Giời leo ở mắt là tình trạng virus zona tấn công vùng da và niêm mạc quanh mắt, gây cảm giác đau rát, sưng đỏ và khó chịu. Khác với giời leo ở các vị trí khác trên cơ thể, khi xuất hiện ở mắt, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm giác mạc hay suy giảm thị lực nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Vậy làm sao để nhận biết giời leo ở mắt và xử trí đúng cách? Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về dấu hiệu, hướng điều trị và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1. Bị giời leo ở mắt là gì?

Giời leo ở mắt là một dạng bệnh zona thần kinh do virus varicella zoster gây ra, loại virus cũng chính là tác nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi mắc thủy đậu, virus này không bị tiêu diệt hoàn toàn mà nằm “ngủ yên” trong các hạch thần kinh. Khi cơ thể suy giảm miễn dịch, virus tái hoạt động và gây nên giời leo ở mắt hoặc xuất hiện tại nhiều vị trí khác trên cơ thể.

Khi bị giời leo ở mắt, người bệnh thường xuất hiện các mụn nước nhỏ li ti, sưng đỏ và đau rát ở vùng quanh mắt. Virus tấn công mạnh vào vùng da, niêm mạc và dây thần kinh quanh hốc mắt, gây phản ứng viêm, có thể ảnh hưởng đến mí mắt, lông mày, trán và trong trường hợp nặng lan đến giác mạc nơi giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì thị lực.

2. Nguyên nhân bị giời leo ở mắt

Giời leo ở mắt hình thành chủ yếu do virus varicella-zoster cùng họ với virus herpes. Đây là loại virus gây bệnh thủy đậu, sau đó ẩn náu trong cơ thể nhiều năm mà không biểu hiện triệu chứng. Khi hệ miễn dịch suy yếu, virus có thể tái hoạt động, di chuyển dọc theo dây thần kinh cảm giác và gây nên bệnh giời leo ở mắt với các tổn thương viêm, rát, sưng đỏ quanh vùng mắt.

Các nghiên cứu cho thấy, có tới 1/3 dân số có thể mắc zona thần kinh, trong đó một phần không nhỏ là bị giời leo ở mắt ít nhất một lần trong đời. Một số đối tượng có nguy cơ cao bị tái phát hoặc mắc bệnh lần đầu gồm:

• Người từng mắc thủy đậu khi còn nhỏ.
• Người trên 50 tuổi, do hệ miễn dịch tự nhiên suy yếu dần theo thời gian.
• Người thường xuyên căng thẳng, stress, thiếu ngủ hoặc làm việc quá sức, khiến cơ thể mất cân bằng miễn dịch.
• Người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch, gan, thận hoặc đang trong quá trình điều trị dài ngày.
• Bệnh nhân điều trị ung thư, HIV/AIDS, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.

3. Triệu chứng giời leo ở mắt là gì?

Triệu chứng giời leo ở mắt thường khởi phát nhanh và dễ nhận biết, bởi vùng mắt là nơi nhạy cảm, có nhiều dây thần kinh và mạch máu. Người bị giời leo ở mắt thường bắt đầu với cảm giác ngứa ran, nóng rát hoặc đau nhức nhẹ quanh mắt. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm cho thấy virus varicella-zoster đang tái hoạt động.

Sau 1–2 ngày, vùng da quanh mắt, mí mắt hoặc trán xuất hiện các mụn nước nhỏ li ti, chứa dịch trong. Khi bệnh tiến triển, dịch chuyển sang màu trắng đục, các mụn nước vỡ ra, khô lại và đóng vảy, để lại sẹo thâm hoặc rỗ nếu không được chăm sóc đúng cách.

Khi bệnh giời leo ở mắt tiến triển nặng, virus có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc của mắt, gây ra:

• Đau nhức sâu trong hốc mắt, cảm giác bỏng rát hoặc cộm như có dị vật.
• Sưng đỏ mí mắt, ngứa ngáy, chảy nước mắt nhiều.
• Mắt nhạy cảm với ánh sáng, mờ mắt hoặc rối loạn điều tiết thị lực.
• Trong một số trường hợp nặng, viêm giác mạc hoặc viêm kết mạc có thể xuất hiện, dẫn đến giảm thị lực nghiêm trọng.

Đáng lưu ý, nhiều người dễ nhầm triệu chứng giời leo ở mắt với lẹo mắt hoặc viêm kết mạc, tuy nhiên hai bệnh này không có mụn nước dạng chùm và không gây đau rát lan rộng. Do đó, khi có dấu hiệu bị giời leo ở mí mắt, giời leo ở hốc mắt hay bị giời leo ở gần mắt, người bệnh nên đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám, xác định nguyên nhân và hướng dẫn cách trị giời leo ở mắt hiệu quả, tránh biến chứng ảnh hưởng đến thị lực.

4. Cách trị giời leo ở mắt an toàn và hiệu quả

Tùy vào mức độ nặng – nhẹ của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, kết hợp với chăm sóc tại nhà đúng cách để giúp vùng tổn thương nhanh hồi phục.

