Loạn thị ở trẻ em ngày càng trở nên phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực và khả năng học tập, vui chơi của con. Không ít bậc phụ huynh phát hiện muộn khiến tình trạng loạn thị của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn. Do đó, để phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng, cha mẹ nên dành thời gian quan sát kỹ các thói quen trong sinh hoạt hàng ngày và đưa con đi thăm khám Nhãn khoa ít nhất 6 tháng/ lần.

1. Loạn thị ở trẻ em là bệnh gì?

Loạn thị ở trẻ em xảy ra khi giác mạc hoặc thủy tinh thể bị biến dạng (không còn giữ được độ cong của nó), khiến ánh sáng đi vào mắt không hội tụ đúng trên võng mạc mà phân tán ở nhiều điểm. Kết quả là hình ảnh trẻ nhìn thấy trở nên mờ nhòe hoặc méo mó.

Điều nguy hiểm nằm ở chỗ, bệnh loạn thị ở trẻ em có thể xuất hiện từ rất sớm và diễn biến khó lường, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc học tập và sinh hoạt hàng ngày. Điển hình có trường hợp bé 3 tuổi bị loạn thị phải đi thăm khám và đeo kính định kỳ.

Ở tuổi này, mắt và não của bé vẫn đang phát triển. Nếu loạn thị không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời, bé có nguy cơ bị nhược thị (mắt lười), tình trạng suy giảm thị lực nghiêm trọng. Các biểu hiện đi kèm có thể là trẻ phải nghiêng đầu, nheo mắt khi nhìn xung quanh có nguy cơ bị nhược thị (mắt lười). Đây là bất thường khiến trẻ phải nghiêng đầu, nheo mắt khi nhìn xung quanh. Ngoài ra, bé có nguy cơ cao bị mất thị lực vĩnh viễn ở mắt yếu, thậm chí tăng nguy cơ mù lòa nếu mắt lành sau này bị tổn thương. 

2. Nguyên nhân dẫn đến bệnh loạn thị ở trẻ em

Như đã nhắc đến ở trên, nguyên nhân dẫn đến trẻ bị loạn thị là giác mạc (phần trong suốt ở phía trước mắt) không còn tròn đều như hình cầu nữa, mà bị cong méo giống hình bầu dục. 

Vì độ cong của giác mạc không đều nên ánh sáng đi vào mắt không thể hội tụ tại một điểm duy nhất trên võng mạc, mà bị tán ra thành nhiều đường khác nhau. Khi đó, mắt nhìn sẽ bị mờ, nhòe hoặc méo mó.

Ngoài ra, theo các bác sĩ chuyên khoa, tình trạng loạn thị ở các em nhỏ cũng có thể xuất phát từ các lý do sau:

• Di truyền: Nếu bố mẹ hoặc người thân mắc tật khúc xạ, trẻ có nguy cơ mắc các tật khúc xạ cao hơn
• Thủy tinh thể cong bất thường: Đây có thể là nguyên nhân khiến bé bị loạn thị
• Ảnh hưởng từ các bệnh lý mắt: Trẻ có các tổn thương mắt như sẹo giác mạc, viêm kết mạc dị ứng, sụp mi, quặm, lông xiêu, hoặc bị cận thị, viễn thị quá nặng hay đã trải qua phẫu thuật mắt… cũng có nguy cơ mắc loạn thị cao.
• Thói quen sinh hoạt không khoa học: Xem tivi, điện thoại quá nhiều, chế độ dinh dưỡng kém, hoặc tư thế ngồi học sai đều gián tiếp góp phần làm tăng tỷ lệ bị loạn thị.

3. Các dấu hiệu cảnh báo trẻ bị loạn thị

Phụ huynh và thầy cô cần phối hợp dành thời gian quan sát kỹ bé trong sinh hoạt và thời gian lên lớp để phát hiện sớm các biểu hiện loạn thị sớm như sau:

• Trẻ nhìn mọi thứ đều mờ, nhòe, đôi khi méo mó và cảm thấy khó nhìn kể cả nhìn xa và nhìn gần.
• Bị nhức đầu, mỏi mắt, đặc biệt ở vùng trán và thái dương.
• Thường xuyên nheo mắt mới nhìn rõ.
• Mắt dễ bị kích thích, chảy nước mắt do phải điều tiết quá mức.
• Có lúc bé nhìn một vật thành hai hình hoặc thấy bóng mờ.
• Luôn cần ánh sáng mạnh hơn để quan sát, dẫn đến nhanh mỏi mắt.

4. Cách chữa loạn thị ở trẻ em

Đa số trẻ em bị phát hiện loạn thị sớm sẽ được điều trị bằng các phương pháp kiểm soát loạn thị trước. Một số cách điều trị phổ biến hiện nay bao gồm:

4.1. Đeo kính gọng

Tương tự như bệnh nhị cận thị, đeo kính gọng là chỉ định dành cho số đông các em nhỏ bị loạn thị. Đây được đánh giá là phương pháp đơn giản, mang lại hiệu quả cao và ít để lại biến chứng.

Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả cải thiện thị lực cho con, các bậc phụ huynh phải đưa bé đi thăm khám Nhãn khoa định kỳ 6 tháng/ lần để điều chỉnh số kính và đảm bảo bé duy trì đeo kính thường xuyên. 

4.2. Đeo kính Ortho K

Nếu như bé có thể sẽ cảm thấy hơi vướng víu, bất tiện khi đeo kính gọng vào trời mưa hay chơi thể thao thì nếu lựa chọn đeo kính Ortho K, bé sẽ có trải nghiệm nhìn rõ nhanh chóng và tiện lợi nhất. 

Điều này thể hiện ở chỗ, với Ortho K, bé không cần đeo kính suốt cả ngày mà chỉ cần đeo kính vào ban đêm đủ 6 – 8 tiếng. Hết thời gian đeo kính, giác mạc sẽ được định hình tạm thời và ban ngày, các em có thể tháo ra vẫn nhìn rõ mọi vật xung quanh. 

Hơn thế nữa, kính Ortho K đã được FDA công nhận là an toàn cho trẻ em trong điều trị tật khúc xạ nên gia đình hoàn toàn có thể yên tâm khi cho con em mình sử dụng. 

4.3. Phẫu thuật khúc xạ

Trên thực tế, khi bé đã đủ 18 tuổi và đáp ứng đủ các điều kiện phẫu thuật khúc xạ mắt thì các bậc phụ huynh nên cân nhắc cho bé tiến hành phẫu thuật. Đây là cách điều trị dứt điểm loạn thị duy nhất, giúp bé lấy lại đôi mắt sáng khỏe và mở ra nhiều cơ hội hơn trong cuộc sống. 

Khi đó, gia đình có thể cân nhắc lựa chọn một trong số các hình thức phẫu thuật loạn thị dưới đây: 

• Mổ mắt Phakic: Phù hợp với người loạn thị nặng kèm cận thị cao, đặc biệt trong trường hợp giác mạc quá mỏng không thể mổ bằng laser. Bác sĩ sẽ đặt một loại thấu kính đặc biệt (IPCL) vào trong mắt, không cắt hay can thiệp trực tiếp vào giác mạc nên khá an toàn và thời gian phục hồi tương đối nhanh.
• SmartSurfACE: Đây là kỹ thuật laser không tạo vạt giác mạc, rất phù hợp cho người thường xuyên vận động mạnh như vận động viên, quân nhân hay người bệnh điều trị tái cận. Ưu điểm lớn là nếu bị va chạm mắt cũng không lo ảnh hưởng, thời gian thực hiện nhanh (chỉ 15–20 giây/mắt) và chi phí khá hợp lý.
• Femto Pro: Phẫu thuật Femtosecond Lasik Pro được không ít khách hàng tin tưởng lựa chọn bởi mang đến hiệu quả phục hồi thị lực nhanh chóng, điều trị được đồng thời cận – viễn – loạn thị và phổ điều trị rộng. Bác sĩ sẽ dùng tia Laser Femtosecond siêu chính xác để tạo vạt giác mạc và tia Laser Excimer điều chỉnh tật khúc xạ. Toàn bộ quá trình chỉ khoảng 25 giây/mắt, nhanh chóng và nhẹ nhàng.
• Phẫu thuật CLEAR: CLEAR được xem là một trong số các công nghệ điều trị tật khúc xạ phổ biến nhất. Nó không chỉ  mang lại thị lực rõ nét mà còn hạn chế triệu chứng khô mắt sau mổ và giảm nguy cơ tái cận. Theo các bác sĩ, CLEAR đặc biệt phù hợp với người từ 24 tuổi trở lên, với ưu điểm nổi bật là tỷ lệ tái cận/loạn rất thấp nếu bệnh nhân đáp ứng đủ điều kiện phẫu thuật.

5. Các biện pháp phòng tránh bệnh loạn thị ở trẻ em

Để chủ động bảo vệ bé tránh khỏi tật khúc xạ, các bậc cha mẹ nên thực hiện theo hướng dẫn dưới đây:

• Khám mắt định kỳ: Đây là một trong số các nguyên tắc để bảo vệ các em nhỏ khỏi tật khúc xạ. Bạn phải đưa bé đi kiểm tra mắt ít nhất 6 tháng/ lần, thậm chí 3 tháng/ lần nếu cha mẹ cũng có tiền sử mắc loạn thị. 
• Bổ sung dinh dưỡng cho mắt: Ngay từ nhỏ, hãy tích cực bổ sung cho con các loại thực phẩm giàu vitamin và dưỡng chất tốt cho mắt. 
• Xây dựng và duy trì thói quen sống lành mạnh: Bạn nên hạn chế cho trẻ dùng điện thoại, máy tính bảng quá nhiều. Thay vào đó, gia đình hãy khuyến khích và dành thời gian cùng con làm việc nhà, tham gia các trò chơi vận động và hoạt động ngoài trời ít nhất 2 tiếng/ ngày
• Hướng dẫn con ngồi học đúng tư thế: Cha mẹ nên dành thời gian dạy trẻ ngồi thẳng lưng, giữ khoảng cách từ mắt đến vở khoảng 30cm. Bàn ghế cũng cần chọn loại phù hợp với chiều cao và độ tuổi của con.
• Đảm bảo bé luôn học tập, vui chơi trong không gian đầy đủ ánh sáng: Phòng học nên có đủ ánh sáng, không quá tối nhưng cũng không để ánh sáng chói trực tiếp vào mắt trẻ.

