Đục thủy tinh thể là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng nhìn mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống hằng ngày. Cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa tìm hiểu 10+ cách phòng ngừa đục thủy tinh thể hiệu quả mà ai cũng nên áp dụng từ sớm.

1. Hướng dẫn cách phòng ngừa đục thủy tinh thể hiệu quả

1.1. Hạn chế rượu bia và ngưng hút thuốc lá

Rượu bia và các chất kích thích như thuốc lá, cà phê hay đồ uống năng lượng có thể làm tăng nguy cơ gây hại cho mắt. Chúng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân mà còn làm tổn thương các mô mắt, thúc đẩy quá trình oxy hóa và đẩy nhanh sự hình thành đục thủy tinh thể. Đặc biệt không hút thuốc lá bởi vì hút thuốc làm giảm oxy trong thủy tinh thể và làm tích tụ kim loại nặng, đẩy nhanh quá trình đục thủy tinh thể hơn.

Vì vậy, việc hạn chế hoặc tốt nhất là tránh sử dụng rượu bia và thuốc lá sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, đồng thời bảo vệ thị lực về lâu dài.

1.2. Bổ sung dinh dưỡng cho mắt

Chế độ ăn uống khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và làm chậm tiến triển của đục thủy tinh thể.

• Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: Các gốc tự do là nguyên nhân gây tổn thương tế bào mắt và làm mờ thủy tinh thể. Vì vậy, bổ sung thực phẩm chứa nhiều chất chống oxy hóa như vitamin C, vitamin E, lutein và zeaxanthin sẽ giúp bảo vệ mắt. Những dưỡng chất này có nhiều trong rau xanh (cải bó xôi, cải xoăn), trái cây họ cam quýt, bông cải xanh, bắp ngô và lòng đỏ trứng.
• Vitamin và khoáng chất thiết yếu: Kẽm, selen, và omega-3 cũng rất cần thiết để hỗ trợ sức khỏe thị lực. Cá hồi, cá thu, các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt là nguồn bổ sung tuyệt vời. Việc duy trì chế độ ăn đa dạng, cân bằng không chỉ tốt cho mắt mà còn giúp nâng cao sức khỏe toàn diện.

1.3. Hạn chế món ăn gây hại cho mắt

Những thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện, dầu mỡ bão hòa hoặc thức ăn nhanh thường làm gia tăng tình trạng stress oxy hóa, từ đó đẩy nhanh quá trình lão hóa thủy tinh thể. Bên cạnh đó, việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn còn có thể làm giảm khả năng hấp thu các dưỡng chất thiết yếu như vitamin A, C, E và kẽm. Vì vậy, để phòng ngừa hiệu quả, cần hạn chế các món ăn kém lành mạnh và thay thế bằng rau xanh, trái cây tươi, cá giàu omega-3 cùng các loại hạt.

1.4. Kiểm soát lượng đường trong máu

Đường huyết cao kéo dài là nguyên nhân phổ biến dẫn đến biến chứng ở mắt, trong đó có đục thủy tinh thể. Người mắc tiểu đường có nguy cơ bị bệnh này sớm và nặng hơn so với người bình thường. 

Để kiểm soát lượng đường trong máu, bạn cần tuân thủ chế độ ăn lành mạnh, hạn chế đồ ngọt, tinh bột nhanh và duy trì thói quen tập thể dục đều đặn. Ngoài ra, việc đi khám sức khỏe định kỳ và theo dõi chỉ số đường huyết sẽ giúp phát hiện sớm các bất thường, từ đó giảm nguy cơ ảnh hưởng đến thị lực.

1.5. Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi và tái tạo tế bào, bao gồm cả các tế bào mắt. Ngủ đủ giấc giúp mắt được nghỉ ngơi, giảm căng thẳng và mệt mỏi, đồng thời tăng khả năng chống lại các gốc tự do gây hại. Thiếu ngủ kéo dài có thể khiến mắt khô, mờ và dễ tổn thương hơn, từ đó làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể. Do đó, hãy duy trì thói quen ngủ từ 7–8 tiếng mỗi ngày để bảo vệ đôi mắt sáng khỏe.

1.6. Chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý

Làm việc liên tục trong thời gian dài, đặc biệt là khi sử dụng máy tính, điện thoại hoặc đọc sách, sẽ khiến mắt nhanh mỏi và giảm khả năng điều tiết. Nếu không được nghỉ ngơi hợp lý, mắt dễ bị tổn thương và lão hóa sớm. 

