Mộng thịt là tình trạng kết mạc phát triển bất thường, có thể khiến mắt đỏ, sưng và khó chịu ngay cả khi bệnh còn nhẹ. Nếu không được kiểm soát, mộng thịt có thể tiến triển, gây cản trở tầm nhìn hoặc làm mắt mờ. Vậy nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa mộng mắt như thế nào? Cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà tìm hiểu trong bài viết này nhé!

1. Tổng quan về mộng thịt mắt

Bệnh mộng thịt là tình trạng mô màu hồng-trắng xuất hiện từ góc mắt và có thể lan ra che một phần giác mạc, từ đó ảnh hưởng đến thị lực.

Về bản chất, mộng thịt là một khối mô sợi hình tam giác, phát triển từ kết mạc (lớp màng mỏng bao phủ lòng trắng mắt) và lan vào giác mạc. Khối mô này ban đầu có thể rất nhỏ, hầu như không gây ảnh hưởng đến tầm nhìn, nhưng theo thời gian, nếu không được kiểm soát, nó có thể phát triển lớn dần, làm biến dạng bề mặt giác mạc và gây mờ mắt.

Mặc dù mộng thịt là một khối mô lành tính, nhưng sự phát triển của nó có thể kéo dài trong nhiều năm và gây ra nhiều phiền toái. Một số người bệnh cảm thấy như có dị vật trong mắt, kèm theo ngứa, rát, khô hoặc đỏ mắt thường xuyên. Trong trường hợp nặng, khi mộng thịt lan đến gần hoặc che phủ đồng tử, người bệnh có thể bị giảm thị lực đáng kể, thậm chí phải can thiệp phẫu thuật để tránh mất tầm nhìn.

Lưu ý từ Bác sĩ: Cần phân biệt Mộng thịt và Mộng mỡ. Mộng mỡ chỉ là một đốm vàng hoặc trắng nhỏ nhô lên trên kết mạc, chưa xâm lấn vào tròng đen và thường không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, khi mộng mỡ bị kích thích liên tục bởi nắng gió, tình trạng này có thể tiến triển thành mộng thịt.

2. Nguyên nhân và triệu chứng của mộng thịt như thế nào?

Mộng thịt có thể ảnh hưởng đến thị lực nếu không được điều trị sớm. Để phòng ngừa và xử lý hiệu quả, bạn cần hiểu rõ nguyên nhân và các triệu chứng của bệnh:

2.1. Nguyên nhân

Mộng thịt là tình trạng mà một phần mô kết mạc phát triển bất thường lan dần vào giác mạc, thường xuất hiện ở góc trong của mắt. Nguyên nhân chính được xác định bao gồm:

• Tác động của tia cực tím (UV): Người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là ở môi trường ngoài trời, có nguy cơ cao bị mộng thịt do tia UV gây tổn thương kết mạc.
• Bụi bẩn, khói, gió và khô mắt: Các yếu tố kích thích cơ học và môi trường khô dễ gây viêm mãn tính kết mạc, tạo điều kiện cho mô sợi phát triển.
• Yếu tố di truyền và cơ địa: Một số người có cơ địa dễ viêm hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh về mắt cũng dễ hình thành mộng thịt.
• Thiếu bảo vệ mắt: Không đeo kính râm hoặc kính bảo hộ khi ra nắng, làm việc trong môi trường bụi bẩn cũng là nguyên nhân phổ biến.

2.2. Triệu chứng

Các triệu chứng của mộng thịt thường phát triển từ từ và dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, người bệnh có thể nhận thấy:

• Cảm giác cộm, khô hoặc ngứa mắt do phần mô thừa cọ xát với giác mạc.
• Đỏ mắt hoặc chảy nước mắt do kích thích kéo dài.
• Nhìn mờ hoặc chói mắt: Khi mộng thịt xâm lấn sâu, bề mặt giác mạc bị kéo căng và thay đổi hình dạng, dẫn đến loạn thị. Hình ảnh nhìn thấy sẽ bị nhòe hoặc méo, và kính thuốc thông thường cũng khó khắc phục hoàn toàn.
• Khối mô màu hồng nhạt ở góc mắt là dấu hiệu điển hình, có thể lan rộng theo thời gian nếu không được điều trị.

3. Mắt bị mộng thịt có nguy hiểm không?

Mộng thịt ở mắt thường là bệnh lành tính và không quá nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát và điều trị đúng cách, tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến thị lực và gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày. Theo Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, mộng thịt tiến triển nặng có thể che khuất giác mạc, làm giảm tầm nhìn, thậm chí gây biến dạng giác mạc.

Ở giai đoạn đầu, mộng thịt chủ yếu gây cảm giác cộm, ngứa, khô rát hoặc đỏ mắt, đồng thời ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Người bệnh vẫn nhìn rõ nhưng cảm thấy khó chịu khi nhìn ánh sáng mạnh hoặc làm việc lâu trước màn hình.

