Vạt giác mạc là gì? Quy trình và vai trò của LASIK

LASIK là phương pháp phổ biến trong điều trị cận và loạn thị. Trong quy trình này, vạt giác mạc đóng vai trò then chốt, giúp bác sĩ tiếp cận lớp mô nền để chiếu laser điều chỉnh khúc xạ. Vậy vạt giác mạc là gì, nằm ở đâu và có chức năng như thế nào? Cùng tìm hiểu ngay để hiểu rõ hơn về mắt và phẫu thuật LASIK.

1. Vạt giác mạc là gì?

Trong phẫu thuật LASIK, vạt giác mạc là một lớp mô mỏng được tách từ bề mặt mắt để bác sĩ tiếp cận lớp mô nền bên dưới. Nhờ đó, laser Excimer có thể điều chỉnh độ cong giác mạc, giúp khắc phục cận thị, loạn thị và các tật khúc xạ khác.

Hiện nay, có 2 cách tạo vạt giác mạc:

• Dao vi phẫu: Kỹ thuật truyền thống, dùng lưỡi dao siêu nhỏ để cắt lớp mô mỏng.
• Laser femtosecond: Phương pháp hiện đại, tạo vạt bằng laser với độ chính xác cao, đồng đều, ít biến chứng và hồi phục nhanh hơn.

Sau khi tạo vạt, bác sĩ sẽ lật nhẹ sang một bên để chiếu laser điều chỉnh khúc xạ, sau đó đặt lại vị trí ban đầu. Nhờ vậy, giác mạc được bảo vệ, giảm tổn thương và giúp mắt phục hồi nhanh chóng.

2. Cách vạt giác mạc hoạt động trong phẫu thuật LASIK

Trong phẫu thuật LASIK, vạt giác mạc đóng vai trò trung gian quan trọng, giúp bác sĩ tiếp cận lớp mô nền để điều chỉnh tật khúc xạ. 

Đầu tiên, một lớp vạt mỏng được tạo ra bằng dao vi phẫu hoặc laser femtosecond với độ chính xác cao, sau đó được nhẹ nhàng nâng sang một bên để lộ phần mô bên dưới. Tiếp theo, bác sĩ sử dụng laser Excimer chiếu vào lớp mô nền, điều chỉnh độ cong giác mạc dựa trên số đo cận, viễn thị hoặc loạn thị của từng bệnh nhân. Sau khi quá trình chỉnh sửa hoàn tất, vạt giác mạc được đặt lại vị trí ban đầu. 

Sau khi quá trình chỉnh sửa hoàn tất, vạt giác mạc được đặt lại vị trí ban đầu. Với đặc tính tự dính tự nhiên, vạt bám chắc mà không cần khâu, đồng thời bảo vệ lớp mô nền và hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng. Nhờ vậy, bệnh nhân thường cảm nhận được tầm nhìn cải thiện chỉ sau vài giờ và tiếp tục ổn định trong những ngày kế tiếp.

3. Lợi ích và hạn chế so với các công nghệ hiện đại

LASIK với vạt giác mạc là một trong những kỹ thuật phẫu thuật khúc xạ mắt lâu đời và phổ biến nhất, mang lại hiệu quả nhanh chóng trong việc điều chỉnh cận thị, loạn thị và viễn thị. Tuy nhiên, song song với những ưu điểm nổi bật, phương pháp này cũng tồn tại những hạn chế nhất định mà bệnh nhân cần cân nhắc trước khi lựa chọn.

Ưu điểm

• Điều chỉnh thị lực nhanh chóng: Nhờ việc tạo vạt giác mạc, bác sĩ có thể tiếp cận lớp mô nền và sử dụng laser Excimer để điều chỉnh độ cong giác mạc một cách chính xác. Thị lực của bệnh nhân thường cải thiện rõ rệt chỉ sau vài giờ đến vài ngày.
• Kỹ thuật phổ biến, đã được kiểm chứng: LASIK với vạt giác mạc đã được áp dụng hàng chục năm và chứng minh an toàn qua hàng ngàn ca mổ thành công trên toàn thế giới. Điều này giúp bệnh nhân yên tâm hơn về hiệu quả và độ tin cậy của phương pháp.

Nhược điểm

• Nguy cơ biến chứng liên quan đến vạt: Việc tạo vạt trên bề mặt giác mạc có thể dẫn đến các biến chứng như lệch vạt, nhăn vạt hoặc khô mắt. Dù tỷ lệ xảy ra thấp, rủi ro này vẫn hiện hữu và cần được cân nhắc.
• Thời gian hồi phục lâu hơn: So với những công nghệ ít xâm lấn như ReLEx SMILE hay phẫu thuật CLEAR, LASIK thường đòi hỏi thời gian hồi phục dài hơn do mắt cần thích nghi với vạt giác mạc.
• Giảm độ vững chắc của giác mạc: Vạt giác mạc có thể làm giảm một phần cấu trúc bền vững tự nhiên của mắt, đặc biệt bất lợi đối với những người có giác mạc mỏng hoặc cần độ bền giác mạc cao.

Việc hiểu rõ cả ưu và nhược điểm giúp bệnh nhân đưa ra quyết định đúng đắn, cân nhắc giữa LASIK và các công nghệ hiện đại hơn như CLEAR hay ReLEx SMILE, từ đó chọn được phương pháp phù hợp nhất với tình trạng mắt và nhu cầu cá nhân.

