Viêm loét giác mạc do herpes: Nguyên nhân và cách điều trị

Viêm loét giác mạc do herpes là một bệnh lý mắt khá phổ biến và có thể gây giảm thị lực nghiêm trọng nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời. Tác nhân chủ yếu là virus HSV-1 với đặc điểm dễ tái phát nhiều lần. Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ thị lực, nội dung này sẽ được trình bày chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Viêm loét giác mạc do Herpes là gì?

Viêm loét giác mạc do herpes là tình trạng nhiễm trùng giác mạc gây ra bởi viêm giác mạc do virus herpes (HSV – Herpes Simplex Virus). Có hai loại virus HSV chính:

• HSV loại I: Phổ biến nhất, thường lây nhiễm qua tiếp xúc trực tiếp với các tổn thương trên mặt, gây “herpes môi” hoặc “bọng nước”. Loại virus này cũng là nguyên nhân chính dẫn đến viêm giác mạc do herpes ở mắt.
• HSV loại II: Thường lây truyền qua đường tình dục, chủ yếu gây bệnh ở cơ quan sinh dục, nhưng trong một số trường hợp hiếm, cũng có thể lây lan đến mắt.

Khi viêm giác mạc do virus herpes xuất hiện, virus HSV-1 xâm nhập vào tế bào giác mạc, gây viêm và đôi khi hình thành sẹo nếu tái phát nhiều lần. Virus này có thể lây nhiễm cho mắt khi bạn chạm vào một tổn thương đang hoạt động (ví dụ herpes ở môi hoặc bọng nước) rồi đưa tay tiếp xúc với mắt.

Điểm đặc biệt của viêm loét giác mạc do herpes là khả năng tái phát nhiều lần. Sau lần nhiễm đầu tiên, virus HSV không biến mất mà tồn tại ở trạng thái không hoạt động trong các tế bào thần kinh quanh mắt. Khi cơ thể chịu căng thẳng, tiếp xúc ánh nắng mạnh, sốt, chấn thương hoặc sử dụng một số loại thuốc, virus sẽ được kích hoạt trở lại, gây viêm giác mạc.

2. Nguyên nhân gây bệnh viêm giác mạc do virus herpes

Nguyên nhân chính dẫn đến viêm loét giác mạc do herpes là virus Herpes Simplex type 1 (HSV-1). Loại virus này rất dễ lây lan và phổ biến, hầu hết mọi người – khoảng 90% dân số – đã tiếp xúc với HSV-1 từ thời thơ ấu thông qua tiếp xúc trực tiếp với da hoặc các tổn thương của người mang virus.

Sau lần nhiễm đầu tiên, virus viêm giác mạc do virus herpes không biến mất mà nằm trong trạng thái không hoạt động, cư trú trong các tế bào thần kinh của da. Virus có thể được tái hoạt động khi gặp các yếu tố kích thích như:

• Căng thẳng: Tinh thần mệt mỏi, áp lực lâu ngày làm suy giảm hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho virus tái phát.
• Nhiễm nắng: Ánh nắng mạnh và tia UV có thể kích hoạt HSV-1 tại mắt.
• Sốt hoặc các bệnh lý toàn thân: Khi cơ thể suy yếu, virus dễ tái hoạt động.
• Chấn thương hoặc phẫu thuật: Mọi tổn thương ở vùng mặt hoặc mắt đều có thể là tác nhân kích hoạt virus.
• Kỳ kinh nguyệt: Thay đổi nội tiết ở phụ nữ cũng là yếu tố nguy cơ.
• Một số loại thuốc: Nhất là thuốc ức chế miễn dịch hoặc corticoid.

3. Triệu chứng của viêm giác mạc Herpes

Người mắc viêm loét giác mạc do herpes thường gặp một số triệu chứng điển hình, giúp nhận biết sớm bệnh và can thiệp kịp thời. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Đỏ mắt: Do viêm mạch máu ở giác mạc và kết mạc, khiến mắt trông đỏ và căng.
• Đau nhức mắt: Bệnh nhân thường cảm thấy đau hoặc khó chịu, đôi khi kèm theo cảm giác cộm, chói mắt.
• Nhạy cảm với ánh sáng: Mắt trở nên sợ ánh sáng, khó mở mắt khi ra nắng hoặc dưới ánh đèn mạnh.
• Chảy nước mắt: Tăng tiết nước mắt nhằm bảo vệ mắt khỏi virus và viêm nhiễm.
• Thị lực giảm, nhìn mờ: Khi tổn thương lan vào các lớp sâu hơn của giác mạc, thị lực có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ngoài các triệu chứng tại mắt, một số bệnh nhân còn có biểu hiện toàn thân như: sốt, nổi hạch trước tai, hoặc xuất hiện mụn nước quanh môi, mặt, đặc trưng của virus Herpes loại I.

