Phẫu thuật khúc xạ mắt chỉ 10s: Phương pháp nào làm được?

Chỉ mất khoảng 10s phẫu thuật cho mỗi mắt, bạn đã có thể nhìn rõ mọi thứ xung quanh mà không cần sử dụng kính gọng. Nghe có vẻ khó tin, nhưng với y học hiện đại, phẫu thuật khúc xạ mắt ngày càng trở nên phổ biến và được chú trọng đầu tư công nghệ.

Vậy phương pháp này hoạt động như thế nào, có an toàn không và phù hợp với những ai? Tất cả sẽ được Bs.CKII Trần Trọng Duy – Giám Đốc Chuyên Môn tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa giải đáp ngay trong bài viết này.

1. Tật khúc xạ là gì?

Tật khúc xạ là tình trạng mắt không thể nhìn rõ xung quanh vì ánh sáng không tập trung chính xác vào điểm cần thiết trên võng mạc – nơi mắt tiếp nhận hình ảnh. Khi đó, bạn sẽ thấy hình ảnh bị mờ, méo mó hoặc không rõ nét như bình thường.

Có 4 loại tật khúc xạ phổ biến:

• Cận thị: Nhìn rõ vật ở gần nhưng mờ khi nhìn xa (Ví dụ: Bạn không thể thấy tên đường khi tham gia giao thông).
• Viễn thị: Nhìn rõ vật ở xa nhưng khó nhìn gần (Ví dụ: Đọc sách ở cự li rất gần nhưng vẫn thấy mờ).
• Loạn thị: Nhìn mờ ở cả gần và xa, hình ảnh méo mó, gây nhức đầu.
• Lão thị: Giảm khả năng nhìn gần giống viễn thị nhưng xảy ra do lão hóa, thường gặp sau tuổi 40 (ví dụ: phải đưa sách ra xa mới đọc được chữ).

2. Phẫu thuật khúc xạ mắt là gì?

Phẫu thuật khúc xạ mắt là phương pháp loại bỏ các tật cận thị, viễn thị, loạn thị và lão thị, bằng cách can thiệp điều chỉnh độ cong của giác mạc hoặc đặt một kính vào trong nội nhãn. Sau phẫu thuật, hình ảnh sẽ hội tụ đúng trên võng mạc, giúp người bệnh có thể nhìn rõ mà không cần phụ thuộc vào kính gọng.

Với sự phát triển của công nghệ, các phương pháp phẫu thuật tật khúc xạ hiện đại như LASIK, Smile, CLEAR, SmartSurACE,… đã đáp ứng nhu cầu cải thiện thị lực một cách nhanh chóng, có phương pháp chỉ tính bằng giây đã có thể lấy lại thị lực.

3. Nguyên lý phẫu thuật tật khúc xạ mắt

Hiện nay, có hai nhóm phương pháp phẫu thuật khúc xạ chính dựa trên nguyên lý hoạt động:

3.1. Phẫu thuật bằng tia Laser:

Nhóm phương pháp này sử dụng năng lượng từ tia laser (chủ yếu là Excimer laser, một số phương pháp kết hợp với Femtosecond laser) để tác động một cách chính xác lên bề mặt hoặc bên trong nhu mô giác mạc, nhằm thay đổi độ cong của nó. Việc điều chỉnh độ cong giác mạc giúp ánh sáng khi đi vào mắt sẽ hội tụ đúng vào võng mạc, từ đó cải thiện thị lực.

• Đối với cận thị: Giác mạc của người cận thị thường quá cong (hoặc trục nhãn cầu quá dài), khiến hình ảnh của vật ở xa hội tụ ở phía trước võng mạc. Tia laser sẽ được sử dụng để bào mòn, làm phẳng bớt phần trung tâm giác mạc. Điều này làm giảm sức mạnh hội tụ của giác mạc, giúp đẩy điểm hội tụ của hình ảnh lùi về đúng vị trí trên võng mạc.
• Đối với viễn thị: Ngược lại với cận thị, giác mạc người viễn thị thường quá phẳng (hoặc trục nhãn cầu quá ngắn), khiến hình ảnh hội tụ ở phía sau võng mạc. Tia laser sẽ được dùng để làm tăng độ cong của giác mạc, thường bằng cách bào mòn vùng giác mạc chu biên, khiến phần trung tâm trở nên cong hơn. Điều này tăng sức mạnh hội tụ, kéo điểm hội tụ của hình ảnh về phía trước, đúng trên võng mạc.
• Đối với loạn thị: Loạn thị xảy ra khi giác mạc có độ cong không đều ở các kinh tuyến khác nhau (ví dụ, hình dạng giống quả bóng bầu dục thay vì hình cầu hoàn hảo), khiến ánh sáng hội tụ tại nhiều điểm thay vì một điểm duy nhất trên võng mạc. Tia laser sẽ được lập trình để bào mòn giác mạc một cách có chọn lọc, làm cho bề mặt giác mạc trở nên đều đặn và đối xứng hơn, giúp ánh sáng hội tụ thành một điểm rõ nét trên võng mạc.

