Chớp sáng ruồi bay là dấu hiệu tưởng chừng vô hại nhưng thực tế lại có thể cảnh báo nguy cơ bong võng mạc. Đây là một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến mất thị lực nếu không được phát hiện sớm. Việc nhận biết đúng và kịp thời những triệu chứng bất thường này giúp bạn chủ động bảo vệ đôi mắt và tránh các biến chứng nguy hiểm.

1. Hiện tượng chớp sáng ruồi bay là gì?

Chớp sáng ruồi bay là tình trạng xuất hiện đồng thời hai hiện tượng thị giác: ruồi bay và chớp sáng.

• Ruồi bay: Bạn thấy trước mắt các đốm nhỏ, sợi mảnh hoặc chấm đen lơ lửng khi nhìn vào nền sáng. Đây là do các mảnh vụn trong dịch kính (khối gel trong mắt) tạo bóng lên võng mạc, khiến bạn “nhìn thấy” chúng dù chúng không thật sự nằm ngoài môi trường.
• Chớp sáng: Là cảm giác như có tia chớp hoặc ánh đèn flash lóe lên, đặc biệt khi đảo mắt. Hiện tượng này xuất hiện khi dịch kính co lại và kéo căng võng mạc, gây kích thích võng mạc phát ra tín hiệu ánh sáng “ảo”.

Khi hai hiện tượng này xảy ra cùng lúc, bạn sẽ thấy ruồi bay kèm chớp sáng, báo hiệu dịch kính đang thay đổi và có thể kéo giãn võng mạc mạnh hơn bình thường. Đây là dấu hiệu cần được theo dõi cẩn thận vì đôi khi liên quan đến nguy cơ rách hoặc bong võng mạc.

2. Nguyên nhân gây chớp sáng ruồi bay

Tương tự hiện tượng ruồi bay trước mắt, tình trạng chớp sáng ruồi bay thường xuất phát từ các vẩn đục dịch kính. Tuy nhiên, mức độ chớp sáng lại có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm cho những vấn đề nghiêm trọng hơn như rách hoặc bong võng mạc. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Bong dịch kính sau: Dịch kính co lại và tách hoàn toàn khỏi võng mạc, gây lực kéo tạo chớp sáng và ruồi bay rõ hơn. Đây là nguyên nhân phổ biến ở người trung niên và lớn tuổi.
• Rách võng mạc: Khi dịch kính bám quá chặt và co kéo mạnh làm rách một vết trên võng mạc. Lúc này chớp sáng sẽ xuất hiện liên tục. Đây là tiền đề dẫn đến bong võng mạc.
• Bong võng mạc: Khi võng mạc bị rách hoặc tách khỏi vị trí bình thường, người bệnh có thể thấy chớp sáng liên tục, ruồi bay dày đặc hoặc xuất hiện vùng tối che tầm nhìn. Đây là tình trạng cấp cứu cần xử lý ngay.
• Lão hóa mắt: Dịch kính hóa lỏng và co lại, tách khỏi võng mạc và tạo lực kéo khiến xuất hiện chớp sáng. Hiện tượng thường thoáng qua nhưng có thể kéo dài vài tuần–vài tháng.
• Chấn thương mắt: Va đập vào mắt hoặc đầu làm dịch kính di chuyển đột ngột và kéo võng mạc, gây lóe sáng. Chấn thương nặng có thể gây rách võng mạc, kèm chớp sáng kéo dài và ruồi bay nhiều.
• Nhiễm trùng mắt: Viêm màng bồ đào, viêm võng mạc hoặc nhiễm trùng nội nhãn đều gây kích ứng mô mắt và xuất hiện tế bào viêm trong dịch kính, dẫn đến chớp sáng hoặc ruồi bay. Thường kèm đau, đỏ và giảm thị lực.
• Đau nửa đầu thị giác: Rối loạn mạch máu hoặc dẫn truyền thần kinh có thể tạo chớp sáng, tia lóe hoặc đường zigzag trong tầm nhìn.