Ở giai đoạn nhẹ, viêm giác mạc do virus herpes thường biểu hiện bằng những chấm viêm nông li ti trên giác mạc, có thể thoáng qua và tự khỏi mà không để lại sẹo. Tuy nhiên, nếu nhiễm trùng xâm nhập vào các lớp sâu của giác mạc, có thể hình thành sẹo giác mạc, dẫn đến giảm thị lực, thậm chí mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

4. Điều trị viêm giác mạc do virus Herpes

Trong nhiều trường hợp sơ phát, viêm giác mạc do virus herpes có thể tự khỏi khoảng 50%, nhưng điều trị y tế sẽ giúp chữa khỏi đến 95% các trường hợp nhanh chóng và giảm nguy cơ tái phát.

Phương pháp điều trị phổ biến

1. Thuốc kháng virus tại chỗ và đường uống:

• Dùng thuốc nhỏ mắt kháng virus hoặc thuốc uống giúp ức chế virus, giảm triệu chứng đau, đỏ mắt và ngăn ngừa tổn thương giác mạc.
• Việc sử dụng thuốc sớm, ngay khi phát hiện triệu chứng, sẽ đem lại hiệu quả cao nhất.

2. Kháng sinh bổ sung: Nếu có nhiễm trùng thứ phát, bác sĩ sẽ kê thêm kháng sinh để kiểm soát vi khuẩn.
3. Can thiệp y tế trực tiếp:

• Với các tổn thương nhẹ, bác sĩ có thể nhẹ nhàng cạo bỏ các tế bào bệnh trên giác mạc để tăng tốc quá trình hồi phục.
• Trong trường hợp loét giác mạc nặng hoặc sẹo ảnh hưởng đến thị lực, ghép giác mạc có thể được cân nhắc.

Lưu ý quan trọng

• Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc Corticoid: Đây là cảnh báo quan trọng nhất. Nhiều loại thuốc nhỏ mắt trị đỏ mắt thông thường có chứa Corticoid (steroid). Nếu tự ý nhỏ thuốc này khi bị viêm giác mạc do Herpes mà không có chỉ định và thuốc kháng virus đi kèm của bác sĩ, bạn có thể làm virus bùng phát dữ dội, gây loét giác mạc lan rộng (loét hình bản đồ), dẫn đến nguy cơ thủng giác mạc và mù lòa vĩnh viễn.
• Không thể chữa khỏi hoàn toàn HSV: Virus vẫn tồn tại trong cơ thể ở trạng thái tiềm ẩn và có thể tái hoạt động.
• Ngừng đeo kính áp tròng: Tuyệt đối không đeo kính áp tròng khi mắt đang có dấu hiệu nhiễm trùng.
• Tái khám ngay khi tái phát: Ngay khi có dấu hiệu bệnh quay trở lại, hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức để được điều trị sớm, tránh để lại sẹo.

Tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao sẽ tư vấn liệu trình thuốc phù hợp, kết hợp theo dõi sát sao để mỗi ca viêm loét giác mạc do herpes được điều trị an toàn, hiệu quả và giảm thiểu nguy cơ tái phát tối đa.

5. Phòng ngừa lây nhiễm bệnh viêm giác mạc do virus Herpes

Để bảo vệ bản thân và người xung quanh, việc phòng ngừa viêm loét giác mạc do herpes là vô cùng quan trọng. Virus Herpes lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với các sang thương đang hoạt động, vì vậy cần tuân thủ những nguyên tắc sau:

Tránh tiếp xúc trực tiếp

• Không hôn, chạm hoặc sờ vào vùng da đang tổn thương, đặc biệt là môi, mắt hay các mụn nước đang hoạt động.
• Tránh quan hệ tình dục nếu đang có vết loét do Herpes.

Không dùng chung đồ cá nhân

• Không dùng bàn chải đánh răng chung.
• Không dùng chung khăn tắm, khăn lau mặt.
• Không dùng chung ly, chén, đũa, muỗng.
• Không dùng chung son môi, phấn trang điểm hay khăn ướp lạnh.

Chăm sóc mắt và kính áp tròng

• Không chạm tay trực tiếp lên mắt.
• Không dùng nước miếng để làm ướt kính sát tròng.
• Ngừng đeo kính áp tròng khi mắt bị nhiễm khuẩn hoặc có triệu chứng viêm giác mạc do virus herpes.

