Củng mạc là gì? Tìm hiểu cấu tạo, Chức năng và Cách bảo vệ

Củng mạc là gì? Củng mạc là một bộ phận quan trọng của mắt. Là lớp bảo vệ bên ngoài của nhãn cầu, củng mạc giúp mắt duy trì hình dạng và thực hiện chức năng bảo vệ. Trong bài viết này, Bệnh viện Mắt Biên Hòa Sài Gòn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về củng mạc và tầm quan trọng của nó đối với sức khỏe đôi mắt của bạn.

1. Củng mạc là gì? Chức năng của củng mạc

Củng mạc là gì? Củng mạc là lòng trắng mắt, lớp vỏ bao quanh phần lớn nhãn cầu của chúng ta, chiếm khoảng 5/6 diện tích mắt. Đây là lớp có màu trắng đục, được cấu tạo từ các sợi collagen chắc chắn và không có mạch máu. Củng mạc đóng vai trò như một bộ khung vững chắc, thực hiện các chức năng sống còn sau đây:

• Bảo vệ mắt: Củng mạc như một lớp áo giáp, bảo vệ các bộ phận bên trong mắt như võng mạc và thần kinh thị giác khỏi những tổn thương do va đập hoặc các tác động bên ngoài.
• Duy trì hình dạng mắt: Củng mạc giúp duy trì hình dạng ổn định của nhãn cầu và đảm bảo áp suất trong mắt luôn ở mức phù hợp. Điều này giúp các bộ phận quang học như giác mạc và thủy tinh thể hoạt động chính xác, giúp chúng ta nhìn rõ.
• Điểm bám cho cơ vận nhãn: Củng mạc cũng là nơi các cơ vận nhãn bám vào, giúp mắt linh hoạt di chuyển để nhìn mọi hướng một cách dễ dàng.

Củng mạc vừa bảo vệ vừa giúp duy trì chức năng nhìn của mắt, cho phép mắt hoạt động hiệu quả và chịu được các tác động từ môi trường xung quanh.

2. Cấu tạo của củng mạc mắt là gì?

Củng mạc mắt được cấu tạo từ 3 lớp chính, mỗi lớp có vai trò quan trọng trong việc thực hiện chức năng bảo vệ và duy trì mắt khỏe mạnh. Cùng tìm hiểu về 3 lớp này:

• Lớp ngoài: Lớp ngoài của củng mạc là lớp mỏng nhất, nằm ngay dưới kết mạc. Chứa nhiều mạch máu nhỏ và mô liên kết lỏng lẻo. Lớp này giúp cung cấp dinh dưỡng và kết nối củng mạc với các mô xung quanh, góp phần duy trì sự ổn định cho nhãn cầu.
• Lớp giữa: Đây là lớp dày nhất của củng mạc, chiếm phần lớn cấu trúc của nó. Lớp này gồm các sợi collagen đan xen chặt chẽ và sợi đàn hồi, giúp củng mạc có độ bền vững, khả năng chịu lực tốt. Chính nhờ lớp này, củng mạc có thể bảo vệ nhãn cầu khỏi các tác động bên ngoài và duy trì hình dạng của mắt.
• Lớp trong: Lớp trong cùng của củng mạc tiếp giáp với màng mạch (choroid). Lớp này chứa các tế bào sắc tố và sợi collagen mịn, tạo ra sự liên kết giữa củng mạc và các cấu trúc bên trong mắt. Đồng thời, lớp này hỗ trợ quá trình trao đổi chất, giúp củng mạc duy trì chức năng ổn định.

3 lớp cấu tạo này cùng nhau tạo nên một củng mạc chắc chắn và linh hoạt, đảm bảo cho mắt luôn được bảo vệ, duy trì áp lực nội nhãn ổn định và hỗ trợ các hoạt động nhìn của cơ thể.

