Dụi mắt bị sưng tròng trắng có thể dẫn đến nhiễm trùng mắt

Hiện tượng dụi mắt bị sưng tròng trắng không chỉ gây khó chịu mà còn là một yếu tố nguy cơ đáng kể dẫn đến nhiễm trùng mắt. Việc hiểu rõ mối liên hệ này là bước đầu tiên để bạn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe thị lực của mình. Bài viết sau đây của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa sẽ làm rõ vấn đề này.

1. Tại sao dụi mắt bị sưng tròng trắng

Dụi mắt bị sưng tròng trắng thường là do phù kết mạc, tức là tình trạng lớp màng mỏng bao phủ lòng trắng mắt và bên trong mí mắt bị sưng lên. Khi dụi mắt quá mạnh, ma sát có thể làm kích ứng hoặc tổn thương kết mạc, khiến mạch máu giãn nở và dịch thấm ra mô xung quanh, gây sưng tấy. Dưới đây là một số nguyên nhân khiến tròng trắng bị sưng khi dụi mắt:

• Tác động trực tiếp lên giác mạc: Hành động dụi mắt, nhất là khi dụi mạnh hoặc nhiều lần, sẽ tác động cơ học trực tiếp lên kết mạc. Điều này giống như khi bạn gãi mạnh vào da, vùng da đó cũng có thể sưng đỏ.
• Giải phóng Histamine (thường do dị ứng): Rất nhiều trường hợp dụi mắt là do mắt bị ngứa. Nguyên nhân ngứa phổ biến là do dị ứng với phấn hoa, bụi nhà, lông thú cưng, mỹ phẩm… Khi tiếp xúc với dị nguyên, cơ thể giải phóng một chất gọi là histamine. Histamine gây ngứa, đồng thời làm các mạch máu nhỏ ở kết mạc giãn ra và tăng tính thấm, khiến dịch từ trong mạch máu thoát ra ngoài mô xung quanh, gây sưng phồng kết mạc. Việc dụi mắt càng làm histamine giải phóng nhiều hơn và tình trạng sưng nặng thêm.
• Tổn thương nhẹ và phản ứng viêm: Dụi mắt có thể gây ra những tổn thương nhỏ, xây xát nhẹ trên bề mặt kết mạc. Cơ thể sẽ phản ứng lại bằng một quá trình viêm nhẹ, trong đó có hiện tượng sưng để bảo vệ và phục hồi.
• Đẩy dị vật vào sâu hơn hoặc lan rộng vấn đề: Nếu có dị vật nhỏ trong mắt, việc dụi mắt có thể làm dị vật cọ xát mạnh hơn vào kết mạc hoặc đẩy dị vật vào sâu hơn, gây kích ứng và sưng. Nếu mắt đang có dấu hiệu nhiễm trùng nhẹ, dụi mắt có thể làm vi khuẩn/virus lan rộng.

Nếu chỉ do dụi mắt đơn thuần và không kèm triệu chứng nghiêm trọng khác, sưng tròng trắng sẽ tự giảm sau một thời gian ngắn khi bạn ngừng dụi và thực hiện các biện pháp xử lý tại nhà. Tuy nhiên, nếu bị sưng kéo dài kèm đau nhức, giảm thị lực hoặc chảy mủ, bạn cần đi khám bác sĩ để được điều trị kịp thời.

2. Tác hại khi dụi mắt bị sưng tròng trắng

Dụi mắt tưởng chừng là phản xạ tự nhiên để giảm ngứa hay khó chịu, nhưng hành động này có thể “đổ thêm dầu vào lửa”, mang lại nhiều tác hại cho đôi mắt của bạn:

Sưng nặng và lâu hồi phục

Khi tròng trắng sưng (phù kết mạc), các mạch máu nhỏ ở đó đã bị giãn và rò rỉ dịch. Việc dụi mắt tiếp tục kích thích, cọ xát vào vùng đang tổn thương, khiến mạch máu càng giãn nở, dịch thoát ra nhiều hơn, làm mắt sưng to hơn và lâu xẹp hơn. Nếu sưng do dị ứng, dụi mắt còn làm giải phóng thêm histamine, khiến tình trạng ngứa và sưng càng nghiêm trọng.

Tăng nguy cơ nhiễm trùng

Tay là nơi chứa vô số vi khuẩn. Khi dụi mắt, bạn vô tình đưa những “vị khách không mời” này vào mắt. Nếu mắt đang sưng và có những tổn thương nhỏ li ti do dụi, đó chính là “cửa ngõ” lý tưởng cho vi khuẩn xâm nhập, gây ra các bệnh nhiễm trùng như viêm kết mạc (đau mắt đỏ) với các triệu chứng như đỏ mắt nhiều hơn, chảy ghèn, cộm xốn hoặc viêm bờ mi.

