Thức dậy với đôi mắt sưng húp, nặng trĩu là một trải nghiệm không mấy dễ chịu và có thể khiến bạn lo lắng. Tình trạng mí mắt bị sưng sau khi ngủ dậy thực chất rất phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân từ vô hại đến cảnh báo vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hãy cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa tìm hiểu kỹ lưỡng về hiện tượng sưng mí mắt và cách khắc phục hiệu quả trong bài viết này.

1. Sáng ngủ dậy bị sưng mí mắt có nguy hiểm không?

Mí mắt sưng sau khi ngủ dậy đa phần là không nguy hiểm, nhưng bạn vẫn không được chủ quan với tình trạng này.

Trong hầu hết các trường hợp, sưng mí mắt sau một đêm ngủ chỉ là hiện tượng sinh lý tạm thời. Vùng da quanh mắt rất mỏng và nhạy cảm, có chứa nhiều mạch máu. Khi chúng ta nằm ngủ, chất lỏng có xu hướng tích tụ lại ở khu vực này, gây ra hiện tượng sưng nhẹ và thường tự hết sau khoảng một giờ khi bạn đã thức dậy và hoạt động.

Tuy nhiên, nếu tình trạng sưng mí mắt đi kèm với các triệu chứng khác như đau nhức, đỏ, cộm, ngứa, giảm thị lực, hoặc kéo dài nhiều ngày không khỏi, đó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý cần được can thiệp y tế.

2. Nguyên nhân khiến mí mắt bị sưng sau khi ngủ dậy

Dưới đây là 2 nhóm nguyên nhân chính gây ra tình trang này:

2.1. Do chế độ dinh dưỡng, lối sống không phù hợp

Đây là những nguyên nhân phổ biến nhất và thường dễ khắc phục.

• Ăn quá nhiều muối: Muối (natri) có khả năng giữ nước cực tốt. Một bữa tối quá mặn sẽ khiến cơ thể bạn tích trữ nhiều chất lỏng hơn, và vùng da mỏng manh quanh mắt là nơi biểu hiện rõ nhất vào sáng hôm sau.
• Thiếu ngủ hoặc ngủ quá nhiều: Giấc ngủ không điều độ làm rối loạn quá trình tuần hoàn và cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Thiếu ngủ khiến các mạch máu ở mắt không được nghỉ ngơi, gây sưng và thâm quầng. Ngược lại, ngủ quá nhiều ở một tư thế cũng làm chất lỏng bị ứ đọng lâu hơn tại mí mắt.
• Khóc trước khi ngủ: Nước mắt không chỉ chứa nước mà còn có cả muối. Việc khóc làm tăng lưu lượng máu đến vùng mắt, các tuyến lệ hoạt động quá sức và hành động dụi mắt khi khóc gây kích ứng, tất cả góp phần làm mí mắt sưng lên đáng kể.
• Dị ứng: Bụi, lông thú cưng, phấn hoa, hoặc thậm chí là thành phần trong mỹ phẩm, nước giặt dính trên gối có thể gây phản ứng dị ứng. Cơ thể giải phóng histamin để chống lại tác nhân gây dị ứng, dẫn đến viêm, ngứa và sưng mí mắt.
• Uống nhiều rượu bia: Rượu bia gây mất nước, khiến cơ thể phải tranh thủ giữ lại nước ở những nơi có thể, bao gồm cả vùng mắt.

2.2. Do các bệnh lý ở mắt hoặc toàn thân

Nếu sưng mí mắt kéo dài và đi kèm các triệu chứng khác, bạn cần nghĩ đến các nguyên nhân bệnh lý sau:

• Viêm kết mạc (Đau mắt đỏ): Đây là tình trạng viêm lớp màng trong suốt bao phủ lòng trắng của mắt. Mắt sẽ bị sưng, đỏ, cộm, ngứa và chảy nhiều dịch (ghèn). Viêm kết mạc có thể do virus, vi khuẩn hoặc dị ứng.
• Lẹo mắt hoặc Chắp mắt:
  • Lẹo: Là một ổ nhiễm trùng do vi khuẩn (thường là tụ cầu) gây ra ở ngay chân lông mi. Lẹo thường gây đau, sưng đỏ thành một nốt mụn mủ ở bờ mi.
  • Chắp: Là tình trạng một tuyến dầu ở trong sụn mi (tuyến Meibomius) bị tắc nghẽn, gây sưng thành một khối tròn, cứng, thường ít đau hơn lẹo.
• Viêm bờ mi: Là tình trạng viêm mãn tính ở bờ mi, khiến mi mắt bị sưng, đỏ, ngứa và có thể xuất hiện các vảy nhỏ giống như gàu ở chân lông mi.
• Suy giảm chức năng thận: Trong một số trường hợp hiếm gặp hơn, sưng mí mắt vào buổi sáng có thể là một trong những dấu hiệu sớm của bệnh thận. Khi thận hoạt động không hiệu quả, khả năng lọc và đào thải chất lỏng dư thừa của cơ thể bị suy giảm, gây phù ở nhiều nơi, đặc biệt là ở mặt và mắt.

3. Cách giảm sưng mí mắt sau khi ngủ dậy hiệu quả

Tùy vào nguyên nhân, bạn có thể áp dụng các biện pháp tức thời tại nhà hoặc cần đến sự trợ giúp của bác sĩ.

3.1. Các biện pháp xử lý nhanh tại nhà

• Chườm lạnh: Đây là cách hiệu quả nhất để giảm sưng do tích nước, dị ứng hoặc khóc. Hơi lạnh giúp co các mạch máu, làm giảm lưu thông dịch và giảm sưng viêm. Bạn có thể dùng một chiếc khăn sạch bọc vài viên đá hoặc nhúng vào nước lạnh, vắt ráo rồi nhẹ nhàng áp lên vùng mắt trong khoảng 10-15 phút.
• Chườm nóng (Chỉ dùng cho Chắp, Lẹo): Ngược lại với chườm lạnh, chườm nóng giúp làm loãng dịch dầu bị tắc nghẽn trong các tuyến ở mi, giúp mủ ở lẹo thoát ra ngoài nhanh hơn. Bạn hãy nhúng khăn sạch vào nước ấm (không quá nóng để tránh bỏng da), vắt khô và đắp lên mắt trong 10-15 phút, thực hiện 3-4 lần/ngày.
• Uống đủ nước và massage nhẹ nhàng: Uống một cốc nước lọc vào buổi sáng giúp cơ thể khởi động quá trình đào thải natri và chất lỏng dư thừa. Dùng ngón áp út (lực yếu nhất) vỗ nhẹ nhàng quanh vùng mắt theo chuyển động tròn để kích thích lưu thông máu.

3.2. Cải thiện lối sống lành mạnh hơn

• Giảm lượng muối trong chế độ ăn: Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh và nêm nếm nhạt hơn trong các bữa ăn hàng ngày.
• Ngủ đủ giấc và kê cao gối: Đảm bảo ngủ 7-8 tiếng mỗi tối. Dùng thêm một chiếc gối để kê đầu cao hơn một chút so với cơ thể sẽ giúp ngăn chất lỏng tích tụ ở mặt.
• Tẩy trang kỹ trước khi ngủ: Luôn làm sạch lớp trang điểm mắt để tránh bít tắc lỗ chân lông và tuyến dầu, ngăn ngừa viêm nhiễm.

3.3. Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Hãy đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa mắt uy tín nếu bạn gặp phải các dấu hiệu sau:

• Mí mắt sưng to, nóng, đỏ và đau.
• Thị lực bị suy giảm, nhìn mờ.
• Mắt bị cộm, chói sáng hoặc chảy dịch bất thường (mủ, nước).
• Sưng mí mắt không thuyên giảm sau 2-3 ngày tự chăm sóc tại nhà.
• Sưng lan ra các vùng khác trên mặt.
• Sốt đi kèm với sưng mắt.

Mí mắt bị sưng sau khi ngủ dậy phần lớn là một phiền toái nhỏ, xuất phát từ thói quen sinh hoạt và có thể dễ dàng khắc phục tại nhà bằng các biện pháp đơn giản như chườm lạnh, uống đủ nước và điều chỉnh chế độ ăn. Tuy nhiên, đừng bao giờ xem nhẹ khi tình trạng này đi kèm với các dấu hiệu cảnh báo như đau nhức, đỏ mắt hay giảm thị lực. Tìm đến sự thăm khám của bác sĩ chuyên khoa là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe đôi mắt của bạn một cách toàn diện.