Cận thị ở trẻ em không đơn thuần là vấn đề về khả năng nhìn xa, bởi nếu không được kiểm soát tốt, cận thị có thể tiến triển nhanh, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như thoái hóa hoàng điểm, bong võng mạc hay thậm chí mù lòa. Hiện nay, các biện pháp can thiệp kiểm soát tiến triển cận thị đã được áp dụng trong nhiều năm để làm giảm mức độ tiến triển cận thị, giúp giảm các biến chứng nguy hiểm về sau, đồng thời giúp trẻ duy trì chất lượng cuộc sống và học tập của trẻ.

1. Kiểm soát tiến triển cận thị là gì?

Cận thị xảy ra khi trục nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc giác mạc quá cong, làm thay đổi độ hội tụ của mắt. Ở trẻ em, mắt sẽ phát triển đều đặn cho đến tuổi thiếu niên, trục nhãn cầu của mắt sẽ phát triển và hoàn thiện cho đến 18 tuổi và thậm chí lâu hơn, sau đó ổn định.

Dưới tác động của các yếu tố môi trường, quá trình dài ra của trục nhãn cầu bị đẩy nhanh một cách bất thường, khiến độ cận tăng lên một cách nhanh chóng và liên tục. Sự suy giảm thị lực liên tục này được gọi là tiến triển cận thị.

Các phương pháp truyền thống như đeo kính gọng hoặc kính áp tròng thông thường đã được chứng minh có thể giúp trẻ lấy lại thị lực, nhưng lại không có tác dụng chống lại sự tiến triển của cận thị.

Chính vì vậy, phương pháp “kiểm soát tiến triển cận thị” đã được các bác sĩ tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa chú trọng nghiên cứu, ứng dụng AI, kết hợp các phương pháp khác nhau để làm chậm sự tiến triển của cận thị, đặc biệt hơn là dự đoán được khả năng cận thị ở trẻ em trong tương lai.

2. Tại sao cần kiểm soát tiến triển cận thị ở trẻ em?

Sự phát triển quá mức của mắt sẽ khiến cho trục nhãn cầu bị kéo dài, khiến cho các lớp mô ở đáy mắt, đặc biệt là võng mạc bị mỏng, yếu, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt và suy giảm thị lực của trẻ.

Nghiên cứu cho thấy, mỗi -1.00 diop cận thị tiến triển sẽ làm tăng 67% nguy cơ mắc bệnh hoàng điểm do cận thị, nhưng mỗi -1.00 diop được kiểm soát làm giảm 40% nguy cơ mắc bệnh hoàng điểm do cận thị.

Ngay cả ở mức độ cận thị khá “thấp”, nguy cơ mắc các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể, bong võng mạc và thoái hóa điểm vàng vẫn cao hơn so với người không bị cận thị. Bạn có thể theo dõi chi tết nguy cơ mắc các bệnh về mắt của trẻ cận thị so với trẻ có mắt bình thường dưới đây:

Chính vì vậy, các phương pháp điều trị kiểm soát cận thị luôn được khuyến khích như một phần của quy trình chăm sóc sức khoẻ mắt của trẻ, nhằm ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt và suy giảm thị lực khi trưởng thành, hướng tới phẫu thuật khúc xạ loại bỏ cận thị trong tương lai.

Các phương pháp mổ cận hiện đại như Lasik hay mổ cận không chạm mắt đều có một ngưỡng điều trị tối đa (-10.00 đến 12.00 Diop). Trường hợp trẻ tăng độ quá nhanh và vượt quá ngưỡng điều trị, cơ hội được phẫu thuật trong tương lai sẽ rất thấp và chi phí cũng sẽ cao hơn rất nhiều.

3. Các phương pháp kiểm soát tiến triển cận thị hiện nay

Tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, các bác sĩ sẽ có phác đồ riêng cho từng trẻ, mỗi trẻ sẽ được áp dụng kết hợp các phương pháp dưới đây nhằm mang lại hiệu quả kiểm soát tiến triển cận thị tốt nhất:

3.1. Nhỏ thuốc Atropine

Atropine là một loại thuốc nhỏ mắt có tác dụng làm giãn đồng tử và làm liệt cơ điều tiết, từ đó giúp làm chậm quá trình dài ra của trục nhãn cầu. Nhiều nghiên cứu cho thấy nhỏ Atropine nồng độ thấp (0.01%) có thể làm chậm tiến triển cận thị từ 50–60% so với nhóm không điều trị.

