Cùng là mắt lác nhưng mắt lé kim thường không ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ khuôn mặt. Mặc dù vậy, mắt lé kim vẫn làm giảm thị lực và ảnh hưởng đến chức năng thị giác. Vậy, làm thế nào để nhận biết và điều trị mắt lé kim? Mời bạn đọc cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Thế nào là mắt lé kim? Phân loại

Mắt lé kim là tình trạng một hoặc cả hai mắt không thể nhìn thẳng về cùng một điểm mà lệch sang một bên. Hiện tượng này xảy ra do sự mất cân bằng trong hoạt động của các cơ vận nhãn, khiến trục nhãn cầu bị lệch và hai mắt không thể phối hợp đồng bộ với nhau. Tuy nhiên, sự mất cân bằng này rất nhẹ nên khó phát hiện qua quan sát bình thường.

Dựa trên sự chuyển động của hai mắt mà lé kim được phân thành hai nhóm, bao gồm:

• Lác đồng hành: Phổ biến ở trẻ nhỏ với biểu hiện đặc trưng là mắt lác di chuyển đồng hành với mắt lành.
• Lác bất đồng hành: Xảy ra do liệt cơ vận nhãn khiến chuyển động của nhãn cầu bị hạn chế. Tình trạng này thường gặp hơn ở người trưởng thành.

Ngoài ra, mắt lé kim cũng có thể được phân loại dựa trên biểu hiện hình thái, cụ thể như: lé chụm chữ A, mắt lé trong, lác ngoài, lé chéo,…. Mắt lé thường bị giảm thị lực và khả năng tập trung. Bên cạnh đó, chức năng thị giác suy giảm khiến người bệnh đối diện với những biến chứng nghiêm trọng.

2. Nguyên nhân khiến mắt bị lé kim

Mắt lé kim có thể xảy ra do các vấn đề về cơ mắt, hệ thống thần kinh vận nhãn hoặc vũng não bộ kiểm soát chuyển động của mắt. Những nguyên nhân này được phân thành hai nhóm gồm:

2.1. Lé kim bẩm sinh

Lé kim bẩm sinh được xác định khi trẻ dưới 2 tuổi bị lé. Nguyên nhân là do các tổn thương ở vùng não khiến dây thần kinh sọ não và cơ vận nhãn bị tê liệt. Hệ quả là các cơ này hoạt động không đồng bộ dẫn đến lé mắt.

Ngoài ra, di truyền cũng là yếu tố hàng đầu khiến trẻ bị lé ngay trong giai đoạn dưới 6 tháng tuổi. Trường hợp này thường gặp ở những gia đình có bố mẹ hoặc ông bà có tiền sử bị lé kim hoặc mắc các chứng rối loạn chức năng thị giác. Cấu trúc và chức năng của mắt có thể được quy định bởi gen và di truyền cho thế hệ sau. Vậy nên, những em bé được ra trong gia đình này có nguy cơ lé kim cao hơn bình thường.

2.2. Lé kim do bệnh lý

Lé kim có thể là một tình trạng thứ phát do các bệnh lý ở mắt hoặc bệnh lý toàn thân gây ra, điển hình như:

• Các bệnh ở mắt: Đục thuỷ tinh thể, bệnh lý đáy mắt, u nguyên bào võng mạc, bất đồng khúc xạ, sẹo giác mạc,….
• Bệnh lý toàn thân: Tăng huyết áp, tiểu đường, u não, basedow, hội chứng Down,..

Việc xác định nguyên nhân cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa và sự hỗ trợ của các thiết bị y tế chuyên dụng. Người bệnh không nên tự suy đoán và điều trị tại nhà mà cần đến các bệnh viện chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn điều trị.

3. Cách nhận biết mắt lé kim

Mắt lé kim là một dạng lác nhẹ nên người bình thường rất khó phát hiện thông qua việc quan sát. Nếu muốn nhận biết tình trạng này, bạn có thể dựa trên một số dấu hiệu sau đây:

• Chuyển động mắt không đều, một mắt nhìn thẳng và một mắt nhìn lệch, tuy nhiên độ lệch rất ít nên người quan sát cần có chuyên môn hoặc tập trung thật kỹ.
• Ở người lớn, khi nhìn một vật có thể thấy hai hình ảnh. Đây là biểu hiện của chứng nhìn đôi (song thị).
• Thị lực mắt lé bị suy giảm khiến tầm nhìn bị mờ nhòe, không rõ nét.
• Hay vấp ngã, gặp khó khăn trong việc tập trung hoặc phối hợp các hoạt động phức tạp.
• Dễ bị nhức mỏi mắt, đau đầu khi phải tập trung quan sát trong thời gian dài, nhất là những vật ở khoảng cách xa.

4. Tác hại của mắt lé kim

Nhiều người cho rằng, lé kim là mắt lác nhẹ nên “chẳng ảnh hưởng gì”. Thực tế hoàn toàn ngược lại. Bản chất của mắt lé kim vẫn xuất phát từ tình trạng lệch trục nhãn cầu do mất cân bằng hoạt động của cơ vận nhãn. Vậy nên, người bệnh vẫn gặp phải những ảnh hưởng  nhất định, ví dụ như:

• Giảm thị trường quan sát: Do hai mắt bị lệch hướng nhau nên tầm nhìn của người bệnh hạn chế đi nhiều. Điều này làm giảm khả năng quan sát, khiến người bệnh gặp khó khăn khi phải xử trí những tình huống bất ngờ.
• Dễ gặp tai nạn: Mắt lé kim làm giảm khả năng hợp thị, mắt nhận thức chiều sâu và định vị khoảng cách giữa các vật kém. Đây là nguyên nhân khiến người bệnh dễ bước hụt, té ngã và khó hoàn thành công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, linh hoạt.
• Nhược thị: Là biến chứng nghiêm trọng nhất, thường gặp ở trẻ nhỏ bị lé kim. Nguyên nhân là bởi não bộ của trẻ có xu hướng ưu tiên kết nối và nhận hình ảnh sắc nét từ mắt lành. Tín hiệu từ mắt lác không được não tiếp nhận trong thời gian dài khiến thị lực suy giảm. Tình huống nghiêm trọng nhất, mắt lác có thể bị mất thị lực vĩnh viễn.

