Mắt lác ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa

Mắt lác ở trẻ sơ sinh khá phổ biến nhưng lại không có nhiều ba mẹ hiểu rõ. Điều này đã tạo nên tâm lý hoang mang, lo lắng trong quá trình theo dõi và lựa chọn biện pháp điều trị cho con. Vậy, vì sao trẻ sơ sinh bị lác mắt và cách điều trị thế nào? Bài viết hôm nay của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc này.

1. Tổng quan về mắt lác ở trẻ sơ sinh

Khi mới sinh, mắt của trẻ đã có đầy đủ cấu trúc nhưng chức năng thị giác vẫn chưa hoàn thiện. Sự phối hợp đồng bộ giữa hai mắt còn kém. Bên cạnh đó, chức năng của não bộ, cơ vận nhãn và hệ thần kinh vận nhãn chưa tốt khiến trẻ sơ sinh dễ bị lác.

Mắt lác ở trẻ sơ sinh được biểu hiện thông qua việc hai mắt bé không nhìn thẳng, có thể hơi trôi hoặc lệch hẳn về một bên khi tập trung nhìn một vật. Trẻ có thể bị lác ở một hoặc cả hai bên, lác mắt có thể diễn ra liên tục không ngắt quãng. Đa số trường hợp đều là lác mắt sinh lý, sẽ cải thiện dần khi trẻ được 4 – 6 tháng tuổi và mất dần cho đến năm 2 tuổi. 

Tuy nhiên, một vài trường hợp có thể tiếp tục tiến triển và gây biến chứng nếu không được khắc phục kịp thời. Thống kê cho thấy, khoảng 3% gặp phải tình trạng mắt lác và  50% trong số đó có thể bị mất thị lực một phần do nhược thị. Dựa vào biểu hiện cụ thể của từng trẻ mà lác mắt ở trẻ sơ sinh có thể chia thành 4 nhóm chính gồm:

• Lác trong: Là nhóm phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, xảy ra khi hai con ngươi lệch vào trong, hướng về phía mũi. Có khoảng 2 – 4% trẻ bị ảnh hưởng bởi loại lác này.
• Lác ngoài: Xảy ra khi một hoặc cả hai con ngươi của trẻ hướng ra ngoài, về phía tai. Khoảng 1 – 1.5% trẻ bị ảnh hưởng bởi lác ngoài.
• Lác trên: Gồm các trường hợp hai mắt lệch nhau, một bên mắt nằm cao hơn mắt còn lại. Tình trạng này khá hiếm gặp, tỷ lệ xuất hiện thường là 1/400 trẻ.
• Lác dưới: Biểu hiện ngược lại với lác trên, được xác định khi mắt lác có vị trí thấp hơn so với mắt còn lại. 

2. Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị lác

Nguyên nhân trực tiếp gây ra mắt lác ở trẻ sơ sinh là do các cơ mắt hoạt động thiếu đồng bộ. Tình trạng này có thể xảy ra do cơ vận nhãn của trẻ còn yếu, thiếu linh hoạt, cần thêm thời gian để hoàn thiện. Tuy nhiên, mắt lác cũng có thể xảy ra do các vấn đề ở mắt, não bộ hoặc hệ thần kinh. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp:

• Tật khúc xạ bẩm sinh: Thường gặp ở những gia đình có bố mẹ bị cận thị, loạn thị hoặc viễn thị khiến trẻ sinh ra cũng mắc các tật khúc xạ này. Trong đó, cận thị thường gây lác ngoài và viễn thị gây lác trong. 
• Tổn thương thần kinh và não bộ: Cơ vận nhãn được kiểm soát bởi các dây thần kinh số III, IV và VI trên sọ não. Vậy nên, não bộ hoặc những dây thần kinh này bị tổn thương đều có thể khiến trẻ bị lác mắt.
• Bệnh lý ở mắt: Bao gồm các bệnh ung thư võng mạc, toxoplasma, nhiễm khuẩn mắt, chấn thương mắt,… có thể làm tổn thương thần kinh thị giác và khiến mắt trẻ bị lác.
• Di truyền: Cấu trúc và hoạt động của hệ thống thị giác có thể di truyền qua các thế hệ. Vậy nên, nếu ba mẹ hoặc ông bà bị lác thì nguy cơ trẻ bị lác cũng cao hơn. Nghiên cứu cho thấy,  có khoảng 20% người bị lác mắt được xác định có liên quan tới yếu tố gia đình.
• Nguyên nhân khác: Bao gồm các yếu tố như sinh non, dị tật bẩm sinh hoặc nhẹ cân cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng của mắt và gây mắt lác ở trẻ sơ sinh.