Vì thế, bạn nên áp dụng quy tắc “20-20-20”: sau mỗi 20 phút làm việc, hãy nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây để mắt thư giãn. Ngoài ra, kết hợp nghỉ giải lao ngắn và vận động nhẹ nhàng cũng giúp tăng tuần hoàn máu và giảm áp lực cho mắt.

1.7. Bảo vệ mắt khỏi các tác nhân gây hai

Ánh nắng mặt trời chứa tia cực tím (UV) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây lão hóa và đục thủy tinh thể. Do đó, việc sử dụng kính râm có khả năng chống tia UV là cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để bảo vệ mắt. 

Khi ra ngoài, đặc biệt vào những giờ nắng gắt, hãy chọn kính râm chất lượng, có độ chống UV 99–100% để ngăn ngừa tia cực tím xâm nhập vào mắt. Bệnh canh đó, khi làm việc trong môi trường có nguy cơ gây hại cho mắt, bạn hãy đeo kính bảo hộ chuyên dụng. Điều này không chỉ là cách phòng ngừa đục thủy tinh thể mà còn giúp mắt bạn tránh khỏi tình trạng khô, mỏi và nhức rát do ánh sáng quá mạnh.

1.8. Thăm khám mắt định kỳ

Nhiều bệnh lý mắt, bao gồm cả đục thủy tinh thể, thường tiến triển âm thầm và khó phát hiện ở giai đoạn đầu. Khám mắt định kỳ, ít nhất mỗi năm một lần, cho phép bác sĩ kịp thời nhận diện các dấu hiệu bất thường và đưa ra hướng xử trí phù hợp. 

Việc duy trì thói quen kiểm tra thị lực không chỉ giúp bảo vệ đôi mắt mà còn phòng tránh nhiều biến chứng nguy hiểm về sau.

1.9. Tập thể dục đều đặn

Rèn luyện thể chất thường xuyên không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn góp phần bảo vệ thị lực. Các hoạt động như đi bộ, bơi lội hay yoga giúp cải thiện tuần hoàn máu, nhờ đó cung cấp đủ oxy và dưỡng chất cho mắt. Đồng thời, tập luyện còn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường hoặc tăng huyết áp.

1.10. Duy trì cân nặng hợp lý

Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng nguy cơ phát triển nhiều bệnh lý chuyển hóa, trong đó có tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu gây đục thủy tinh thể. 

Việc kiểm soát cân nặng thông qua chế độ ăn uống khoa học kết hợp với vận động hợp lý sẽ giúp duy trì sức khỏe lâu dài cho đôi mắt. Một thể trạng cân đối không chỉ nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn là yếu tố bảo vệ thị lực bền vững.

2. Phòng ngừa đục thủy tinh cần lưu ý gì?

Đục thủy tinh thể có thể được hạn chế nếu duy trì lối sống lành mạnh và chú ý đến các yếu tố nguy cơ. Để phòng ngừa, bạn cần tập trung vào những điểm sau:

• Bảo vệ mắt khỏi tia cực tím (UV): Thường xuyên sử dụng kính râm chất lượng hoặc mũ rộng vành khi đi ngoài trời để giảm tác động của ánh nắng mặt trời lên mắt.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý: Tăng cường thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, vitamin E, lutein và zeaxanthin có trong rau xanh, cà rốt, cam, bưởi hay các loại hạt. Những dưỡng chất này góp phần làm chậm quá trình lão hóa thủy tinh thể.
• Kiểm soát bệnh lý toàn thân: Người mắc bệnh tiểu đường, tăng huyết áp hoặc rối loạn chuyển hóa cần tuân thủ điều trị và tái khám định kỳ, bởi các bệnh này làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể.
• Hạn chế thói quen gây hại: Tránh hút thuốc lá và hạn chế sử dụng rượu bia, vì các chất độc hại trong đó có thể thúc đẩy sự tổn thương ở thủy tinh thể.
• Khám mắt định kỳ: Việc kiểm tra thị lực thường xuyên giúp phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và can thiệp kịp thời, giảm thiểu nguy cơ bệnh tiến triển nặng.

Không có cách phòng ngừa đục thủy tinh thể tuyệt đối, nhưng bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ và bảo vệ đôi mắt sáng khỏe lâu dài bằng những thói quen khoa học, đơn giản và dễ thực hiện hằng ngày. Hy vọng rằng 10+ cách phòng ngừa được chia sẻ trong bài sẽ giúp bạn chủ động chăm sóc thị lực, duy trì một cuộc sống trọn vẹn và tự tin hơn mỗi ngày.