Hiện tượng mắt nhìn thấy màu xanh là tình trạng không hiếm gặp, có thể xảy ra ở nhiều độ tuổi khác nhau. Khi mắt xuất hiện ánh xanh bất thường, dù môi trường xung quanh không có nguồn sáng tương ứng, đó có thể là phản ứng sinh lý tạm thời hoặc dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý về mắt. Bài viết này của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, mức độ ảnh hưởng và cách xử lý khi mắt nhìn thấy màu xanh.

1. Hiện tượng mắt nhìn thấy màu xanh là gì?

Trong quá trình quan sát, đôi khi bạn có thể gặp tình trạng mắt nhìn thấy màu xanh hoặc ánh mắt nhìn thấy màu tím xanh, dù trước mặt không hề có vật thể hay nguồn sáng nào mang sắc xanh. Đây là một hiện tượng thị giác bất thường, có thể xảy ra thoáng qua hoặc kéo dài tùy vào nguyên nhân.

Về mặt sinh lý, võng mạc chứa các tế bào nón chịu trách nhiệm cảm nhận màu sắc đỏ, xanh lá và xanh dương. Khi ánh sáng đi vào mắt, các tế bào này gửi tín hiệu lên não để hình thành hình ảnh màu sắc. Nếu quá trình truyền tín hiệu bị rối loạn hoặc võng mạc bị kích thích quá mức, người bệnh có thể nhìn thấy ánh sáng xanh ngay cả khi môi trường không có ánh sáng tương ứng.

Trong một số trường hợp, mắt nhìn thấy màu xanh da trời có thể chỉ là phản ứng sinh lý tạm thời, ví dụ khi nhìn lâu vào màn hình sáng hoặc ánh đèn LED có ánh xanh mạnh. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này lặp lại nhiều lần, đặc biệt đi kèm các dấu hiệu như mỏi mắt, nhức đầu, nhìn mờ hoặc chớp sáng, rất có thể đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý thị giác hoặc thần kinh thị giác cần được kiểm tra sớm.

2. Nguyên nhân mắt nhìn thấy màu xanh

Hiện tượng mắt nhìn thấy màu xanh, màu tím xanh hoặc màu xanh da trời có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, từ sinh lý tạm thời đến các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến võng mạc hoặc thần kinh thị giác.

2.1. Do yếu tố sinh lý

Trong nhiều trường hợp, mắt nhìn thấy màu xanh chỉ là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước tác động ánh sáng hoặc môi trường.

• Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy tính, đèn LED hoặc ánh sáng ban ngày có thể khiến võng mạc bị kích thích tạm thời, tạo cảm giác như đang nhìn thấy quầng sáng màu xanh.
• Khi mắt phải điều tiết quá lâu hoặc mỏi mắt, tế bào cảm quang bị quá tải, dẫn đến hiện tượng nhìn sai màu hoặc thấy ánh xanh nhạt.
• Thay đổi độ sáng đột ngột (ví dụ từ phòng tối bước ra ngoài trời nắng gắt hoặc ngược lại) cũng có thể khiến mắt mất vài giây để thích nghi, trong thời gian này, người bệnh dễ thấy ánh xanh mờ trước mắt.

2.2. Bệnh lý về mắt

Khi mắt nhìn thấy màu xanh xuất hiện thường xuyên hoặc đi kèm các triệu chứng như nhìn mờ, chớp sáng, đau nhức, đó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý thị giác.

• Tổn thương võng mạc hoặc tế bào cảm quang khiến não nhận tín hiệu sai lệch về màu sắc, tạo cảm giác nhìn thấy ánh xanh hoặc các mảng màu bất thường.
• Đục thủy tinh thể, viêm giác mạc hay áp lực nội nhãn tăng cao đều có thể khiến người bệnh thấy quầng xanh quanh nguồn sáng.
• Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh có thể khiến thị lực biến dạng, nhìn màu sai lệch hoặc xuất hiện ánh xanh lạ.

2.3. Bệnh lý về thần kinh hoặc gan (liên quan gián tiếp)

Ngoài các vấn đề tại mắt, mắt nhìn thấy màu tím xanh hoặc ánh xanh da trời bất thường đôi khi còn liên quan đến rối loạn thần kinh thị giác hoặc chức năng gan.

• Khi thần kinh thị giác bị tổn thương, não có thể xử lý sai tín hiệu màu sắc, khiến bạn thấy những màu không tồn tại thực tế.
• Đối với gan, đây là một mối liên hệ gián tiếp. Một số bệnh gan nặng có thể làm suy giảm khả năng dự trữ và chuyển hóa vitamin A, một dưỡng chất cực kỳ quan trọng cho hoạt động của các tế bào cảm quang ở võng mạc. Thiếu hụt vitamin A có thể dẫn đến nhiều rối loạn thị giác, bao gồm cả việc cảm nhận sai màu sắc.

Dù những nguyên nhân này ít phổ biến hơn, nhưng nếu tình trạng nhìn thấy màu xanh kéo dài hoặc đi kèm với các dấu hiệu toàn thân khác (như mệt mỏi, vàng da, giảm thị lực ban đêm), người bệnh nên đến khám tổng quát kết hợp chuyên khoa mắt để được chẩn đoán toàn diện.