6. Câu hỏi thường gặp

6.1. Bé 3 tuổi bị loạn thị phải làm sao?

Ở độ tuổi này, trẻ còn quá nhỏ để tự nhận biết và mô tả rõ ràng tình trạng thị lực của mình. Nếu đã được bác sĩ chuyên khoa xác nhận con mình có tật loạn thị, các bậc cha mẹ nên bình tĩnh, tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ để hỗ trợ các con nhìn rõ hơn và ngăn ngừa nhược thị.

Đồng thời, gia đình phải duy trì tái khám. Trẻ nhỏ cần được kiểm tra mắt định kỳ 6 tháng – 1 năm/lần để theo dõi sự phát triển của thị lực.

6.2. Trẻ em bị loạn thị có nguy hiểm không?

Có. Nếu bố mẹ không phát hiện sớm và hỗ trợ con điều trị loạn thị kịp thời, tình trạng này có thể để lại những hậu quả không nhỏ đến sức khỏe và cuộc sống của các em. 

Về mặt sức khỏe, dễ thấy nhất khi bệnh loạn thị diễn biến nặng có thể biến chứng thành tật nhược thị. Khi đó, thị lực bị giảm sút nghiêm trọng và không thể phục hồi chỉ bằng cách đeo kính thông thường. Về lâu dài, bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thị giác và cả chất lượng cuộc sống của trẻ sau này.

6.3. Loạn thị ở trẻ em có chữa khỏi được không?

Hiện nay chưa có phương pháp điều trị dứt điểm bệnh loạn thị ở trẻ em. Tùy vào tình trạng loạn thị, sức khỏe mắt và các biểu hiện bệnh nhân gặp phải, bác sĩ sẽ cân nhắc cho các em nhỏ đeo kính thuốc hoặc kính Ortho K để kiểm soát độ cận, cải thiện thị lực và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

6.4.  Loạn thị ở trẻ nhỏ có di truyền không?

Có. Theo các bác sĩ Nhãn khoa, đây là bệnh lý có tính chất di truyền từ bố mẹ sang con. Nếu chỉ bố hoặc mẹ bị loạn thị thì nguy cơ con mắc phải không cao. Nhưng nếu cả hai bố mẹ đều bị loạn thị, thì khả năng em bé sinh ra cũng mắc bệnh lý này sẽ lớn hơn nhiều.

6.5. Trẻ bị loạn thị có nên đeo kính thường xuyên không?

Việc trẻ có cần đeo kính thường xuyên hay không còn phụ thuộc vào mức độ loạn thị, độ tuổi và biểu hiện ở mắt của trẻ.

• Nếu trẻ chỉ bị loạn nhẹ (< 1.0 diop) và không có dấu hiệu như mỏi mắt, nhức đầu hay nhìn mờ thì không cần phải đeo kính liên tục.
• Nếu trẻ bị loạn ở mức trung bình (1.0 – 2.0 diop) thì được khuyến khích đeo kính thường xuyên để hạn chế nhức mỏi mắt, giúp tầm nhìn rõ ràng và phòng ngừa nguy cơ nhược thị. 
• Ngược lại, với những bé bị loạn thị nặng hơn (> 2.0 diop)  hoặc thường xuyên thấy khó chịu ở mắt thì bắt buộc phải đeo kính thường xuyên để giúp con nhìn rõ hơn và ngăn ngừa các vấn đề về mặt thị giác khác. 

Lưu ý, điều quan trọng nhất là bố mẹ cần cho con khám mắt định kỳ. Bởi chỉ khi được đo khám chính xác, bác sĩ mới đưa ra được lời khuyên phù hợp về việc trẻ có cần đeo kính thường xuyên hay không.

Như vậy, loạn thị ở trẻ em không phải là bệnh nguy hiểm, nếu được điều sớm và đúng cách gia đình có thể kiểm soát được tật khúc xạ này hiệu quả. Để làm được điều đó, gia đình phải chú ý quan sát những thay đổi trong thói quen sinh hoạt của con và cho trẻ đi khám mắt định kỳ  tại các Bệnh viện uy tín.

Để đặt lịch thăm khám và giải đáp các thắc mắc khác, vui lòng liên hệ HOTLINE 0846 403 403 để được đội ngũ Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa hỗ trợ!