4. Quy trình tạo vạt giác mạc

Quy trình tạo vạt giác mạc trong phẫu thuật LASIK được thực hiện theo các bước chuẩn mực nhằm đảm bảo độ chính xác và an toàn:

Bước 1: Chuẩn bị
Trước khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được thăm khám kỹ để xác định độ dày giác mạc, tình trạng khúc xạ và sức khỏe mắt. Sau đó, bác sĩ nhỏ thuốc tê tại chỗ để đảm bảo quá trình diễn ra nhẹ nhàng và không gây đau.

Bước 2: Tạo vạt giác mạc
Vạt được tạo ra bằng hai phương pháp chính:

• Dao vi phẫu: cắt một lớp mô mỏng trên bề mặt giác mạc.
• Laser Femtosecond: dùng tia laser để tạo vạt đều và chính xác đến từng micron. Đây là bước then chốt, quyết định sự an toàn và hiệu quả của cả ca phẫu thuật.

Bước 3: Lật vạt
Sau khi hình thành, vạt giác mạc được nhẹ nhàng lật sang một bên để bộc lộ lớp mô nền – nơi bác sĩ sẽ can thiệp bằng laser.

Bước 4: Chiếu laser
Laser Excimer được chiếu vào lớp mô nền để điều chỉnh độ cong giác mạc theo thông số cá nhân của từng bệnh nhân. Nhờ có vạt giác mạc bảo vệ, bề mặt mắt ít bị xâm lấn và biến chứng được hạn chế.

Bước 5: Đặt lại vạt
Khi điều chỉnh xong, vạt giác mạc được đặt trở lại vị trí ban đầu. Với đặc tính tự dính tự nhiên, vạt bám chắc mà không cần khâu, giúp mắt hồi phục nhanh và duy trì sự ổn định.

Quy trình này là nền tảng của LASIK, cho thấy rõ vai trò quan trọng của vạt giác mạc trong việc đảm bảo phẫu thuật diễn ra an toàn, chính xác và đạt kết quả thị lực tối ưu.

5. Những điều cần biết sau khi tạo vạt giác mạc

Trong vài ngày đầu, bệnh nhân cần tránh dụi mắt, hạn chế tiếp xúc với khói bụi, nước bẩn hoặc môi trường dễ gây nhiễm trùng. Thuốc nhỏ mắt theo đơn bác sĩ cần được sử dụng đều đặn để giữ ẩm giác mạc và giảm tình trạng khô mắt.

Mặc dù LASIK được đánh giá an toàn, một số biến chứng nhẹ vẫn có thể xảy ra như vạt bị lệch hoặc nhăn do tác động bên ngoài, khô mắt kéo dài, hoặc hiếm hơn là viêm nhiễm nếu không đảm bảo vệ sinh. Đa phần các tình trạng này có thể kiểm soát tốt nếu bệnh nhân tuân thủ hướng dẫn chăm sóc sau mổ.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng việc tái khám đúng lịch là rất cần thiết để kiểm tra độ ổn định của vạt giác mạc và thị lực. Trong suốt giai đoạn hồi phục, bệnh nhân nên tránh va chạm mạnh, duy trì nhỏ thuốc đầy đủ và liên hệ ngay với bác sĩ khi xuất hiện những triệu chứng bất thường như đỏ mắt, đau nhức hay mờ mắt đột ngột. 

6. Câu hỏi thường gặp về vạt giác mạc (FAQs)

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp:

6.1. Vạt giác mạc có tự lành không?

Có. Vạt giác mạc được tạo từ chính mô giác mạc của bệnh nhân, vì vậy sau khi đặt lại vị trí, vạt sẽ tự dính và hồi phục mà không cần khâu. Quá trình lành hoàn toàn thường diễn ra trong vài ngày đến một tuần, tùy vào cơ địa từng người.

6.2. Khi nào thì vạt giác mạc ổn định hoàn toàn?

Mặc dù vạt tự dính nhanh chóng, độ ổn định hoàn toàn của vạt giác mạc cần khoảng 1–3 tháng. Trong thời gian này, bệnh nhân cần tuân thủ hướng dẫn chăm sóc mắt để tránh lệch hoặc nhăn vạt, đồng thời bảo vệ giác mạc khỏi va chạm.

6.3. Vạt giác mạc có bị bong ra không?

Rất hiếm khi xảy ra nếu bệnh nhân tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc sau mổ. Nguy cơ vạt bong hoặc lệch thường liên quan đến tác động mạnh từ bên ngoài như dụi mắt hoặc va chạm. Việc hiểu vạt giác mạc là gì và cách chăm sóc đúng cách sẽ giảm tối đa nguy cơ này.

6.4. Nên chọn phẫu thuật có tạo vạt hay không?

Việc lựa chọn phẫu thuật có tạo vạt (LASIK) hay không phụ thuộc vào:

• Độ dày giác mạc và tình trạng khúc xạ.
• Nhu cầu hồi phục nhanh, tầm nhìn ổn định.
• Mong muốn hạn chế xâm lấn hoặc rủi ro liên quan đến vạt.

Nếu bệnh nhân ưu tiên hồi phục nhanh và điều chỉnh tật khúc xạ chính xác, LASIK với vạt giác mạc vẫn là lựa chọn đáng cân nhắc. Ngược lại, các phương pháp ít xâm lấn như CLEAR có thể phù hợp hơn với những ai muốn hạn chế tối đa xâm lấn giác mạc.

Hiểu rõ vạt giác mạc là gì giúp bệnh nhân chuẩn bị tốt hơn trước khi phẫu thuật LASIK và biết cách chăm sóc mắt đúng cách để hồi phục an toàn, hiệu quả. Khi lựa chọn phương pháp phù hợp và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, bạn có thể nhanh chóng lấy lại thị lực ổn định, hạn chế biến chứng. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các phương pháp phẫu thuật xóa cận hiện đại, hãy liên hệ ngay với Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được tư vấn chi tiết.