Sau khi phẫu thuật đục thủy tinh thể, nhiều bệnh nhân có thể gặp phải biến chứng gọi là đục bao sau. Đây là tình trạng lớp bao sau của thủy tinh thể bị mờ, gây ảnh hưởng đến thị lực và chất lượng cuộc sống. Vậy đục bao sau là gì, nguyên nhân do đâu và có những phương pháp điều trị nào hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn trong bài viết dưới đây.

1. Đục bao sau của mắt là gì?

Để hiểu về đục bao sau, trước hết cần biết một chút về cấu tạo của thủy tinh thể. Thủy tinh thể là một thấu kính trong suốt nằm bên trong mắt, chủ yếu được tạo thành từ nước và protein. Các protein này được sắp xếp rất trật tự để ánh sáng đi qua, hội tụ chính xác trên võng mạc và giúp chúng ta nhìn rõ. Khi một số protein kết tụ thành từng mảng, ánh sáng bị tán xạ và tạo ra vùng mờ đục, làm giảm thị lực. Tình trạng này được gọi là đục thủy tinh thể. Hiện nay, cách điều trị duy nhất cho đục thủy tinh thể là phẫu thuật.

Trong phẫu thuật đục thủy tinh thể, bác sĩ sẽ loại bỏ nhân và bao trước của thủy tinh thể, sau đó đặt thủy tinh thể nhân tạo vào trong mắt. Tuy nhiên, để cố định thấu kính nhân tạo, bao sau của thủy tinh thể vẫn được giữ lại. Sau một khoảng thời gian (thường từ 6 tháng đến 1 năm), bao sau này có thể bị mờ đục do cơ chế chính là sự tăng sinh và di chuyển của các tế bào biểu mô thủy tinh thể còn sót lại trên bao sau, sau đó chúng chuyển sản xơ và tạo thành mảng mờ đục.

Hiện tượng bao sau bị mờ đục này được gọi là đục bao sau. Khi xảy ra, thị lực của người bệnh suy giảm rõ rệt, thậm chí có cảm giác như bệnh đục thủy tinh thể “tái phát” dù thực chất là bao sau của thủy tinh thể bị ảnh hưởng chứ không phải thủy tinh thể nhân tạo.

2. Nguyên nhân và dấu hiệu thường gặp của mắt bị đục bao sau là gì?

2.1. Nguyên nhân gây đục bao sau

Sau phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo, một số trường hợp người bệnh có thể gặp biến chứng đục bao sau. Nguyên nhân chủ yếu là do:

• Tế bào biểu mô thủy tinh thể còn sót lại trong bao sau tiếp tục phát triển, làm bao sau dày và mờ đi theo thời gian.
• Quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể vẫn diễn ra, mắt vẫn chịu tác động từ tuổi tác.
• Ảnh hưởng của bệnh lý toàn thân như đái tháo đường, viêm màng bồ đào hoặc các tình trạng viêm nhiễm khác trong mắt.

Những yếu tố này không thể được ngăn chặn hoàn toàn trong quá trình phẫu thuật, do đó nguy cơ bị đục bao sau sau mổ là điều có thể xảy ra ở một số bệnh nhân.

2.2. Dấu hiệu thường gặp khi mắt bị đục bao sau

Người bệnh thường nhận thấy các biểu hiện sau một thời gian (khoảng 1–3 năm) sau mổ thay thủy tinh thể:

• Thị lực giảm dần, nhìn mờ trở lại, gây khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày.
• Chói mắt, lóa sáng khi nhìn dưới ánh sáng mạnh hoặc ban đêm.
• Nhạy cảm với ánh sáng, dễ khó chịu khi ra nắng hoặc nhìn màn hình.
• Song thị một mắt (nhìn đôi) trong một số ít trường hợp.

Nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời, đục bao sau có thể khiến thị lực suy giảm ngày càng nặng, thậm chí dẫn tới mù lòa.

3. Các biến chứng có thể gặp khi mắt bị đục bao sau

Đục bao sau là tình trạng lớp bao sau của thủy tinh thể bị mờ đục sau phẫu thuật đục thủy tinh thể nhân tạo. Đây không phải là bệnh lý nguy hiểm ngay lập tức, nhưng nếu không được xử lý, nó có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng thị giác và sinh hoạt hằng ngày.