3. Độ dày của củng mạc mắt

Dưới đây là thông tin chi tiết về độ dày củng mạc ở các vùng khác nhau:

• Ở người trưởng thành:
  • Độ dày trung bình của củng mạc là 0.4 mm ở vùng xích đạo của nhãn cầu, khu vực nằm giữa phía trước và phía sau mắt.
  • Ở vùng gần giác mạc (phía trước nhãn cầu), củng mạc có độ dày khoảng 0.5 mm để tăng cường khả năng bảo vệ.
  • Ở phía sau nhãn cầu, gần dây thần kinh thị giác, độ dày củng mạc khoảng 0.9-1.0 mm.
  • Củng mạc mỏng nhất tại nơi bám của các cơ vận nhãn, chỉ khoảng 0.3 mm. Đây là khu vực dễ bị tổn thương nhất sau các chấn thương đụng dập nhãn cầu.
• Ở trẻ em: Củng mạc của trẻ em thường mỏng hơn so với người lớn, với độ dày trung bình khoảng 0.3 – 0.5 mm. Khi trẻ lớn lên, củng mạc sẽ dần dày hơn để thích nghi với sự phát triển của nhãn cầu.
• Trong trường hợp cận thị nặng: Đối với những người bị cận thị nặng (trên -10.0 diop), độ dày củng mạc có thể giảm đáng kể ở một số vùng, đặc biệt là ở phía sau nhãn cầu. Ở những trường hợp này, độ dày củng mạc có thể giảm xuống dưới 0.3 mm, điều này làm tăng nguy cơ tổn thương cấu trúc mắt.

4. Một số bệnh lý liên quan đến củng mạc

Củng mạc mắt là phần quan trọng bảo vệ và duy trì chức năng của mắt, tuy nhiên, khi có vấn đề liên quan đến củng mạc, chúng ta có thể gặp phải các bệnh lý nghiêm trọng. Dưới đây là một số bệnh lý phổ biến liên quan đến củng mạc:

• Viêm củng mạc:  Viêm củng mạc là tình trạng viêm ở củng mạc, thường gây đau mắt và đỏ mắt. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng hoặc các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm củng mạc có thể dẫn đến ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực.
• Thoái hóa củng mạc: Theo tuổi tác, củng mạc có thể bị mỏng dần, gây mất đi khả năng bảo vệ nhãn cầu và làm tăng nguy cơ tổn thương mắt. Thoái hóa củng mạc là một quá trình tự nhiên, nhưng nếu không được theo dõi, có thể dẫn đến các vấn đề mắt nghiêm trọng.
• Dãn lồi củng mạc trong cận thị: Dãn lồi củng mạc là hiện tượng phổ biến ở những người mắc cận thị, đặc biệt là ở những người có độ cận thị nặng (thường trên – 6.0 diop). Khi củng mạc bị kéo giãn quá mức, nó trở nên mỏng và yếu hơn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng. Các bệnh lý liên quan có thể bao gồm:
  • Bong võng mạc: Lớp võng mạc bên trong mắt có thể bị tách ra do nhãn cầu kéo dài bất thường, ảnh hưởng đến thị lực.
  • Thoái hóa điểm vàng: Vùng trung tâm của võng mạc bị tổn thương, ảnh hưởng đến khả năng nhìn chi tiết.

Lưu ý: Đối với những người bị cận thị nặng, kiểm tra mắt định kỳ là rất quan trọng. Theo dõi tình trạng củng mạc có thể giúp phát hiện sớm các biến chứng và đảm bảo thị lực được duy trì ổn định.

5. Cách bảo vệ củng mạc mắt bạn nên biết

Để củng mạc và mắt luôn khỏe mạnh, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau:

• Tránh chấn thương: Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường nguy hiểm hoặc tham gia các hoạt động thể thao có nguy cơ va chạm. Điều này giúp bảo vệ củng mạc và các cấu trúc mắt khỏi tổn thương từ các tác động bên ngoài.
• Kiểm tra mắt định kỳ: Kiểm tra mắt định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý liên quan đến củng mạc và mắt. Khi được phát hiện kịp thời, các vấn đề về mắt sẽ dễ dàng điều trị và giảm thiểu các biến chứng.
• Dinh dưỡng tốt: Chế độ ăn uống lành mạnh với thực phẩm giàu vitamin A, C, E và omega-3 như cà rốt, cá hồi, rau xanh giúp củng mạc khỏe và bảo vệ mắt khỏi tác hại.

Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về củng mạc là gì và vai trò quan trọng của nó đối với sức khỏe mắt. Hãy duy trì thói quen chăm sóc mắt và kiểm tra định kỳ để bảo vệ thị lực lâu dài. Nếu có bất kỳ vấn đề nào về mắt, liên hệ ngay với chúng tôi để nhận được tư vấn kịp thời.