Chú ý khi trang điểm

• Không che mụn rộp hay vết lở bằng kem hoặc phấn trang điểm để tránh bội nhiễm.
• Thao tác nhẹ nhàng khi trang điểm.
• Vệ sinh dụng cụ trang điểm thường xuyên.

Giữ cơ thể khỏe mạnh, hạn chế tái phát

• Tránh căng thẳng, cảm lạnh, cúm hoặc thiếu ngủ vì đây là các yếu tố kích hoạt virus tái hoạt.
• Thoa kem chống nắng trước khi phơi nhiễm lâu dưới ánh nắng.
• Tránh tiếp xúc dịch tiết từ người bị Herpes.

Chế độ sinh hoạt hợp lý

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.
• Nghỉ ngơi hợp lý.
• Theo dõi tình trạng sức khỏe để giảm nguy cơ tái phát.

Những biện pháp phòng ngừa này không chỉ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm mà còn hạn chế các đợt tái phát, bảo vệ thị lực và sức khỏe mắt của bạn một cách hiệu quả.

6. Biến chứng nghiêm trọng của bệnh viêm giác mạc do virus Herpes

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm loét giác mạc do herpes có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực:

• Loét sâu và sẹo giác mạc: Gây mờ mắt vĩnh viễn, giảm khả năng nhìn rõ.
• Tăng nhãn áp: Viêm kéo dài kích thích màng bồ đào, làm tổn thương thần kinh thị giác.
• Viêm nội nhãn: Biến chứng nặng có thể dẫn đến mù lòa nếu không xử trí kịp.
• Tái phát nhiều lần: Virus có thể tái hoạt khi cơ thể căng thẳng, sốt hoặc nhiễm nắng; mỗi lần tái phát làm tăng nguy cơ sẹo và suy giảm thị lực.

Lời khuyên từ chuyên gia:

• Khám bác sĩ ngay khi có dấu hiệu tái phát.
• Tuân thủ phác đồ kháng virus và hướng dẫn chăm sóc mắt.
• Kiểm tra mắt định kỳ để phát hiện sớm các tổn thương tiềm ẩn.

7. Câu hỏi thường gặp về viêm loét giác mạc do herpes (FAQs)

7.1. Viêm loét giác mạc do herpes có lây không?

Có, viêm giác mạc do virus herpes lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với sang thương đang hoạt động, chẳng hạn như mụn nước hoặc vết loét. Tuy nhiên, khi các vết loét đã lành hoàn toàn, virus không còn khả năng lây nhiễm. Để phòng ngừa, cần tránh chạm vào mắt, không dùng chung đồ cá nhân và thực hiện vệ sinh mắt cẩn thận.

7.2. Bệnh có chữa khỏi hoàn toàn được không?

Hiện nay, viêm loét giác mạc do herpes không thể chữa khỏi hoàn toàn vì virus herpes tồn tại vĩnh viễn trong các tế bào thần kinh. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời bằng thuốc kháng virus, bệnh có thể kiểm soát hiệu quả, giảm triệu chứng và hạn chế tối đa các biến chứng.

7.3. Khi bị tái phát, cần làm gì?

Khi các triệu chứng viêm giác mạc do herpes tái phát, bạn nên:

• Ngay lập tức đi khám bác sĩ nhãn khoa để được kê đơn thuốc kháng virus phù hợp.
• Tránh chạm tay vào mắt và không đeo kính áp tròng.
• Tuân thủ chế độ chăm sóc mắt và uống thuốc đúng hướng dẫn để hạn chế tổn thương giác mạc và sẹo.

7.4. Phẫu thuật có phải là lựa chọn cho bệnh này không?

Phẫu thuật không phải là phương pháp điều trị chính cho viêm loét giác mạc do herpes, ngoại trừ những trường hợp nặng như sẹo giác mạc gây giảm thị lực nghiêm trọng. Khi đó, ghép giác mạc có thể được cân nhắc. Trong mọi tình huống, quyết định phẫu thuật cần dựa trên đánh giá chuyên môn từ bác sĩ nhãn khoa.

Viêm loét giác mạc do herpes tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được điều trị đúng cách và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc viêm loét giác mạc do herpes hoặc muốn được tư vấn chi tiết về cách điều trị, hãy đặt lịch thăm khám tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa. Đội ngũ bác sĩ Nhãn khoa giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ bạn từ chẩn đoán chính xác đến phác đồ điều trị hiệu quả, giúp bảo vệ và duy trì sức khỏe đôi mắt của bạn một cách an toàn.