Lệch khúc xạ là gì? Nguyên nhân, Dấu hiệu và Cách điều trị

Đa số người bị tật khúc xạ chỉ quan tâm đến chỉ số khúc xạ (diop) mà không để ý đến sự chênh lệch giữa hai mắt. Trong khi đó, tình trạng này được nhiều bác sĩ cảnh báo là có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Vậy, lệch khúc xạ là gì và nguy hiểm thế nào? Mời bạn đọc theo dõi trong bài viết hôm nay của Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà.

1. Lệch khúc xạ là gì? 

Lệch khúc xạ xảy ra khi chỉ số khúc xạ của hai mắt có sự chênh lệch khiến hai mắt có thị lực khác nhau. Tình trạng này có thể biểu hiện qua nhiều hình thức khác nhau như:

• Một mắt cận thị, một mắt viễn thị.
• Hai mắt cùng cận thị hoặc viễn thị nhưng độ khúc xạ khác nhau.
• Một mắt bình thường và mắt còn lại bị cận thị, viễn thị hoặc loạn thị.

Độ lệch khúc xạ của mỗi người là khác nhau. Ví dụ, một người có độ viễn thị mắt phải là +4.00 diop, mắt trái là +1.00 diop thì độ lệch khúc xạ là 3. Những trường hợp có độ lệch trên 2 diop còn được gọi là bất đồng khúc xạ.

2. Nguyên nhân gây lệch khúc xạ

Lệch khúc xạ xảy ra khi quá trình khúc xạ ánh sáng ở hai mắt có sự khác biệt. Tình trạng này có thể được thúc đẩy bởi những yếu tố sau đây:

• Di truyền: Quá trình khúc xạ ánh sáng trong mắt bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các cấu trúc như: thuỷ tinh thể, giác mạc và trục nhãn cầu. Trong khi đó, đặc điểm và chức năng của những cấu trúc này được quy định bởi gen. Chính vì vậy, nếu ông bà hoặc bố mẹ bị lệch khúc xạ thì con sinh ra cũng có nguy cơ lệch khúc xạ cao hơn bình thường.
• Hai mắt không đều: Bao gồm sự chênh lệch về các yếu tố như hình dạng, kích thước và tốc độ phát triển. Điều này ảnh hưởng đến cách chúng nhận ánh sáng và gây ra sự chênh lệch khúc xạ. Ví dụ, trục nhãn cầu của mắt phải phát triển nhanh hơn thì độ cận của nó cũng cao hơn mắt trái.
• Bệnh lý: Một số bệnh lý ở mắt như đục thủy tinh thể, glocom, tổn thương võng mạc,… cũng có thể thay đổi khúc xạ của mắt và gây ra tình trạng lệch khúc xạ.
• Tác động môi trường: Trong khi các yếu tố môi trường như thói quen nhìn gần nhiều có thể thúc đẩy sự tiến triển chung của cận thị, nguyên nhân chính gây ra sự chênh lệch giữa hai mắt vẫn được cho là do yếu tố di truyền và sự phát triển không đồng đều bẩm sinh.

Việc xác định chính xác nguyên nhân là yếu tố then chốt để lựa chọn được biện pháp điều trị phù hợp. Vậy nên, nếu nghi ngờ mình đang bị lệch khúc xạ, bạn nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám và được bác sĩ tư vấn.

3. Dấu hiệu lệch khúc xạ ở mắt

Lệch khúc xạ khiến thị lực của hai mắt không đồng đều. Tình trạng này có thể gây ra một số triệu chứng như:

• Nhìn mờ hoặc nhìn đôi: Độ khúc xạ khác nhau khiến hình ảnh mà hai mắt thu về có sự khác biệt. Tình trạng này khiến não bộ gặp khó khăn trong việc xử lý kết hợp hai hình ảnh thành một. Khi không thể xử lý, người bệnh sẽ thấy vật mờ nhoè hoặc có bóng đôi, nhất là khi quan sát nhiều vật ở khoảng cách khác nhau.
• Căng thẳng: Xảy ra do mắt phải hoạt động nhiều hơn để điều chỉnh sự khác biệt giữa hai bên. Tình trạng này có thể khiến người bệnh bị căng mỏi mắt, đau đầu hoặc khó tập trung.
• Giảm linh hoạt: Sự khác biệt giữa hình ảnh thu về hai bên mắt khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc phối hợp hoạt động giữa mắt và tay. Điều này khiến người bệnh bị luống cuống hoặc gặp khó khăn trong những tình huống đòi hỏi sự tỉ mỉ hoặc phản ứng nhanh.
• Nheo mắt hoặc nghiêng đầu: Hành động này giúp điều chỉnh hướng đi và số lượng của ánh sáng vào mắt, qua đó giúp người bệnh nhìn rõ hơn.

