Mổ đục dịch kính: Phương pháp, Quy trình & Chi phí

Mổ đục dịch kính là tình trạng gây cảm giác như nhìn thấy “ruồi bay” hay sợi chỉ trôi nổi trong tầm nhìn. Dù thường lành tính, nhưng khi các vẩn đục này trở nên dày đặc, gây suy giảm thị lực và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, phẫu thuật cắt dịch kính có thể là giải pháp cần thiết. Vậy cụ thể phương pháp này là gì, quy trình ra sao và chi phí như thế nào? Cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Mổ đục dịch kính là gì?

Mổ đục dịch kính (hay còn gọi phẫu thuật cắt dịch kính) là một thủ thuật nhãn khoa nhằm loại bỏ phần dịch kính bị đục hoặc chứa tạp chất trong mắt. Dịch kính là một chất gel trong suốt, nằm giữa thủy tinh thể và võng mạc, giúp duy trì hình dạng nhãn cầu và truyền ánh sáng đến võng mạc. 

Khi dịch kính bị đục do tuổi tác, chấn thương, viêm nhiễm hoặc bệnh lý (như tiểu đường, xuất huyết dịch kính, bong võng mạc…), người bệnh sẽ cảm thấy thị lực mờ đi, nhìn thấy các đốm đen như “ruồi bay”, ánh sáng lóe hoặc mất thị lực một phần.

Trong quá trình mổ, bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị vi phẫu để tạo các đường rạch nhỏ trên nhãn cầu, từ đó đưa dụng cụ vào để loại bỏ dịch kính đục. Sau đó, khoảng trống sẽ được bơm đầy bằng một dung dịch đặc biệt (như khí, dầu silicone hoặc dung dịch muối sinh lý) để giữ ổn định cấu trúc mắt và hỗ trợ quá trình phục hồi.

2. Mổ đục dịch kính được chỉ định trong trường hợp nào?

Đục dịch kính có thể để lại nhiều hệ quả bất lợi. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng cần can thiệp bằng phẫu thuật. Vậy mổ đục dịch kính được chỉ định khi nào và ai là đối tượng phù hợp để thực hiện thủ thuật này?

2.1. Khi nào nên mổ đục dịch kính?

Phẫu thuật mổ đục dịch kính chỉ được chỉ định trong các trường hợp nặng, có ảnh hưởng thực sự đến thị lực và chất lượng cuộc sống. Cụ thể trong các trường hợp sau:

• Vẩn đục dịch kính dày đặc.
• Người bị chấn thương mắt
• Người bị viêm nội nhãn (nhiễm trùng nặng bên trong mắt), cần phẫu thuật cắt dịch kính để loại bỏ ổ nhiễm trùng.
• Người bệnh không thể đọc sách, lái xe, hoặc thực hiện các công việc yêu cầu độ chính xác cao, do thị lực bị che khuất bởi các mảng đục.
• Người có nguy cơ biến chứng nặng như rách hoặc bong võng mạc do tình trạng dịch kính co kéo quá mức.
• Trường hợp vẩn đục dịch kính do xuất huyết, viêm hoặc chấn thương, nếu không loại bỏ sẽ dẫn đến tổn thương nghiêm trọng hơn cho mắt.

2.2. Khi nào không nên mổ đục dịch kính?

Phẫu thuật cắt dịch kính là kỹ thuật có độ xâm lấn nhất định và đi kèm nguy cơ biến chứng, vì vậy không phải ai bị vẩn đục dịch kính cũng cần hoặc nên mổ. Các trường hợp không được khuyến khích phẫu thuật bao gồm:

• Vẩn đục dịch kính ở mức độ nhẹ đến trung bình, không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt.
• Người có bệnh nền về mắt hoặc toàn thân: Tăng nhãn áp, viêm màng bồ đào mạn tính, tiểu đường không kiểm soát, máu khó đông…
• Người không đáp ứng được điều kiện chăm sóc hậu phẫu, dễ dẫn đến nhiễm trùng, viêm, hoặc không thể theo dõi phục hồi đúng cách.

3. Các phương pháp mổ đục dịch kính

Hiện nay, y học hiện đại đang ứng dụng hai phương pháp chính trong phẫu thuật đục dịch kính, bao gồm: phẫu thuật hút bỏ toàn bộ dịch kính và chiếu tia laser phá vỡ đám đục. Mỗi phương pháp đều có chỉ định riêng, dựa trên mức độ nặng nhẹ, vị trí vẩn đục và tình trạng thị lực của bệnh nhân. Dưới đây là phân tích chi tiết từng phương pháp:

3.1. Phẫu thuật hút bỏ toàn bộ dịch kính 

Đây là phương pháp xâm lấn, thường chỉ được áp dụng trong những trường hợp vẩn đục dịch kính diện rộng, đục gần như toàn bộ khoang dịch kính, hoặc đám đục nằm sâu, khó xác định chính xác vị trí bằng các phương pháp không xâm lấn.