Khi bệnh tiến triển, mức độ nguy hiểm tăng lên rõ rệt:

• Ảnh hưởng thị lực: Mộng thịt lan vào giác mạc có thể gây loạn thị, mờ mắt, thậm chí tổn thương thị lực vĩnh viễn.
• Kích ứng mãn tính: Người bệnh thường xuyên bị khô, đỏ và rát mắt, khiến mắt nhạy cảm hơn với môi trường.
• Nguy cơ sẹo giác mạc: Nếu mộng thịt xâm lấn sâu, giác mạc có thể bị sẹo, làm giảm khả năng nhìn và khó phục hồi hoàn toàn.
• Hạn chế vận động mắt: Trong các trường hợp mộng thịt tái phát nhiều lần gây xơ hóa nặng, hoặc mộng thịt kép (mọc cả góc trong và góc ngoài), mắt có thể bị hạn chế liếc sang hai bên, gây nhìn đôi.

4. Cách điều trị mộng thịt mắt hiệu quả như thế nào?

Thông thường, mộng thịt mắt là tình trạng lành tính và tiến triển chậm, nên không phải trường hợp nào cũng điều trị như nhau. Tuy nhiên, việc lựa chọn cách điều trị mộng thịt ở mắt phù hợp sẽ phụ thuộc vào tình trạng người bệnh, mức độ phát triển của mộng, triệu chứng và ảnh hưởng đến thị lực.

4.1. Điều trị nội khoa cho trường hợp nhẹ

Khi mộng thịt còn nhỏ, chưa xâm lấn vào lòng đen hoặc gây cộm, đỏ, khô rát, bác sĩ thường chỉ định điều trị bằng thuốc để giảm viêm và làm dịu triệu chứng:

• Thuốc nhỏ mắt bôi trơn hoặc nước mắt nhân tạo: Giúp giảm khô, rát và cảm giác cộm ở mắt.
• Thuốc nhỏ mắt làm co mạch: Dùng ngắn hạn để giảm đỏ mắt.
• Thuốc nhỏ mắt trị mộng thịt chứa corticoid loại nhẹ: Có tác dụng chống viêm, giảm sưng đỏ, thường được kê trong thời gian ngắn nhằm tránh tác dụng phụ.

Người bệnh chỉ nên dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và tái khám định kỳ để theo dõi mộng thịt. Tuyệt đối không tự mua thuốc chứa corticoid hoặc thuốc co mạch làm ‘trắng mắt nhanh’, vì có thể gây phản ứng ngược, mắt đỏ hơn và thúc đẩy mộng thịt phát triển. Thuốc chỉ giúp giảm viêm, không làm tan mộng thịt.

Nhiều bệnh nhân vẫn có tâm lý chờ mộng thịt “chín” mới đi mổ, nhưng đây là quan niệm sai lầm cũ. Hiện nay, chúng tôi khuyến khích phẫu thuật sớm khi mộng mới bắt đầu xâm lấn giác mạc (khoảng 1–2mm) hoặc gây loạn thị, bởi mổ sớm giúp sẹo nhỏ, thị lực hồi phục tốt và thẩm mỹ cao.

4.2. Phẫu thuật cắt mộng thịt 

Khi mộng phát triển lớn, xâm lấn vào giác mạc (lòng đen), gây mờ mắt hoặc khó chịu kéo dài, phẫu thuật mộng thịt là phương án được chỉ định. Hiện nay, có 3 phương pháp phổ biến để loại bỏ mộng thịt là:

Cắt mộng thông thường

Đây là kỹ thuật đơn giản, bác sĩ chỉ cần cắt bỏ trực tiếp phần mô mộng thịt phát triển quá mức trên bề mặt mắt. Tuy nhiên, nhược điểm lớn của phương pháp này là tỷ lệ tái phát khá cao, vì vùng sẹo sau phẫu thuật không được che phủ hoặc bảo vệ tối ưu.

Ghép màng ối

Phương pháp này hoạt động tương tự ghép kết mạc tự thân: sau khi cắt bỏ mộng, bác sĩ dùng màng ối để che phủ vùng sẹo. Màng ối đóng vai trò như lớp “bảo vệ sinh học”, giúp giảm viêm và hạn chế mộng mọc lại. Tỷ lệ tái phát thấp hơn cắt truyền thống.

Ghép kết mạc tự thân

Phương pháp này được đánh giá hiệu quả nhất hiện nay. Sau khi loại bỏ mộng, bác sĩ lấy một mảnh kết mạc mỏng từ vùng khác của mắt (thường ở khoang cùng đồ) để ghép vào vị trí vừa phẫu thuật.

