Bị ong đốt sưng mắt: Cẩn thận nguy cơ bị loét giác mạc

Bị ong đốt sưng mắt không chỉ gây khó chịu mà còn là một tình huống y tế tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng. Vết ong đốt gần mắt thường có thể được điều trị bằng cách chườm lạnh đơn giản, nhưng nếu bạn bị đốt ở mí mắt hoặc ngay giác mạc , đây là một cấp cứu nhãn khoa thực sự. Hãy cùng các chuyên gia tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà tìm hiểu mức độ nguy hiểm và cách sơ cứu tại nhà để bảo vệ mắt của bạn.

1. Bị ong đốt sưng mắt có nguy hiểm không?

1.1. Khi bị ong đốt vào mí mắt

Mí mắt là vùng da mỏng và có kết cấu lỏng lẻo, khi bị ong đốt, mí mắt sẽ sưng lên một cách nhanh chóng và dữ dội. Tình trạng sưng húp có thể khiến mí mắt nặng trĩu, che lấp hoàn toàn tầm nhìn và gây ra hiện tượng sụp mí tạm thời.

Nguy hiểm hơn, ngòi của một số loài ong có cấu trúc gai ngược như lưỡi cưa, khiến việc lấy ngòi ra rất khó khăn. Theo Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ (AAO), đã có trường hợp một bệnh nhân nghĩ rằng mình đã lấy hết ngòi ong ra khỏi mí mắt, nhưng sau một tháng, mảnh ngòi còn sót lại đã di chuyển sâu hơn qua mí mắt và bắt đầu làm trầy xước bề mặt giác mạc. [1]

Một vết trầy trên giác mạc không đơn thuần là một vết xước nhỏ, nó sẽ phá vỡ hàng rào bảo vệ tự nhiên của mắt và tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm dễ dàng xâm nhập gây nhiễm trùng.

Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể nhanh chóng tiến triển thành loét giác mạc. Trong trường hợp vết loét lành lại, nó sẽ để lại một vết sẹo vĩnh viễn trên giác mạc, giống như một vết mờ đục trên ống kính, gây suy giảm thị lực không thể phục hồi.

1.2. Khi bị ong đốt trực tiếp vào nhãn cầu (giác mạc, kết mạc)

Đây là tình huống cực kỳ nguy hiểm nhưng rất hiếm gặp vì phản xạ tự nhiên của mắt sẽ nhắm lại khi bị ong đốt. Tuy nhiên, trường hợp này vẫn có thể xảy ra trong một số trường hợp, khiến mắt và vùng quanh mắt bị sưng dữ dội, thậm chí mất thị lực vĩnh viễn. Nọc độc và ngòi ong khi tiếp xúc trực tiếp với bề mặt nhãn cầu sẽ gây ra một chuỗi tổn thương nghiêm trọng như:

Tổn thương bề mặt

Ngòi ong găm vào có thể gây trầy xước, loét giác mạc, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng nặng.

Tổn thương cấu trúc bên trong

Nọc độc của ong chứa các enzyme và peptide có thể thấm sâu vào bên trong mắt, gây ra các bệnh lý nguy hiểm như:

• Viêm màng bồ đào: Viêm các cấu trúc bên trong mắt, gây đau nhức, đỏ mắt, nhìn mờ.
• Viêm nội nhãn: Nhiễm trùng toàn bộ bên trong nhãn cầu, một cấp cứu có nguy cơ mất thị lực rất cao.
• Đục thủy tinh thể thứ phát: Nọc độc làm đục thấu kính tự nhiên của mắt.
• Tăng nhãn áp (Glocom) thứ phát: Tình trạng viêm làm cản trở lưu thông thủy dịch, gây tăng áp lực trong mắt và làm tổn thương dây thần kinh thị giác.

Nếu không được cấp cứu và điều trị đúng phác đồ, những tổn thương này có thể dẫn đến suy giảm thị lực không hồi phục, thậm chí mù lòa vĩnh viễn.

Phản ứng dị ứng

Ngoài tổn thương trực tiếp, nọc ong còn có thể gây ra hai loại phản ứng dị ứng, dù rất hiếm gặp:

• Phản ứng tại chỗ nghiêm trọng: Vùng quanh mắt sưng to lan rộng, đỏ ửng, nóng rát và đau nhức dữ dội kéo dài trong nhiều ngày.
• Sốc phản vệ (Anaphylaxis): Đây là phản ứng dị ứng toàn thân đe dọa đến tính mạng, có thể xảy ra trong vài phút sau khi bị ong đốt. Các triệu chứng bao gồm khó thở, sưng lưỡi và cổ họng, phát ban toàn thân, chóng mặt, buồn nôn, tụt huyết áp. Đây được coi là một cấp cứu y tế khẩn cấp.