Với sự phát triển của công nghệ, các phương pháp phẫu thuật tật khúc xạ mắt hiện đại bằng laser như LASIK, Femtosecond LASIK Pro, ReLEx SMILE, CLEAR, SmartSurfACE (TransPRK),… đã đáp ứng nhu cầu cải thiện thị lực phù hợp với từng bệnh nhân.

3.2. Phẫu thuật Đặt Kính Nội Nhãn

Khác với phẫu thuật laser can thiệp trực tiếp vào cấu trúc giác mạc, phương pháp này hoạt động bằng cách đặt một thấu kính nhân tạo rất mỏng, có độ khúc xạ được tính toán chính xác theo tật khúc xạ của người bệnh vào bên trong mắt. Thấu kính này thường được đặt ở vị trí phía sau mống mắt và ngay trước thủy tinh thể tự nhiên của mắt (gọi là Phakic IOL).

Thấu kính nội nhãn này hoạt động như một “kính áp tròng vĩnh viễn” được đặt bên trong mắt. Phương pháp này không làm thay đổi hình dạng hay độ dày của giác mạc, mà chỉ bổ sung thêm một yếu tố quang học để điều chỉnh tật khúc xạ. Đây là lựa chọn tối ưu cho những người có độ cận, viễn, hoặc loạn thị cao, hoặc những người có giác mạc mỏng không phù hợp với phẫu thuật laser.

Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể thực hiện phẫu thuật ngay lập tức. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, người bệnh cần phải được thăm khám khúc xạ mắt chuyên sâu để bác sĩ đánh giá tình trạng mắt và tư vấn phương pháp mổ phù hợp nhất.

4. Đối tượng chỉ định mổ tật khúc xạ

4.1. Đối tượng chỉ định

• Người trên 18 tuổi
• Người có độ cận ổn định từ 06 – 12 tháng
• Người có đang mắc các tật khúc xạ và có nhu cầu mổ

4.2. Đối tượng chống chỉ định

Tuyệt đối chống chỉ định phẫu thuật khúc xạ mắt với các đối tượng sau [1]:

• Độ khúc xạ không ổn định từ 06 – 12 tháng
• Người có tình trạng bất thường ở giác mạc (Ví dụ: loạn dưỡng giác mạc như keratoconus hoặc các bệnh giãn giác mạc khác, phù giác mạc, viêm giác mạc kẽ hoặc viêm giác mạc thần kinh, mạch máu hóa giác mạc lan rộng)
• Độ dày giác mạc không đủ để phẫu thuật
• Người đang mắc các bệnh lý về mắt như: Đục thuỷ tinh thể, tăng nhãn áp,…
• Người mắc các bệnh lý bên ngoài mắt không thể kiểm soát như: Viêm mi mắt, hội chứng khô mắt, dị ứng hoặc viêm da cơ địa
• Người bị bệnh tự miễn hoặc các bệnh miễn dịch khác không kiểm soát được
• Bệnh tâm thần không được điều trị ổn định, bao gồm lo âu hoặc trầm cảm
• Người đang mang thai hoặc đang cho con bú

5. Các phương pháp phẫu thuật khúc xạ công nghệ mới nhất tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa

5.1. SmartSurfACE – Phương pháp phẫu thuật không chạm

SmartSurfACE là phương pháp phẫu thuật khúc xạ mắt sử dụng tia Laser Excimer chiếu trực tiếp trên bề mặt giác mạc để khử độ cận – viễn – loạn thị mà không cần tạo vạt, không chạm vào mắt. Phương pháp này đặc biệt phù hợp với bệnh nhân có giác mạc mỏng (dưới 480 micromet) hoặc cấu trúc giác mạc không phù hợp với các phương pháp mổ tật khúc xạ khác.

(*) Ưu điểm:

• An toàn cho bệnh nhân có giác mạc mỏng
• Hạn chế tối đa các biến chứng liên quan đến giác mạc
• Đảm bảo khả năng hoạt động mạnh sau mổ do không tạo vạt, phù hợp với người chơi thể thao, hoạt động mạnh
• Phẫu thuật nhanh chóng, thời gian bào mòn giác mạc khi dùng máy phẫu thuật LDV Z8 chỉ còn khoảng 1.5 giây/độ, hạn chế tình trạng khô mắt

(*) Nhược điểm:

• Thời gian lành thương lâu, khoảng 3 – 5 ngày, có thể kèm theo tình trạng cộm mắt, nhạy cảm với ánh sáng
• Dễ tái cận hoặc bị sẹo màng khói với bệnh nhân có độ cận cao