• Cách thực hiện:
  Bác sĩ sẽ tạo một đường nhỏ trên củng mạc (tròng trắng của mắt) để đưa thiết bị chuyên dụng vào bên trong khoang dịch kính. Sau đó, toàn bộ phần dịch kính bị đục sẽ được hút ra ngoài. Khoảng trống được bù lại bằng dung dịch đẳng trương hoặc khí chuyên biệt nhằm giữ ổn định hình thể và áp lực trong mắt.
• Ưu điểm:
  Giúp loại bỏ hoàn toàn tác nhân gây cản trở thị giác, đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp đục nặng hoặc kéo dài.
• Nhược điểm:
  Đây là phương pháp có rủi ro cao, có thể dẫn đến các biến chứng như: bong võng mạc, tăng nguy cơ đục thủy tinh thể, nhiễm trùng nội nhãn. Vì vậy, chỉ nên lựa chọn khi thật sự cần thiết và đã có đánh giá kỹ lưỡng từ bác sĩ chuyên khoa.

3.2. Chiếu tia laser phá vỡ đám đục

Đây là phương pháp điều trị không xâm lấn, phù hợp cho những bệnh nhân có đám vẩn đục tập trung, nằm ở vị trí rõ ràng trong dịch kính.

• Cách thực hiện:
  Bác sĩ sẽ sử dụng tia laser YAG năng lượng cao để chiếu chính xác vào các đám đục trong khoang dịch kính. Tác động của tia laser giúp phá vỡ hoặc làm tan rã các mảng đục thành các hạt nhỏ li ti, khiến chúng không còn gây cản trở rõ rệt trong tầm nhìn nữa.
• Ưu điểm:
  Quy trình nhanh chóng, không đau, không cần mổ, thời gian hồi phục nhanh. Tỷ lệ tai biến sau điều trị thấp hơn so với phẫu thuật hút bỏ dịch kính.
• Hạn chế:
  Laser chỉ có tác dụng tốt khi đám đục đủ lớn và nằm ở vị trí thuận lợi để chiếu chính xác. Ngoài ra, hiện nay chưa có nghiên cứu sâu nào chứng minh hiệu quả cũng như mức độ an toàn mà phương pháp này mang lại.

4. Cần chuẩn bị gì trước khi phẫu thuật?

Để ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi và an toàn, người bệnh cần lưu ý một số điều sau:

• Hạn chế vận động mạnh: Nếu không cần mổ gấp, đặc biệt với các bệnh lý về võng mạc, hãy dành thời gian nghỉ ngơi, tránh đi máy bay hoặc tham gia hoạt động thể chất cường độ cao.
• Chế độ ăn trước ngày mổ: Vào ngày phẫu thuật, bạn có thể ăn sáng nhẹ như bình thường. Tuy nhiên, nếu được chỉ định xét nghiệm máu trước phẫu thuật, hãy tuân thủ hướng dẫn nhịn ăn để đảm bảo kết quả chính xác.
• Tránh các chất kích thích: Không sử dụng rượu bia hoặc các chất gây hưng phấn trước phẫu thuật, vì có thể ảnh hưởng đến gây mê và quá trình hồi phục.
• Không trang điểm vùng mắt: Vào ngày mổ, tuyệt đối không trang điểm mắt để tránh nhiễm trùng hoặc cản trở quá trình thao tác của bác sĩ.

5. Quy trình phẫu thuật cắt dịch kính

Quy trình phẫu thuật cắt dịch kính diễn ra theo từng bước cụ thể, được bác sĩ nhãn khoa thực hiện trong điều kiện vô trùng và có kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

5.1. Chuẩn bị trước mổ

Trước khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được khám mắt toàn diện và thực hiện một số xét nghiệm để đánh giá tình trạng dịch kính và khả năng đáp ứng với điều trị. Tùy theo phương pháp gây mê dự kiến, bệnh nhân có thể được yêu cầu nhịn ăn từ tối hôm trước. Đồng thời, bác sĩ sẽ giải thích chi tiết về quy trình, thời gian phục hồi và những điều cần lưu ý sau phẫu thuật.

5.2. Gây tê hoặc gây mê

Tùy vào tình trạng sức khỏe và độ phức tạp của ca mổ, bác sĩ có thể chỉ định gây tê tại chỗ quanh vùng mắt hoặc gây mê toàn thân. Gây tê tại chỗ thường được áp dụng phổ biến, giúp bệnh nhân tỉnh táo trong suốt ca mổ nhưng không cảm thấy đau. Trong khi đó, gây mê toàn thân có thể được cân nhắc trong các trường hợp đặc biệt hoặc khi bệnh nhân không hợp tác.

5.3. Tiến hành phẫu thuật

Khi đã sẵn sàng, bác sĩ sẽ tạo một vài vết rạch nhỏ trên nhãn cầu để đưa dụng cụ chuyên dụng vào trong mắt. Dịch kính bị đục, chảy máu hoặc chứa dị vật sẽ được hút ra ngoài một cách cẩn thận. 