Trầy xước giác mạc

Giác mạc (lớp trong suốt phía trước tròng đen) rất nhạy cảm. Việc dụi mắt mạnh khi có dị vật nhỏ kẹt trong mắt hoặc khi bạn đang đeo kính áp tròng, có thể gây ra những vết trầy xước trên bề mặt giác mạc. Xước giác mạc gây đau nhức dữ dội, chảy nước mắt nhiều, nhìn mờ, sợ ánh sáng và nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến viêm loét giác mạc, để lại sẹo và ảnh hưởng thị lực vĩnh viễn.

Tổn thương các mạch máu nhỏ

Dụi mắt quá mạnh có thể làm vỡ các mạch máu nhỏ ở kết mạc, gây xuất huyết dưới kết mạc (một mảng đỏ tươi trên tròng trắng). Mặc dù thường không nguy hiểm và tự hết, nhưng nó gây mất thẩm mỹ và lo lắng cho người bệnh.

Làm trầm trọng thêm các bệnh lý mắt hiện có

Nếu bạn mắc các bệnh lý về mắt như khô mắt, viêm kết mạc dị ứng, bệnh lý giác mạc chóp (keratoconus), việc dụi mắt thường xuyên có thể làm các tình trạng này trở nên tồi tệ hơn. Đặc biệt, với bệnh giác mạc chóp, dụi mắt là một yếu tố nguy cơ làm bệnh tiến triển nhanh hơn.

Gây ngứa và dụi nhiều hơn

Tình trạng ngứa do dị ứng hoặc khô mắt khiến bạn vô thức dụi mắt liên tục để giảm triệu chứng. Hành động này kích thích giải phóng thêm các chất gây ngứa và làm tổn thương bề mặt mắt, khiến mắt lại càng ngứa hơn, khi đó bạn lại muốn dụi nhiều hơn.

3. Cách xử lý và giảm sưng nhanh chóng tại nhà

Nếu mắt bạn chỉ sưng nhẹ, hơi ngứa, không đau nhức nhiều, không chảy mủ và thị lực vẫn bình thường, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm sưng tại nhà:

• Ngừng dụi mắt: Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất để không làm tình trạng tệ hơn.
• Chườm Lạnh: Dùng một chiếc khăn sạch bọc vài viên đá nhỏ hoặc sử dụng túi chườm lạnh y tế chuyên dụng (gel pack đã được làm lạnh) chườm lên vùng mắt bị sưng trong khoảng 10-15 phút/lần. Chườm lạnh giúp co mạch máu, giảm sưng, giảm ngứa và làm dịu cảm giác khó chịu.
• Vệ sinh mắt: Sử dụng nước muối sinh lý (Natri Clorid 0.9%) hoặc nước mắt nhân tạo không chất bảo quản để nhỏ và rửa trôi bụi bẩn, dị nguyên có thể còn sót lại trong mắt.
• Sử dụng nước mắt nhân tạo: Giúp làm dịu bề mặt mắt, giảm khô, giảm kích ứng và hỗ trợ quá trình phục hồi. Bạn nên chọn loại không có chất bảo quản nếu bạn cần dùng thường xuyên.
• Sử dụng thuốc kháng Histamine: Nếu dụi mắt bị sưng tròng trắng do dị ứng, bạn có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng histamine không kê đơn để giảm ngứa và sưng. Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến dược sĩ trước khi dùng.
• Tránh các yếu tố kích thích: Tránh xa khói bụi, phấn hoa, lông động vật, hóa chất mạnh. Đặc biệt trong thời gian này, bạn không nên trang điểm mắt.
• Cho mắt nghỉ ngơi: Hạn chế nhìn vào màn hình máy tính, điện thoại để mắt được thư giãn.

4. Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ nhãn khoa ngay nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào sau đây, vì đây có thể là biểu hiện của nhiễm trùng hoặc tổn thương nghiêm trọng hơn cần can thiệp y tế:

• Sưng không giảm sau 1-2 ngày tự chăm sóc tại nhà, hoặc sưng ngày càng nặng hơn.
• Đau nhức mắt dữ dội, không chỉ là cảm giác cộm hay ngứa.
• Giảm thị lực, nhìn mờ.
• Chảy ghèn (mủ) nhiều, có màu vàng, xanh hoặc trắng đục, dính mi mắt khi ngủ dậy.
• Mắt đỏ rực, lan rộng.
• Nhạy cảm với ánh sáng nghiêm trọng (sợ ánh sáng).
• Nghi ngờ có dị vật kẹt trong mắt mà bạn không thể tự lấy ra an toàn (ví dụ: mảnh kim loại, mảnh kính).
• Có tiền sử bệnh mắt như glaucoma, giác mạc chóp.
• Kèm theo sốt hoặc các triệu chứng toàn thân khác.

Tóm lại, dụi mắt bị sưng tròng trắng có thể tự xử lý giảm sưng tại nhà. Tuy nhiên, nếu tình trạng không cải thiện hoặc xuất hiện các dấu hiệu như đau dữ dội, nhìn mờ, chảy mủ, hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay để tránh các biến chứng nguy hiểm. Bạn có thể liên hệ hoặc đến thăm khám trực tiếp tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để đảm bảo an toàn cho đôi mắt bạn.