• Giảm thị lực nhanh chóng: Biến chứng thường gặp nhất là tình trạng giảm thị lực rõ rệt trong thời gian ngắn. Người bệnh thường có cảm giác như có một lớp sương mù che trước mắt, khiến việc nhìn xa hay nhìn gần đều trở nên khó khăn. 
• Tăng nguy cơ lóa và chói sáng: Khi ánh sáng đi qua lớp bao sau đã bị mờ, hiện tượng tán xạ ánh sáng xảy ra nhiều hơn bình thường. Điều này khiến người bệnh dễ bị lóa mắt, chói sáng, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi tiếp xúc với ánh đèn pha xe cộ. 
• Giảm độ tương phản hình ảnh: Một biến chứng khác là mắt giảm khả năng phân biệt chi tiết và độ sắc nét của hình ảnh. Dù người bệnh vẫn có thể nhìn thấy vật thể, nhưng hình ảnh trở nên nhòe, thiếu độ tương phản, khiến việc nhận diện màu sắc, ánh sáng – bóng tối trở nên khó khăn hơn. 

4. Phương pháp nào phù hợp để điều trị đục bao sau?

Đục bao sau là biến chứng thường gặp sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, nhưng may mắn là tình trạng này có thể điều trị hiệu quả nhờ công nghệ Laser YAG. Đây là một thủ thuật hiện đại, an toàn, không đau và giúp khôi phục lại thị lực nhanh chóng.

Bác sĩ sẽ dùng tia Laser YAG để tạo một lỗ nhỏ ngay vùng trung tâm của bao sau bị đục, từ đó khôi phục lại đường đi trong suốt cho ánh sáng truyền đến võng mạc. Nhờ vậy, bệnh nhân có thể nhìn rõ trở lại như trước.

Quy trình thực hiện gồm 3 bước đơn giản:

• Nhỏ thuốc giãn đồng tử: Bác sĩ sẽ tra thuốc nhỏ mắt để làm giãn đồng tử, giúp quan sát rõ toàn bộ bao sau thủy tinh thể.
• Chiếu tia Laser YAG: Sử dụng các tia laser cực chính xác để loại bỏ phần bao sau bị đục. Thủ thuật này hoàn toàn không cần rạch, không xâm lấn và bệnh nhân hầu như không cảm thấy khó chịu.
• Nhỏ thuốc sau thủ thuật: Sau khi hoàn tất, bác sĩ tiếp tục nhỏ thuốc chống viêm, ngăn ngừa biến chứng và giúp mắt phục hồi nhanh.

5. Các thắc mắc thường gặp

5.1. Ai dễ bị đục bao sau sau phẫu thuật đục thủy tinh thể?

Những người trẻ tuổi, người mắc các bệnh lý mắt hoặc toàn thân như viêm màng bồ đào, tiểu đường, hội chứng giả tróc bao, hoặc có cơ địa dị ứng thường dễ bị đục bao sau hơn. Ngoài ra, nếu phẫu thuật khi thủy tinh thể đã quá “chín”, sử dụng một số loại thủy tinh thể nhân tạo nhất định, hoặc người bệnh không tuân thủ hướng dẫn chăm sóc sau mổ, nguy cơ bị đục bao sau cũng cao hơn.

5.2. Đục bao sau có tự khỏi không, hay bắt buộc phải điều trị?

Đục bao sau không thể tự khỏi. Đây là tình trạng phần bao sau của thủy tinh thể bị mờ, gây nhìn mờ dần giống như đục thủy tinh thể tái phát. Để cải thiện thị lực, bắt buộc phải điều trị bằng phương pháp laser YAG. Thủ thuật này nhanh chóng, an toàn và giúp lấy lại tầm nhìn rõ ràng.

5.3. Đục bao sau có tái phát sau khi điều trị bằng laser không?

Thực tế, đục bao sau sẽ không tái phát tại vị trí đã được điều trị bằng Laser YAG. Khi laser tạo ra một lỗ mở trên bao sau của thủy tinh thể nhân tạo, các tế bào biểu mô không còn cơ hội phát triển và che phủ lại lỗ này. Vì vậy, vùng đã chiếu laser sẽ không bị đục trở lại.

Tuy nhiên, nếu sau một thời gian người bệnh thấy mờ mắt trở lại, nguyên nhân có thể đến từ những yếu tố khác như đục thủy tinh thể nhân tạo, bệnh lý võng mạc, tăng nhãn áp, hoặc lỗ laser ban đầu chưa đủ rộng, còn sót lại mảng đục ở rìa. Do đó, cảm giác “mờ lại” sau laser không đồng nghĩa với việc đục bao sau tái phát thật sự, mà cần được bác sĩ kiểm tra để xác định nguyên nhân chính xác.

Đục bao sau là biến chứng khá phổ biến sau phẫu thuật thay thủy tinh thể, nhưng may mắn là hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả bằng phương pháp hiện đại. Việc thăm khám sớm và áp dụng đúng kỹ thuật sẽ giúp khôi phục thị lực, mang lại sự thoải mái trong sinh hoạt hàng ngày. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp tình trạng mờ mắt sau phẫu thuật, đừng quên liên hệ ngay đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà để được thăm khám và tư vấn bởi những bác sĩ chuyên khoa uy tín.