Nếu phát hiện mô sẹo, xuất huyết hoặc bong võng mạc, bác sĩ sẽ xử lý đồng thời trong quá trình này. Sau khi loại bỏ phần dịch kính tổn thương, bác sĩ có thể bơm vào khoang mắt một loại khí, dầu silicon hoặc dung dịch sinh lý để duy trì hình dạng và áp lực trong nhãn cầu.

5.4. Kết thúc phẫu thuật

Khi các bước xử lý bên trong đã hoàn tất, các vết rạch sẽ được đóng lại, thường không cần khâu hoặc sử dụng chỉ tự tiêu. Toàn bộ quá trình phẫu thuật thường kéo dài khoảng 1 đến 2 giờ, tùy thuộc vào mức độ tổn thương và can thiệp đi kèm.

5.5. Theo dõi và chăm sóc hậu phẫu

Sau phẫu thuật, bệnh nhân được theo dõi ngắn hạn tại bệnh viện để phát hiện sớm các biến chứng. Bác sĩ sẽ kê toa thuốc nhỏ mắt kháng sinh, chống viêm và hướng dẫn chi tiết cách chăm sóc mắt tại nhà. Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần nằm ở tư thế đặc biệt trong vài ngày để giúp bong bóng khí hoặc dầu trong mắt phát huy hiệu quả tối ưu. 

6. Chi phí phẫu thuật cắt dịch kính bao nhiêu tiền?

Chi phí cắt dịch kính thường dao động từ khoảng 2.900.000 – 5.000.000 VNĐ với phẫu thuật chiếu tia laser hoặc từ 15.000.000 đến 20.000.000 VNĐ với mổ hút bỏ toàn bộ dịch kính. Các yếu tố ảnh hưởng đến giá bao gồm: bệnh viện công hay tư, công nghệ phẫu thuật, bác sĩ thực hiện và việc có sử dụng bảo hiểm y tế hay không. Tin vui là ca phẫu thuật này có thể được hỗ trợ bởi bảo hiểm y tế, giúp người bệnh giảm bớt gánh nặng chi phí.

7. Các thắc mắc thường gặp

7.1. Phẫu thuật đục dịch kính có rủi ro gì không?

Giống như bất kỳ ca phẫu thuật nào khác, phẫu thuật đục dịch kính vẫn tiềm ẩn một số rủi ro, dù tỷ lệ xảy ra là khá thấp. Một số biến chứng có thể gặp gồm: nhiễm trùng nội nhãn, bong võng mạc, tăng nhãn áp hoặc đục thủy tinh thể. Tuy nhiên, với kỹ thuật hiện đại và bác sĩ có kinh nghiệm, các rủi ro này đều có thể được kiểm soát tốt.

7.2. Mổ đục dịch kính bao lâu thì khỏi?

Sau mổ, thị lực thường cải thiện dần trong vòng vài tuần đến vài tháng, tùy cơ địa và mức độ tổn thương trước đó. Người bệnh có thể xuất viện trong ngày hoặc sau 1–2 ngày, nhưng cần tái khám định kỳ và tránh hoạt động mạnh để mắt hồi phục hoàn toàn. Bác sĩ sẽ theo dõi kỹ quá trình lành mắt trong ít nhất 4–6 tuần đầu.

7.3. Cắt dịch kính có nguy hiểm không?

Cắt dịch kính là một phẫu thuật chuyên sâu nhưng được đánh giá là an toàn khi thực hiện tại cơ sở uy tín. Nguy cơ biến chứng là thấp nếu được chẩn đoán đúng, kỹ thuật tốt và tuân thủ hướng dẫn hậu phẫu. Thực tế, đây là một trong những phương pháp hiệu quả nhất hiện nay để cải thiện thị lực trong nhiều bệnh lý về dịch kính và võng mạc.

7.4. Cắt dịch kính có tái phát không?

Tình trạng ban đầu có thể tái phát hoặc không tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu đục dịch kính do tuổi tác thì ít có khả năng tái phát sau mổ. Tuy nhiên, với các nguyên nhân như chảy máu dịch kính do bệnh lý võng mạc tiểu đường, thoái hóa hoàng điểm hay viêm màng bồ đào, nguy cơ tái phát sẽ cao hơn. Do đó, cần điều trị bệnh nền và tái khám định kỳ.

Mổ đục dịch kính là giải pháp can thiệp ngoại khoa được chỉ định trong những trường hợp vẩn đục nghiêm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến thị lực và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, khả năng hồi phục thị lực sau phẫu thuật còn phụ thuộc vào sức khỏe của võng mạc và các phần khác trong mắt. Vì vậy, người bệnh nên trao đổi kỹ với bác sĩ chuyên khoa để cân nhắc rõ ràng giữa lợi ích mang lại và những rủi ro có thể gặp trước khi quyết định mổ.