Điều trị y tế

• Thuốc kháng virus: Các loại thuốc như acyclovir, valacyclovir hoặc famciclovir thường được chỉ định trong vòng 72 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Việc dùng sớm giúp ức chế sự nhân lên của virus, giảm mức độ tổn thương và ngăn ngừa biến chứng ở mắt.
• Thuốc giảm đau, kháng viêm: Dùng để làm dịu cảm giác bỏng rát, đau nhức quanh mắt và giảm sưng tấy.
• Thuốc nhỏ hoặc tra mắt: Áp dụng khi có dấu hiệu viêm kết mạc, đỏ mắt hoặc đau sâu trong hốc mắt. Một số trường hợp nặng có thể được chỉ định nước mắt nhân tạo để bảo vệ giác mạc.
• Theo dõi và tái khám: Người bệnh nên tái khám định kỳ theo hướng dẫn để kiểm soát tiến triển của bệnh, tránh để lại sẹo giác mạc hoặc tổn thương dây thần kinh thị giác.

Chăm sóc tại nhà

• Giữ vùng da tổn thương sạch sẽ: Rửa nhẹ bằng nước muối sinh lý, không dùng xà phòng hoặc dung dịch có cồn.
• Không gãi, chà xát hoặc làm vỡ mụn nước: Điều này dễ gây nhiễm trùng hoặc khiến virus lan rộng sang vùng da khác.
• Chườm lạnh nhẹ nhàng: Có thể giúp giảm sưng, ngứa và đau rát quanh mắt.
• Nghỉ ngơi hợp lý: Hạn chế làm việc quá sức, ngủ đủ giấc để cơ thể có thời gian phục hồi.
• Bổ sung dinh dưỡng: Ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin A, C, E và kẽm (như cà rốt, cam, bông cải xanh, cá, trứng…) giúp tăng cường sức đề kháng.

Tuyệt đối tránh

• Tự ý dùng thuốc corticoid, kháng sinh hoặc thuốc bôi ngoài da không rõ nguồn gốc.
• Áp dụng các bài thuốc dân gian chưa được kiểm chứng như đắp lá, bôi thuốc nam lên mắt.
• Dụi mắt hoặc dùng tay chưa rửa sạch chạm vào vùng tổn thương vì có thể làm virus lây lan.

Lưu ý: Giời leo ở mắt nếu điều trị sớm trong 72 giờ đầu thường có tiên lượng tốt. Ngược lại, nếu chủ quan hoặc tự chữa tại nhà, bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến thị lực lâu dài. Vì vậy, khi có dấu hiệu nghi ngờ, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa mắt để được thăm khám và điều trị kịp thời.

5. Biện pháp phòng ngừa bệnh giời leo ở mắt

Giời leo ở mắt không chỉ gây khó chịu, đau rát mà còn có thể để lại biến chứng nghiêm trọng nếu virus tấn công vào giác mạc hoặc dây thần kinh thị giác. Vì vậy, phòng bệnh luôn là biện pháp quan trọng và cần được thực hiện sớm, đặc biệt ở người có nguy cơ cao như người lớn tuổi, người suy giảm miễn dịch hoặc từng mắc thủy đậu.

• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin và kẽm để tăng cường hệ miễn dịch.
• Ngủ đủ 7–8 tiếng và tránh căng thẳng kéo dài.
• Hạn chế rượu, bia, thuốc lá.
• Rửa tay thường xuyên và không dùng chung vật dụng cá nhân với người bệnh.
• Tránh dụi mắt hoặc chạm tay bẩn vào mắt.
• Tiêm vắc xin Shingrix để phòng ngừa giời leo ở mắt, đặc biệt cho người trên 50 tuổi hoặc có hệ miễn dịch yếu.

6. Câu hỏi thường gặp

6.1. Bệnh giời leo ở mắt có nguy hiểm không?

Giời leo ở mắt rất nguy hiểm nếu không điều trị sớm. Virus có thể gây viêm giác mạc, tổn thương dây thần kinh thị giác, dẫn đến mờ hoặc mất thị lực vĩnh viễn. Ngoài ra, người bệnh dễ gặp đau thần kinh sau zona, viêm màng bồ đào, viêm kết mạc. Khi mắt đau nhức, sưng đỏ, nhìn mờ, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị.

6.2. Bị giời leo ở mắt kiêng gì?

Người bị giời leo ở mắt nên:

• Tránh gãi, nặn mụn nước hay đắp lá, thuốc dân gian.
• Hạn chế đồ cay nóng, hải sản, rượu bia.
• Không dụi mắt, dùng chung khăn hoặc gối.
• Nghỉ ngơi, giữ tinh thần thoải mái để tăng sức đề kháng.

6.3. Giời leo ở mắt có lây lan không?

Bệnh có thể lây nếu người tiếp xúc chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc xin. Virus tồn tại trong dịch mụn nước, dễ lan khi chạm vào. Nên rửa tay thường xuyên, che kín vết thương và tránh dùng chung đồ cá nhân.

6.4. Biến chứng khi bị giời leo ở mắt

Nếu không điều trị đúng, giời leo ở mắt có thể gây viêm giác mạc, viêm kết mạc, đau thần kinh sau zona, thậm chí giảm thị lực lâu dài. Hãy đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được khám và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Bệnh giời leo ở mắt tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc hay các mẹo dân gian chưa được kiểm chứng, vì có thể khiến tình trạng nặng hơn. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ giời leo ở mắt, hãy đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được thăm khám và tư vấn điều trị kịp thời một cách tốt nhất.