• Thời gian phẫu thuật: 20 – 30 phút, bệnh nhân không cần nằm viện.
• Hiệu quả cao: Tỷ lệ tái phát <1%, thấp hơn nhiều so với phương pháp cắt mộng thông thường.
• An toàn – ít biến chứng: Không sử dụng hóa chất hay xạ trị; không gây thêm tổn thương cho các cấu trúc khác của mắt. Mắt sẽ hồi phục nhanh, đảm bảo thẩm mỹ sau phẫu thuật.
• Có thể khâu vết thương bằng chỉ (gây cộm xốn sau mổ), hoặc hiện nay bác sĩ ưu tiên sử dụng Keo sinh học . Loại keo này giúp mảnh ghép bám dính tự nhiên, không cần cắt chỉ, giảm đau và rút ngắn thời gian hồi phục xuống còn 1-2 tuần.

5. Cách phòng ngừa mắt bị mộng thịt

Để phòng ngừa mộng thịt, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Bảo vệ mắt: Đeo kính râm, đội mũ rộng vành để tránh tia UV, gió, bụi.
• Giữ môi trường sạch, ẩm: Dọn dẹp nhà cửa và duy trì độ ẩm để tránh khô mắt, viêm.
• Bổ sung dinh dưỡng: Ăn thực phẩm giàu vitamin A, C, E và omega-3. Tham khảo bác sĩ nếu dùng thực phẩm chức năng.
• Điều chỉnh thói quen: Hạn chế làm việc quá sức, nghỉ ngơi hợp lý để giảm căng thẳng mắt.
• Khám mắt định kỳ: Kiểm tra mắt 1-2 lần mỗi năm để phát hiện sớm bất thường.
• Theo dõi mộng thịt: Nếu thấy thay đổi về màu sắc hoặc kích thước, đi khám ngay.

6. Bổ sung câu hỏi thường gặp

6.1. Chi phí phẫu thuật mộng thịt ở mắt bao nhiêu tiền?

Chi phí mổ mộng thịt mắt tại các cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa là khoảng từ 3.000.000 đến 15.000.000 đồng đối với phương pháp cấy ghép mộng tự thân kèm với áp thuốc chống phân bào.

6.2. Mắt mộng thịt có nên đi khám sớm không?

Có, bạn nên đi khám sớm khi bị mộng thịt hoặc xuất hiện các triệu chứng để tránh các biến chứng phức tạp, hoặc ảnh hưởng đến thị lực về sau. Nếu không điều trị kịp thời, mộng thịt có thể lan rộng và xâm lấn giác mạc, gây loạn thị, giảm thị lực trong tương lai.

6.3. Cắt mộng thịt ở mắt có nguy hiểm không?

Cắt mộng thịt ở mắt là một tiểu phẫu đơn giản và nhìn chung an toàn khi được thực hiện tại cơ sở chuyên khoa bởi bác sĩ có kinh nghiệm. Tuy nhiên, vẫn có một số rủi ro tiềm ẩn như nguy cơ tái phát, nhiễm trùng, loét giác mạc, dính mí mắt, hoặc loạn thị. Nguy cơ tái phát là đáng kể nhất, đặc biệt là khi mộng xâm lấn nhiều mạch lớn, bệnh nhân cắt mộng theo phương pháp truyền thống hoặc không chăm sóc và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ. 

6.4. Mổ mộng mắt có phải nằm viện không?

Đa số trường hợp không cần nằm viện. Mổ mộng mắt là thủ thuật đơn giản, thường chỉ kéo dài 30 – 45 phút, thực hiện trong ngày. Sau khi mổ, bệnh nhân có thể về nhà nghỉ ngơi và chăm sóc mắt theo hướng dẫn của bác sĩ. 

6.5. Mổ mắt bị mộng thịt bao lâu thì lành?

Quá trình hồi phục sau phẫu thuật mộng mắt bắt đầu ngay trong tuần đầu tiên. Tuy nhiên, để mắt lành hẳn và hoạt động bình thường trở lại, người bệnh thường cần từ 1 đến 3 tháng. Trong suốt giai đoạn này, bác sĩ sẽ hẹn tái khám theo các mốc quan trọng gồm: 1 tuần, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng và 1 năm. Việc tái khám định kỳ giúp theo dõi sát tiến trình lành thương và kịp thời phát hiện nguy cơ tái phát.

Hy vọng qua những thông tin trên, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng cũng như hướng điều trị bệnh mộng thịt. Dù là bệnh lý lành tính, mộng thịt vẫn có thể tiến triển gây giảm thị lực và mất thẩm mỹ nếu chủ quan. Vì vậy, khi phát hiện các dấu hiệu bất thường như mắt đỏ, ngứa, xuất hiện màng trắng hoặc vàng nhạt ở khóe mắt, người bệnh nên đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa hoặc liên hệ hotline 0846 403 403 để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và tư vấn điều trị phù hợp.