3. Mắt nhìn thấy màu xanh ảnh hưởng gì đến thị lực?

Ở mức độ nhẹ, việc mắt nhìn thấy màu xanh da trời trong thời gian ngắn chủ yếu gây mỏi mắt, nhức nhẹ hoặc cảm giác hoa mắt. Khi võng mạc phải tiếp nhận ánh sáng xanh liên tục (như khi nhìn màn hình máy tính, điện thoại, đèn LED), các tế bào cảm quang trong mắt sẽ bị kích thích quá mức, dẫn đến:

• Giảm khả năng nhận biết màu sắc chính xác, khiến hình ảnh trở nên sai lệch hoặc kém rõ ràng.
• Giảm độ nhạy tương phản, khiến mắt khó phân biệt chi tiết trong môi trường ánh sáng yếu.
• Khô và mỏi mắt, đặc biệt ở những người thường xuyên làm việc với thiết bị điện tử hoặc thiếu ngủ.

Nếu mắt nhìn thấy màu xanh xuất phát từ bệnh lý về võng mạc, giác mạc hoặc thần kinh thị giác, tác động sẽ nghiêm trọng hơn.

• Thoái hóa điểm vàng hoặc tổn thương võng mạc có thể khiến não nhận tín hiệu sai, làm người bệnh nhìn thấy ánh xanh hoặc vùng màu sai lệch, kéo theo suy giảm thị lực trung tâm.
• Đục thủy tinh thể khiến ánh sáng bị tán xạ, tạo cảm giác nhìn qua “màng xanh” và làm thị lực mờ dần theo thời gian.
• Tăng nhãn áp (glôcôm) gây áp lực lên thần kinh thị giác, nếu không điều trị sớm có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.

Vì vậy, nếu bạn thường xuyên cảm thấy mắt nhìn thấy màu tím xanh hoặc ánh xanh mờ quanh vật thể, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi nhìn đèn, hãy đi khám chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt.

4. Nên làm gì khi mắt nhìn thấy màu xanh?

Dưới đây là những việc bạn nên làm:

Nghỉ ngơi và điều tiết mắt đúng cách

• Tạm dừng mọi hoạt động nhìn gần như đọc sách, sử dụng máy tính, điện thoại trong ít nhất 15–20 phút.
• Áp dụng quy tắc 20-20-20: Sau mỗi 20 phút làm việc, nhìn vật cách xa 20 feet (~6 m) trong 20 giây để giảm căng thẳng cho cơ mắt.
• Tránh nhìn trực tiếp vào nguồn sáng mạnh hoặc đèn LED xanh trong thời gian dài.

Giảm tiếp xúc với ánh sáng xanh nhân tạo

• Sử dụng kính chống ánh sáng xanh khi làm việc với máy tính hoặc điện thoại.
• Kích hoạt chế độ Night Shift / Eye Comfort trên thiết bị điện tử để hạn chế ánh sáng xanh có hại.
• Giữ khoảng cách từ 40–50 cm với màn hình, tránh sử dụng thiết bị trong bóng tối hoàn toàn.

Bổ sung dinh dưỡng cho mắt

• Tăng cường thực phẩm chứa vitamin A, C, E, lutein, zeaxanthin, omega-3 (có nhiều trong cà rốt, trứng, cá hồi, rau cải xanh, bơ, quả mọng).
• Uống đủ nước, ngủ đủ giấc và hạn chế rượu bia để giúp duy trì sức khỏe của võng mạc.

Sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc nước rửa mắt sinh lý

• Có thể nhỏ nước muối sinh lý 0,9% hoặc thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm để làm dịu mắt và loại bỏ bụi, vi khuẩn.
• Tránh tự ý dùng thuốc nhỏ mắt có chứa corticoid hoặc kháng sinh nếu chưa được bác sĩ chỉ định.

Đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt nếu hiện tượng kéo dài

Nếu tình trạng mắt nhìn thấy màu tím xanh xuất hiện thường xuyên kèm theo đau nhức, chói sáng hoặc giảm thị lực, bạn nên đến khám tại cơ sở nhãn khoa uy tín. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra võng mạc, thủy tinh thể và thần kinh thị giác để xác định nguyên nhân có thể là thoái hóa điểm vàng, tăng nhãn áp hoặc đục thủy tinh thể và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

5. Cách phòng ngừa hiện tượng mắt nhìn thấy màu xanh

Để hạn chế tình trạng mắt nhìn thấy màu xanh, bạn nên duy trì thói quen bảo vệ và chăm sóc mắt khoa học mỗi ngày:

• Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử, nghỉ ngơi định kỳ để mắt không bị quá tải ánh sáng xanh.
• Điều chỉnh độ sáng màn hình và ánh sáng môi trường ở mức vừa phải, tránh làm việc trong bóng tối hoặc dưới ánh sáng quá mạnh.
• Đeo kính bảo vệ mắt khi tiếp xúc với ánh sáng xanh hoặc tia UV (đặc biệt khi ra ngoài trời).
• Ăn uống đủ chất, bổ sung thực phẩm tốt cho mắt như rau lá xanh, cá béo, cà rốt, bí đỏ, trứng.
• Tập thể dục và ngủ đủ giấc, giúp cải thiện tuần hoàn máu và nuôi dưỡng võng mạc.
• Không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt không rõ nguồn gốc, tránh làm tổn thương giác mạc.
• Khám mắt định kỳ 6–12 tháng/lần, đặc biệt với người làm việc văn phòng, học sinh – sinh viên, hoặc người trung niên.

Nếu bạn thường xuyên gặp tình trạng mắt nhìn thấy màu xanh kèm cảm giác nhức, mờ hoặc chói sáng, đừng chủ quan. Hiện tượng này có thể là dấu hiệu của các bệnh lý mắt tiềm ẩn như thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể hoặc tăng nhãn áp và cần được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Hãy đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được khám chuyên sâu, đo thị lực và tư vấn bởi đội ngũ bác sĩ khúc xạ hàng đầu. Quá trình thăm khám sẽ giúp xác định nguyên nhân chính xác và đưa ra hướng điều trị phù hợp, bảo vệ đôi mắt sáng khỏe mỗi ngày.