Nguyên nhân, điều trị, biện pháp phòng ngừa mắt lác trong

Mắt lác trong là bệnh lý nhãn khoa khá phổ biến. Tình trạng này không chỉ làm giảm thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực của người bệnh. Vậy, mắt lác trong xảy ra do đâu và điều trị thế nào? Mời bạn đọc cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây.

1. Thế nào là mắt lác trong? Phân loại

Mắt lác trong là hiện tượng một hoặc cả hai mắt bị lệch về phía trong mũ khi mắt tập trung nhìn vào một vật. Tình trạng này có thể gặp ở bất kỳ ai nhưng phổ biến hơn ở trẻ nhỏ. Dựa trên nguyên nhân gây bệnh, lác trong có thể được chia thành 3 loại như sau:

• Lác trong do điều tiết, co thắt: Thường xảy ra ở trẻ từ 2 tuổi trở lên với dấu hiệu điển hình là mắt bị lệch hẳn vào trong khi quan sát vật và độ lé không thay đổi ở các hướng nhìn khác nhau. Ban đầu, lác xảy ra không liên tục, sau đó trở nên thường xuyên và cố định theo thời gian.
• Lác trong bẩm sinh: Xuất hiện sớm ở giai đoạn trẻ dưới 6 tháng. Lác trong bẩm sinh có độ lớn trên 30 diop lăng kính, thường kèm theo biến chứng nhược thị, rung giật nhãn cầu, cường cơ chéo bé. 
• Lác trong bất đồng hành: Đây là dạng lác ít phổ biến hơn, thường biểu hiện bằng lệch trục thị giác và độ lác thay đổi theo các hướng nhìn. Tình trạng này thường là hậu quả của các bệnh lý bẩm sinh hoặc mắc phải, như liệt cơ vận nhãn, chấn thương, u vùng mắt hoặc biến chứng sau phẫu thuật.

Mắt lác trong có thể khiến người bệnh giảm nhận thức chiều sâu và định vị không gian, khiến mắt dễ căng thẳng. Nghiêm trọng hơn, người bị lác trong đối diện với nguy cơ suy giảm thị lực, thậm chí là mất hẳn thị lực nếu không được điều trị kịp thời. 

2. Nguyên nhân gây lác trong

Nguyên nhân trực tiếp gây ra lác trong là sự mất cân bằng trong hoạt động của cơ vận nhãn với hệ thống thần kinh liên quan. Tình trạng này có thể do bất thường trong quá trình phát triển mắt hoặc các vấn đề liên quan đến khả năng điều chỉnh của cơ mắt khi căn chỉnh hướng nhìn. Các yếu tố làm thúc đẩy tình trạng trên bao gồm:

• Di truyền: Khoảng 2% trẻ dưới 6 tuổi bị lác trong bẩm sinh. Trong đó, tiền sử gia đình là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến tình trạng này. Theo các chuyên gia, nếu bố mẹ bị lác hoặc mắc các bệnh rối loạn thị giác thì nguy cơ trẻ sinh ra bị lác trong cũng cao hơn bình thường.
• Tật khúc xạ: Trẻ bị tật khúc xạ không được kiểm soát có nguy cơ bị lác. Đặc biệt, trẻ bị viễn thị có nguy cơ cao bị lác trong. Nguyên nhân là do mắt phải liên tục điều tiết để nhìn rõ, lâu dần khiến hai mắt bị kéo vào phía trong. Nếu không được chỉnh kính kịp thời, tình trạng này có thể làm giảm khả năng phối hợp giữa hai mắt.
• Tổn thương thần kinh và não: Nhãn cầu hoạt động thông qua sự hỗ trợ của 6 cơ vận nhãn dưới sự điều khiển của hệ thống thần kinh thị giác liên kết với sọ não. Vậy nên, các tổn thương ở hệ thống thần kinh do chấn thương hoặc các bệnh lý như: bại não, não úng thuỷ, liệt dây thần kinh sọ não,… đều có thể gây ra lác trong.
• Tổn thương ở cơ vận nhãn: Xảy ra do các bệnh lý như nhược cơ, thiểu sản cơ trực ngoài, bất thường cơ,… khiến nhãn cầu không thể chuyển động theo mong muốn và gây ra lác trong.
• Nguyên nhân khác: Bao gồm các bất thường trong quá trình mang thai, trẻ sinh non hoặc sinh nhẹ cân (dưới 2.4kg) cũng có nguy cơ bị lác cao hơn bình thường.

3. Dấu hiệu của mắt lác trong

Dấu hiệu đặc trưng nhất của mắt lác trong là phần con ngươi mắt (lòng đen) có xu hướng dịch chuyển về phía bên trong mũi khi người bệnh quan sát một vật. Tuỳ vào mức độ lác mà mà độ lệch sẽ khác nhau. Ngoài ra, người bệnh có thể xuất hiện một vài biểu hiện khác, bao gồm:

• Thường xuyên nghiêng đầu hoặc nheo mắt để tăng khả năng hợp thị, giúp nhìn rõ vật hoặc giảm ảnh hưởng của chứng song thị.
• Thị lực bên mắt lác yếu dần đi so với mắt còn lại, thậm chí là mất vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.
• Người bệnh có thể nhìn một vật nhưng có hai hình ảnh xuất hiện. Đây là hiện tượng nhìn đôi (hay song thị), thường gặp ở người trưởng thành bị lác trong hoặc trẻ nhỏ lúc mới bị lác.
• Gặp khó khăn khi muốn tập trung phối hợp hai mắt, biểu hiện rõ ràng nhất khi người bệnh đọc sách, quan sát vật có kích thước nhỏ hoặc làm công việc đòi hỏi sự tập trung.
• Dễ bị mỏi mắt hoặc đau đầu do mắt và đầu luôn phải cố gắng điều chỉnh để nhìn rõ hơn. Tình trạng này thường xuất hiện sau khi người bệnh tập trung làm việc trong thời gian dài.
• Nhận biết chiều sâu, khoảng cách và định vị không gian kém khiến người bệnh dễ bị vấp ngã hoặc khó làm những công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, chi tiết.

4. Phương pháp điều trị mắt lác trong

Tuỳ vào tình trạng cụ thể mà  người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp. Dưới đây là một số thông tin để bạn tham khảo:

4.1. Điều trị lác trong bẩm sinh

Trẻ bị lác trong cần thực hiện can thiệp điều chỉnh trục nhãn cầu trước 24 tháng tuổi để chức năng thị giác được phục hồi tốt nhất. Đa số trường hợp này cần thực hiện phẫu thuật lùi hai cơ trực trong ở mắt lác. Nếu độ lé lớn, bác sĩ có thể rút thêm hai cơ trực ngoài. Bên cạnh đó, người bệnh có thể cần:

• Tiến hành điều trị nhược thị trước khi phẫu thuật.
• Thực hiện điều trị viễn thị độ cao bằng kính gọng để loại bỏ yếu tố điều tiết. 

Sau phẫu thuật, lé trong vẫn có thể tái phát. Tỷ lệ phẫu thuật lé trong bẩm sinh ở giai đoạn 10 tuổi có thể lên đến 50%. Ngoài ra, bệnh nhân cần theo dõi các vấn đề về nhược thị, lé tồn dư, lé tái phát để có biện pháp xử trí kịp thời.

4.2. Điều trị lé trong điều tiết

Đối với lé trong điều tiết, bác sĩ cần tiến hành hội chẩn để loại bỏ nguy cơ lác do bệnh lý sọ não hoặc nhược cơ. Sau đó, phác đồ điều trị mắt lác có thể gồm các biện pháp sau đây:

• Đeo kính (hoặc contact lens): Thực hiện sau khi làm liệt điều tiết toàn bộ. Đối với trẻ dưới 4 tuổi có thể sử dụng atropin ngay từ khi đeo kính)
• Bịt mắt: Bằng miếng dán hoặc gia phạt bằng atropin để điều trị nhược thị.
• Phẫu thuật: Được chỉ định trong trường hợp lé vẫn tồn tại sau 9 tháng đeo kính. Bác sĩ có thể thực hiện lùi hoặc rút cơ nếu lé một mắt và lùi hai cơ trực trong nếu lé hai mắt.

4.3. Điều trị lác trong hậu quả

Phác đồ điều trị lác trong hậu quả được xây dựng dựa trên nguyên nhân gây ra tình trạng này, cụ thể như:

• Sử dụng thuốc steroid toàn thân để điều trị viêm hốc mắt hoặc kết hợp thêm Mestinon trong trường hợp lé do nhược cơ. Đối với lác trong do tăng áp lực sọ não hay phù não cần điều chỉnh thuốc phù hợp với thể trạng người bệnh.
• Phẫu thuật di chuyển vị trí cơ nếu lác trong do liệt dây thần kinh số VI.
• Phẫu thuật lùi cơ trực trong cho người mắc bệnh lý tuyến giáp không thuyên giảm sau 6 tháng điều trị.
• Phẫu thuật giải phóng mô kẹt và sửa xương gãy trong trường hợp vỡ xương hốc mắt.
• Phẫu thuật can thiệp thần kinh nếu bệnh có tiến triển.

5.  Biện pháp phòng ngừa mắt bị lác trong

Bạn không thể ngăn cản lác trong xuất hiện nhưng một số biện pháp sau đây có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng và hạn chế ảnh hưởng của bệnh lý này:

• Xây dựng lối sống lành mạnh, tránh lạm dụng thiết bị điện tử, để mắt nghỉ ngơi đầy đủ và đảm bảo cung cấp đủ ánh sáng cho môi trường sống, học tập và làm việc.
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể, đặc biệt là những nhóm chất có lợi cho mắt như: omega 3, vitamin A, vitamin E, selen,…
• Hạn chế sử dụng các sản phẩm chứa chất kích thích như: rượu, bia, thuốc lá,…
• Áp dụng các biện pháp bảo hộ để ngăn chặn các tác nhân từ bên ngoài làm tổn thương mắt.
• Khám sức khỏe định kỳ để quản lý kịp thời các bệnh lý có thể gây tổn thương cho mắt.

Trên đây là một số tổng kết của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà về chứng mắt lác trong. Mong rằng qua bài viết, bạn đọc có thể hiện rõ hơn về vấn đề mình đang gặp phải. Nếu có thắc mắc cần chuyên gia tư vấn, bạn có thể kết nối qua Hotline: 0846 403 403.