3. Dấu hiệu nhận biết mắt trẻ sơ sinh bị lác

Trẻ sơ sinh thường có mũi phẳng và một nếp da ở trong mí mắt. Điều này khiến mắt của trẻ trông có vẻ như đang nhìn chéo nhau (lác giả). Tình trạng này sẽ cải thiện dần khi trẻ lớn lên và không tiến triển thành lác thật. Ba mẹ có thể đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa giúp phân biệt lác thật và lác giả. Những dấu hiệu nhận biết mắt lác ở trẻ sơ sinh mà ba mẹ cần đặc biệt chú ý bao gồm: 

• Một mắt nhìn thẳng và một mắt bị lệch, trẻ thường liếc mắt một bên hoặc nghiêng đầu để nhìn rõ hơn.
• Trẻ thường xuyên nheo mắt, đặc biệt là khi gặp ánh sáng chói. Đây có thể là tín hiệu của hiện tượng nhìn song thị.
• Nhắm một mắt khi nhìn đồ vật.

4. Phương pháp điều trị lác ở trẻ sơ sinh

Mục tiêu điều trị lác ở trẻ sơ sinh là loại trừ các bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn, đưa hai mắt về vị trí thẳng hàng sớm nhất có thể để tạo điều kiện cho hệ thống thần kinh thị giác phát triển bình thường, và ngăn ngừa biến chứng nhược thị. Tùy thuộc vào nguyên nhân và loại lác, bác sĩ sẽ có những chỉ định khác nhau:

• Theo dõi: Đối với các trường hợp lác sinh lý không liên tục với góc lác nhỏ, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi chặt chẽ vì tình trạng này có thể tự cải thiện khi trẻ được 4-6 tháng tuổi.
• Phẫu thuật sớm: Đối với một số loại lác bẩm sinh có góc lác lớn (như lác trong bẩm sinh), phẫu thuật sớm (thường trong khoảng 6-12 tháng tuổi) lại là lựa chọn ưu tiên. Việc này giúp tạo ra cơ hội tốt nhất cho trẻ phát triển được thị giác hai mắt và khả năng nhận thức chiều sâu. Trẻ sẽ được gây mê toàn thân để đảm bảo an toàn. Bác sĩ sẽ điều chỉnh các cơ vận nhãn để đưa mắt về vị trí thẳng hàng.
• Chỉnh kính: Khi trẻ lớn hơn một chút và có thể đo được khúc xạ chính xác (thường sau vài tháng tuổi), việc đeo kính sẽ là nền tảng nếu lác do tật khúc xạ gây ra (ví dụ: viễn thị nặng).
• Điều trị nhược thị (Bịt mắt hoặc Dùng thuốc nhỏ mắt): Nếu bác sĩ phát hiện một mắt của trẻ yếu hơn mắt kia, các liệu pháp như bịt mắt lành hoặc nhỏ thuốc (Atropine) làm mờ mắt lành sẽ được chỉ định. Việc này buộc mắt yếu phải hoạt động, giúp tăng cường kết nối thần kinh và ngăn ngừa nhược thị vĩnh viễn.

5. Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về tình trạng mắt lác ở trẻ sơ sinh;

5.1. Mắt lác ở trẻ sơ sinh khi nào cần đi khám?

Ba mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay khi nhận thấy trẻ có dấu hiệu mắt lác, nhất là khi trẻ được 4 tháng tuổi mà dấu hiệu lác không thuyên giảm. Ngoài ra, những dấu hiệu dưới đây cũng cho thấy trẻ cần đi khám mắt:

• Trẻ phải nghiêng đầu, nhìn lệch hoặc quay đầu mới thấy được vật ở trước mắt.
• Mắt trẻ không tập trung được vào món đồ chơi hoặc không phản ứng lại với ánh sáng chiếu vào mắt.

5.2. Mắt lác ở trẻ sơ sinh có chữa được không?

Mắt lác ở trẻ sơ sinh có thể chữa được. Thống kê cho thấy, nếu lác mắt ở trẻ được phát hiện trước 3 tuổi, cơ hội điều trị thành công lên đến 92%. Ngược lại, nếu phát hiện ở giai đoạn 6 – 8 tuổi, tỷ lệ điều trị thành công chỉ còn 62%. Vậy nên, ba mẹ cần cảnh giác và đưa con đi khám ngay khi phát hiện biểu hiện bất thường.

Như vậy, Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà vừa cùng ba mẹ tìm hiểu về tình trạng mắt lác ở trẻ sơ sinh. Mong rằng bài viết đã mang đến những thông tin hữu ích, giúp ba mẹ chăm sóc tốt hơn cho đôi mắt của con. Nếu cần tư vấn thêm, ba mẹ có thể liên hệ đến hotline: 0846 403 403.