Xét về mặt thẩm mỹ, mắt lé kim không tạo thành nhiều ảnh hưởng. Tuy nhiên, quan niệm về tướng số dân gian không đánh giá cao nét mắt này. Điều này có thể khiến nhiều người bệnh thấy thiếu tự tin hoặc mất đi lợi thế công việc trong lần đầu gặp gỡ. Đây là một trong những nguyên nhân khiến nhiều người cố gắng để khắc phục tình trạng này.

5. Phương pháp điều trị mắt lé kim

Việc lựa chọn cách điều trị lác mắt kim sẽ được bác sĩ cân nhắc và đánh giá trên nhiều phương diện như: mức độ lé, nguyên nhân lé, độ tuổi và tình trạng sức khoẻ của người bệnh. Dưới đây là một số biện pháp phổ biến:

• Chỉnh kính: Đây là phương pháp hàng đầu trong điều trị lác mắt do tật khúc xạ. Người bệnh sẽ được bác sĩ đo và chỉnh kính phù hợp nhằm cải thiện thị lực hai mắt đồng đều. Việc này giúp hai mắt phối hợp tốt hơn và ngăn lác mắt tiến triển.
• Bịt mắt: Là phương pháp điều trị nhược thị điển hình. Người bệnh cần dùng thuốc hoặc miếng bịt chuyên dụng để làm mất thị lực mắt lành. Trong thời gian này, người bệnh sẽ làm các công việc đòi hỏi mắt phải hoạt động nhiều như: đọc sách, tập vẽ, chơi xếp hình,… để kích thích mắt lác hoạt động và kết nối với não bộ, cải thiện tình trạng suy giảm thị lực.
• Phẫu thuật: Những phương pháp trên có thể cải thiện thị lực và chức năng thị giác nhưng không khắc phục được nhược điểm hình thái của mắt lé kim. Do đó, trong trường hợp người bệnh quá tự ti, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để định hình lại dáng mắt. Trong phẫu thuật, bác sĩ sẽ thực hiện nới lỏng hoặc siết chặt cơ vận nhãn, sau đó cố định cơ ở vị trí phù hợp để mắt trở nên cân đối, hài hoà.

6. Cách khắc phục mắt lé kim tại nhà

Tuỳ vào tình trạng của người bệnh, bác sĩ có thể hướng dẫn một số bài tập thị giác (Vision Therapy) chuyên biệt nhằm cải thiện khả năng hợp thị và phối hợp giữa hai mắt. Những bài tập này cần được xây dựng dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân và theo dõi định kỳ.

Bên cạnh đó, người bệnh cần giữ tinh thần tích cực, tuân thủ phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra. Việc duy trì tâm lý tự tin, thoải mái và điều trị đúng phác đồ giúp người bệnh đạt được kết quả tốt và giảm nguy cơ tiến triển nặng hơn.

Trong thời gian điều trị ngoại trú, bệnh nhân cần chú ý tái khám định kỳ đúng hẹn để theo dõi sự thay đổi của thị lực. Đây là căn cứ quan trọng để bác sĩ điều chỉnh bài tập hoặc chuyển hướng sang các phương pháp điều trị khác (như: đeo kính, bịt mắt hoặc phẫu thuật) nếu cần.

Lưu ý: Mắt lé dù nhẹ vẫn cần có sự đánh giá và điều trị chuyên khoa. Người bệnh tuyệt đối không tự ý tập theo các hướng dẫn không rõ nguồn gốc để tránh bỏ lỡ thời gian vàng điều trị để bệnh kéo dài hoặc gây ra các di chứng về thị lực.

7. Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một vài câu hỏi thường gặp về tình trạng mắt lé kim:

7.1. Chữa mắt lé bao nhiêu tiền?

Chi phí chữa mắt lé dao động trong khoảng 3.000.000 – 50.000.000 đồng tuỳ thuộc vào mức độ phức tạp của tình trạng lé, phương pháp điều trị, cơ sở vật chất của bệnh viện và lựa chọn bác sĩ. Để biết mức phí chính xác, người bệnh nên liên hệ trực tiếp với bệnh viện mình điều trị để được tư vấn cụ thể.

7.2. Người lớn bị mắt lé có chữa được không?

Câu trả lời là: Có. Người lớn có thể điều trị mắt lé qua nhiều phương pháp như: chỉnh kính, tiêm thuốc, phẫu thuật và các bài tập thị giác. Phác đồ chữa mắt lé sẽ được bác sĩ nhãn khoa xây dựng và điều chỉnh phù hợp trong quá trình thăm khám, điều trị của bệnh nhân.

7.3. Phẫu thuật chữa mắt lé có nguy hiểm không?

Phẫu thuật chữa mắt lé là một can thiệp ngoại khoa có độ an toàn cao do không tác động đến cấu trúc bên trong mắt. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể đối diện với một số nguy cơ biến chứng như: nhiễm trùng mắt, chảy máu, sưng mí, sụp mí, đau mắt, đỏ mắt,….

Trên đây là bài viết tổng quan của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà về tình trạng mắt lé kim. Mong rằng những chia sẻ này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề của mình. Nếu cần tư vấn thêm, bạn có thể liên hệ trực tiếp với chuyên gia qua hotline: 0846 403 403.