3. Cách điều trị chứng chớp sáng ruồi bay

Điều trị hiện tượng chớp sáng, ruồi bay phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ ảnh hưởng đến thị lực. Hiện nay có một số phương pháp mang lại hiệu quả tốt, từ theo dõi đơn giản cho đến can thiệp y khoa.

3.1. Phớt lờ những đốm chớp sáng

Nếu các đốm chớp sáng chỉ xuất hiện ít và không gây khó chịu rõ rệt, bạn có thể đơn giản là tiếp tục quan sát. Theo thời gian, não bộ có xu hướng quen dần và tự điều chỉnh, khiến bạn ít để ý đến chúng hơn.

Tuy nhiên, nếu chớp sáng xuất hiện nhiều hơn, lớn hơn hoặc làm mờ, che khuất tầm nhìn, bạn cần đi khám ngay. Nhiều vấn đề mắt nghiêm trọng bắt đầu với triệu chứng giống nhau, nên không thể tự đánh giá mức độ nguy hiểm.

3.2. Phẫu thuật hút bỏ dịch kính

Phẫu thuật hút bỏ dịch kính là kỹ thuật can thiệp chuyên sâu, tiềm ẩn rủi ro như đục thủy tinh thể sớm, nhiễm trùng hoặc bong võng mạc, nên chỉ được chỉ định cho các trường hợp thật sự nặng. Phương pháp này thường áp dụng khi tầm nhìn bị che khuất đáng kể, bệnh ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, hoặc có kèm theo các bệnh lý nghiêm trọng ở đáy mắt. 

3.3. Điều trị bằng tia laser

Phương pháp này sử dụng năng lượng Laser để phá vỡ các vẩn đục lớn (ruồi bay) thành các mảnh nhỏ li ti giúp tầm nhìn thoáng hơn. Đây chỉ là phương pháp hỗ trợ thẩm mỹ thị giác, chỉ áp dụng cho các trường hợp ruồi bay quá dày đặc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và phải được bác sĩ cân nhắc kỹ về lợi ích và rủi ro.

3.4. Laser quang đông võng mạc (Laser hàn gắn)

Laser quang đông võng mạc là phương pháp quan trọng nhất để bảo tồn thị lực. Nếu bác sĩ phát hiện có vết rách trên võng mạc (nguyên nhân gây chớp sáng), tia Laser sẽ được chiếu bao quanh vết rách để “hàn” dính võng mạc lại, ngăn chặn không cho nó bong ra. Thủ thuật nhanh, không đau, thực hiện tại phòng khám và ngăn chặn nguy cơ mù lòa do bong võng mạc hiệu quả tới 95%.

4. Câu hỏi thường gặp

4.1. Chớp sáng và ruồi bay trước mắt có phải là hiện tượng vĩnh viễn không?

Không, chớp sáng và ruồi bay trước mắt thường không phải là hiện tượng vĩnh viễn, chúng có thể xuất hiện và biến mất trong một khoảng thời gian. Tuy nhiên, nếu tình trạng trở nên tồi tệ hơn, kéo dài hoặc đi kèm các triệu chứng khác, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và có phương án điều trị phù hợp.

4.2. Căng thẳng và mệt mỏi có thể gây ra hiện tượng ruồi bay và chớp sáng không?

Căng thẳng và mệt mỏi có thể làm trầm trọng thêm hoặc khiến bạn dễ nhận thấy hơn các hiện tượng “ruồi bay” và “chớp sáng,” nhưng chúng không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra các triệu chứng này.

Khi mắt xuất hiện chớp sáng ruồi bay hoặc bất kỳ thay đổi thị lực đột ngột nào, bạn không nên chủ quan vì đó có thể là dấu hiệu khởi phát của bong võng mạc. Hành động sớm luôn là chìa khóa để giữ gìn thị lực lâu dài. Nếu bạn gặp các dấu hiệu này, hãy đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được thăm khám và điều trị bệnh võng mạc kịp thời.