chớp sáng, ruồi bay, khuyết thị trường thì đi khám ngay.

6. Các thắc mắc thường gặp

6.1. Đục thủy tinh thể ở người tiểu đường có nguy hiểm hơn không?

Có. Ở người tiểu đường, đường huyết cao kéo dài khiến thủy tinh thể dễ bị tổn thương và bệnh tiến triển nhanh hơn. Nếu không kiểm soát và điều trị kịp thời, nguy cơ biến chứng mắt và mù lòa sẽ cao hơn so với người không mắc tiểu đường.

6.2. Người tiểu đường bị đục thủy tinh thể có mổ được không?

Có thể mổ, nhưng cần được thăm khám kỹ bởi bác sĩ nhãn khoa. Trước khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ đánh giá toàn diện sức khỏe, kiểm tra mắt và xác định nguyên nhân suy giảm thị lực (ví dụ biến chứng võng mạc tiểu đường) để đảm bảo ca mổ an toàn và hiệu quả.

>>>Xem thêm chi tiết: Khi nào nên mổ đục thủy tinh thể? Cần lưu ý gì?

6.3. Phẫu thuật đục thủy tinh thể ở bệnh nhân tiểu đường có gì khác biệt?

Khác biệt chủ yếu ở khâu chuẩn bị và theo dõi. Người tiểu đường cần kiểm soát đường huyết ổn định trước và sau mổ để giảm nguy cơ biến chứng. Ngoài ra, bác sĩ sẽ theo dõi kỹ tình trạng võng mạc và giác mạc vì chúng dễ bị ảnh hưởng ở bệnh nhân tiểu đường.

Đục thủy tinh thể do tiểu đường không chỉ là vấn đề về mắt, mà còn là cảnh báo cho tình trạng sức khỏe toàn diện của người bệnh. Chủ động theo dõi thị lực, thăm khám định kỳ và kiểm soát tốt đường huyết sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Phát hiện sớm, điều trị đúng cách và duy trì lối sống khoa học chính là chìa khóa để bảo vệ thị lực lâu dài.