2. Cách sơ cứu đúng cách khi bị ong đốt sưng mắt

Bước 1: Rời khỏi khu vực có ong

Hãy bình tĩnh và lập tức rời khỏi nơi có ong để tránh bị đốt thêm nhiều lần. Không vung tay xua đuổi vì có thể kích động đàn ong.

Bước 2: Lấy ngòi ong ra (Nếu có)

Đây là bước cực kỳ quan trọng. Ngòi ong là nơi chứa túi nọc độc, sau khi đốt, nó vẫn tiếp tục tiết độc vào mô trong vài phút. Nếu không lấy ra sớm, nọc ong có thể lan rộng, gây viêm nhiễm, phù nề, thậm chí tổn thương các mô sâu trong mắt.

Bạn dùng cạnh của một vật mỏng và cứng như thẻ ATM, móng tay, hoặc dao cùn để gạt nhẹ ngòi ong ra. Tuyệt đối không dùng nhíp hoặc tay để nặn, vì hành động này có thể làm vỡ túi nọc độc, khiến nọc độc thấm vào sâu hơn.

Bước 3: Vệ sinh vết thương

Nhẹ nhàng rửa vùng mắt bị đốt bằng nước sạch hoặc nước muối sinh để lý loại bỏ bớt phần nào các tác nhân gây hại cho mắt, giúp giảm bớt cơn đau và khó chịu.

Bước 4: Chườm lạnh

Đây là cách giảm sưng mắt khi bị ong đốt rất hiệu quả. Bạn hãy dùng một túi đá hoặc khăn sạch bọc vài viên đá lạnh, chườm nhẹ lên vùng mí mắt bị sưng trong khoảng 15-20 phút. Việc này giúp co mạch máu, giảm sưng, giảm đau và giảm ngứa hiệu quả.

Bước 5: Đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa mắt

Dù bạn đã thực hiện các bước sơ cứu trên, việc đến gặp bác sĩ nhãn khoa là bắt buộc. Chỉ có bác sĩ mới có đủ chuyên môn và thiết bị để kiểm tra xem ngòi ong đã được lấy ra hết chưa, đánh giá các tổn thương sâu bên trong giác mạc, nội nhãn và kê đơn thuốc điều trị phù hợp.

3. Những sai lầm tuyệt đối nên tránh khi bị ong đốt sưng mắt

• Không dùng miệng hút nọc độc vì không có tác dụng, mà còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng từ miệng vào mắt.
• Không bôi các loại thuốc dân gian, kem đánh răng, vôi, dầu gió… lên vết đốt vì dễ gây kích ứng, nhiễm trùng nặng hơn, đặc biệt vùng da quanh mắt rất nhạy cảm.
• Không gãi, chà xát mạnh vào vùng bị sưng để tránh làm tổn thương da, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Không chủ quan dù chỉ sưng nhẹ, vì phản ứng dị ứng có thể xuất hiện muộn và diễn biến nhanh chóng, nguy hiểm.

4. Khi nào cần đến gặp bác sĩ

Ngay khi bị ong đốt sưng mắt, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay dù là ở vị trí nào của mắt. Đặc biệt khi có có bất kỳ dấu hiệu nào của sốc phản vệ sau khi bị ong đốt dưới đây:

• Khó thở, thở khò khè, cảm giác tức ngực.
• Sưng ở các bộ phận khác ngoài mắt, đặc biệt là sưng lưỡi, cổ họng hoặc toàn bộ khuôn mặt.
• Phát ban, nổi mề đay lan rộng khắp cơ thể.
• Chóng mặt, choáng váng, cảm giác muốn ngất xỉu.
• Buồn nôn, nôn mửa, đau quặn bụng.

5. Một số câu hỏi thường gặp khi bị ong đốt sưng mắt

Bị ong đốt sưng mắt có tự khỏi không?

Bạn không nên để mắt tự khỏi sau khi bị ong đốt, bởi vùng mắt rất nhạy cảm và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Khi bị ong đốt ở mắt, bạn nên đến các cơ sở chuyên khoa để được thăm khám để đảm bảo an toàn nhất cho mắt

Bị ong đốt sưng bao lâu thì hết?

Nếu không có biến chứng nghiêm trọng, bị sưng nhẹ có thể giảm sau 2-3 ngày, sưng nặng có thể kéo dài đến cả tuần. Nếu sau 48 giờ tình trạng sưng không giảm, bạn cần đến bác sĩ ngay lập tức.

Bị ong đốt sưng mắt không phải là một tai nạn thông thường mà là một cấp cứu nhãn khoa cần được xử lý ngay lập tức. Đừng chần chừ hay chủ quan có thể tự xử lý tại nhà. Để bảo vệ đôi mắt và thị lực của mình, hãy đến ngay các cơ sở chuyên khoa mắt để được các bác sĩ thăm khám, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, ngăn ngừa những biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.

Nguồn tham khảo:

1. https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/how-to-treat-bee-sting-near-eye