4. Lệch khúc xạ có nguy hiểm không?

Lệch khúc xạ có nguy hiểm hay không còn phụ thuộc vào mức độ chênh lệch và thời điểm phát hiện. Nếu độ chênh lệch lớn, quá trình truyền tín hiệu từ mắt mờ hơn về não sẽ bị ức chế khiến thị lực suy giảm nhanh chóng. Tình trạng này được gọi là nhược thị, thường gặp trong các trường hợp:

• Viễn thị có độ lệch khúc xạ trên 1 diop.
• Cận thị có độ lệch khúc xạ trên 3 diop.
• Loạn thị có độ lệch khúc xạ trên 1.5 diop hoặc trên 1 diop nếu trục loạn thị là trục chéo.

Nhược thị phổ biến hơn ở trẻ nhỏ do mắt đang trong giai đoạn phát triển, các tật khúc xạ dễ tiến triển nhanh. Trẻ bị nhược thị có nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Bên cạnh nguy cơ về nhược thị, mắt bị lệch khúc xạ có thể bị rối loạn thị giác, gây khó khăn trong việc nhận biết chiều sâu không gian (thị giác 3D). Tình trạng này khiến người bệnh dễ vấp ngã và gặp nguy hiểm khi tham gia giao thông. Với những trường hợp lệch khúc xạ trong cận thị, mắt cận nặng hơn có nguy cơ bị bong võng mạc khi độ cận tăng cao.

5. Cách khắc phục tình trạng lệch khúc xạ

Cách khắc phục lệch khúc xạ ở mỗi trường hợp sẽ có sự khác biệt nhất định, cụ thể như sau:

5.1. Ở trẻ em

Dưới 18 tuổi, mắt trong giai đoạn phát triển mạnh nên chưa thể thực hiện phẫu thuật. Mục tiêu trong giai đoạn này là giúp cải thiện thị lực và hạn chế độ lệch khúc xạ tăng cao. Các biện pháp thường được được áp dụng gồm: 

• Đeo kính gọng: Kính sẽ được điều chỉnh phù hợp với độ khúc xạ của hai mắt, giúp cân bằng thị lực hai bên.
• Kính ortho-K: Là kính áp tròng đeo ban đêm giúp điều chỉnh tạm thời hình dạng của giác mạc và cải thiện thị lực vào hôm sau. Bên cạnh đó, Ortho-K còn làm chậm tiến triển của cận thị, ngăn lệch khúc xạ tiến triển và giảm nguy cơ biến chứng.

5.2. Phẫu thuật khúc xạ

Phương pháp phẫu thuật khúc xạ mắt được áp dụng cho những người trên 18 tuổi, không mắc các bệnh lý về mắt và có độ khúc xạ ổn định ( không tăng quá 0.75 độ/ năm). Những phương pháp phẫu thuật phổ biến gồm:

• Phẫu thuật CLEAR: Áp dụng cho những trường hợp bị cận thị và loạn thị. Phương pháp này không tạo vạt, sử dụng hoàn toàn tia laser với tốc độ tạo và rút lõi chỉ khoảng 1 phút/ mắt. Sau phẫu thuật, thị lực cải thiện sau vài giờ và tỷ lệ tái cận cực kỳ thấp.
• Femto Pro: Là kỹ thuật tạo vạt mịn bằng tia laser femtosecond. Phương pháp này được áp dụng cho cả trường hợp cận thị, loạn thị và viễn thị. Femto Pro là phương pháp có đạt được sự cân bằng tối ưu giữa hiệu quả và chi phí.
• SmartSurfACE: Điều trị các tật khúc xạ loạn thị, cận thị và viễn thị. Đây là phương pháp không chạm, không vạt, an toàn cho người có giác mạc mỏng hoặc bất thường. SmartSurfACE cũng là một trong những biện pháp có chi phí rẻ nhất hiện nay.
• Mổ mắt Phakic: Điều trị cho các trường hợp cận thị, loạn thị, viễn thị độ cao. Đây là biện pháp tối ưu cho người có giác mạc quá mỏng và không đáp ứng với các biện pháp laser khác. Sau phẫu thuật, thị lực của người bệnh khôi phục ngay lập tức và hồi phục hoàn toàn chỉ sau 1 tuần.

Như vậy, Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hoà đã cùng bạn đọc tìm hiểu về chủ đề: Lệch khúc xạ là gì? Mong rằng những chia sẻ này sẽ mang lại cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Nếu cần tư vấn thêm, bạn có thể liên hệ trực tiếp qua hotline: 0846 403 403.