5.2. Phẫu thuật Femtosecond LASIK Pro

Femtosecond LASIK Pro (gọi tắt là Femto Pro) là phương pháp được cải tiến so với thế hệ Femtosecond LASIK, hoạt động bằng cách kết hợp giữa hai loại tia Laser: Femtosecond để tạo vạt giác mạc và Excimer để điều chỉnh độ cận – viễn – loạn thị

(*) Ưu điểm:

• Khả năng hồi phục thị lực nhanh do vạt giác mạc được bảo tồn, người bệnh có thể quay lại các hoạt động bình thường sau 1 – 2 ngày
• Tỷ lệ tái cận thấp
• Giảm thiểu các biến chứng sau mổ như sẹo màng khói (heze)

(*) Nhược điểm:

Nhược điểm của Phương pháp Femtosecond LASIK Pro phần lớn đến từ bước tạo vạt giác mạc bằng Laser Femtosecond. Với phương pháp này, việc bào mòn giác mạc 2 lần sẽ có nguy cơ xảy ra các biến chứng sau:

• Nếu giác mạc quá mỏng, phương pháp này khiến cho giác mạc trở nên mỏng và yếu hơn, dễ gây các biến chứng giác mạc như lệch vạt, vạt nhỏ, đứt vạt,…
• Vạt giác mạc được tạo ra sau mổ không còn đóng góp nhiều vào sức mạnh cấu trúc tổng thể của giác mạc như trước, gây nguy cơ biến chứng như giãn phình giác mạc

5.3. Phẫu thuật CLEAR – Chỉ mất 10s để lấy lại thị lực

CLEAR là phương pháp phẫu thuật tật khúc xạ tương tự như SMILE. Đây là một kỹ thuật “không tạo vạt” và chỉ sử dụng duy nhất laser Femtosecond trên máy LDV Z8 để điều chỉnh tật khúc xạ.

(*) Ưu điểm:

• Thời gian thực hiện nhanh, nếu không tính các bước thăm khám và chuẩn bị trước phẫu thuật, bạn chỉ mất 10s để chiếu Laser khử tật khúc xạ
• Thời gian lành rất nhanh, người bệnh có thể phục hồi thị lực chỉ sau 24 giờ
• Giảm tối đa nguy cơ nhiễm trùng hơn, ít khô mắt, bảo tồn tối đa cấu trúc giác mạc, giảm nguy cơ giãn phình giác mạc

(*) Nhược điểm:

• Không điều trị được viễn thị
• Chưa điều trị được độ loạn cao (tối đa 5 Diop)
• Không thể thực hiện lại. Nếu cần tinh chỉnh thị lực sau mổ CLEAR (do còn sót độ, độ khúc xạ thay đổi theo thời gian), bệnh nhân thường phải lựa chọn một phương pháp phẫu thuật khác

5.4. Phẫu thuật Phakic IPCL – Phương pháp tối ưu cho người có độ khúc xạ cao

Phakic là phương pháp điều trị tật khúc xạ bằng cách đặt một thấu kính nội nhãn (Intraocular Lens – IOL) vào bên trong mắt, ở vị trí phía sau mống mắt và trước thủy tinh thể. Khác với các phương pháp Laser khác, mổ mắt Phakic không can thiệp vào cấu trúc giác mạc mà sử dụng thấu kính để điều chỉnh tiêu cự ánh sáng, giúp mắt nhìn rõ hơn.

(*) Ưu điểm:

• Hiệu quả cao, cải thiện thị lực rõ rệt
• Bảo toàn cấu trúc giác mạc, an toàn cho bệnh nhân có giác mạc mỏng, hạn chế khô mắt
• Có thể điều trị cận thị lên đến 30 độ, viễn thị đến 15 độ và loạn thị lên đến 10 độ [2]

(*) Nhược điểm:

• Thời gian điều trị kéo dài, chủ yếu do phải chờ đợi thấu kính nội nhãn được thiết kế theo thông số riêng của từng bệnh nhân
• Một vài trường hợp sẽ cảm thấy vướng víu, không thoải mái trong thời gian đầu sau phẫu thuật

Tóm lại, phẫu thuật khúc xạ mắt là phương pháp hiệu quả để lấy lại đôi mắt sáng khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp để thực hiện phẫu thuật này. Để đảm bảo an toàn và đạt kết quả tối ưu, bạn nên đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được thăm khám, kiểm tra độ dày giác mạc, độ khúc xạ và tư vấn phương pháp phù hợp nhất cho tình trạng mắt của mình.

Nguồn tham khảo:

1. https://www.aao.org/education/preferred-practice-pattern/new-preferredpracticepatternguideline-3
2. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6327895/