Khi kết hợp với kính áp tròng Ortho-K, Atropine 0,01% đã được chứng minh là có hiệu quả tốt, giúp tăng cường hiệu quả kiểm soát cận thị ngắn hạn ở trẻ em từ 6-11 tuổi trong vòng 2 năm. [1]

Tuy nhiên, Atropine là thuốc kê đơn, chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sỹ với liều lượng, thời gian và cách thức sử dụng theo hướng dẫn cụ thể, phụ huynh không nên tự ý dùng thuốc cho trẻ mà không có tư vấn từ bác sỹ.

3.2. Tròng kính Essilor

Đây là loại tròng kính thiết kế đặc biệt với nhiều vùng vi chỉnh thị lực (H.A.L.T. Technology), giúp làm chậm sự dài ra của trục nhãn cầu trong khi vẫn đảm bảo thị lực rõ nét ở vùng trung tâm.

Các nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng, tròng kính Essilor Stellest có thể làm chậm sự gia tăng độ cận trung bình đến 67% so với kính đơn tròng, khi trẻ đeo kính ít nhất 12 giờ mỗi ngày.

3.3. Kính Ortho-K

Kính Ortho-K (Orthokeratology) là kính áp tròng cứng đeo vào ban đêm, được đeo khi ngủ để định hình lại giác mạc một cách nhẹ nhàng, giúp trẻ có thể nhìn rõ vào ban ngày mà không cần đeo kính gọng hoặc kính áp tròng. Ortho-k đã được chứng minh là làm chậm quá trình tiến triển cận thị ở trẻ em đến 45%, giúp cải thiện thị lực ban ngày mà không cần hỗ trợ của kính gọng. [2]

Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp chỉnh hình Ortho-K chỉ là tạm thời và cần phải đeo liên tục qua đêm để duy trì thị lực vào ngày hôm sau. Ban đầu, việc đeo kính Ortho-K có thể không thoải mái bằng kính áp tròng thông thường, nhưng sự thoải mái thường sẽ cải thiện đáng kể chỉ trong tuần đầu tiên sử dụng. 

4. Đối tượng cần theo dõi tiến triển cận thị

Trẻ từ 3 đến 17 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 9 tuổi là đối tượng có nguy cơ cận thị và có khả năng tiến triển cận thị nhanh nhất. Đây là giai đoạn vàng phát triển thị giác, cũng là giai đoạn mắt dễ bị tổn thương và thay đổi cấu trúc nhất do các yếu tố như học tập, di truyền và thói quen sinh hoạt. Tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, chúng tôi chia thành 3 nhóm đối tượng như sau:

Nhóm tiền cận thị (dưới -0.50 độ)

Đây là giai đoạn sớm trước khi cận thị thực sự hình thành. Trẻ ở nhóm này có nguy cơ cao tiến triển thành cận thị nếu không được theo dõi và điều chỉnh kịp thời thói quen sinh hoạt như tư thế học, thời gian sử dụng thiết bị điện tử hay thời lượng hoạt động ngoài trời. Việc can thiệp sớm có thể giúp làm chậm hoặc ngăn ngừa quá trình cận thị hóa.

Nhóm cận thị trung bình thấp (từ -0.50 đến -6.00 độ)

Đây là mức độ phổ biến nhất ở trẻ em. Tuy chưa gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cấu trúc mắt, nhưng nếu không kiểm soát tốt, độ cận có thể tăng nhanh theo thời gian. Trẻ ở nhóm này cần được theo dõi định kỳ và áp dụng các biện pháp can thiệp để kiểm soát tiến triển cận thị.

Nhóm cận thị cao (trên -6.00 độ)

Cận thị cao không chỉ ảnh hưởng đến thị lực mà còn làm tăng nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như thoái hóa võng mạc, bong võng mạc hay glôcôm. Trẻ thuộc nhóm này cần được theo dõi thị lực sát sao và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa mắt để kiểm soát độ cận tiến triển ít nhất có thể.

Nếu con bạn đang nằm trong nhóm nguy cơ này, bạn cần theo dõi tiến triển cận thận thị cho trẻ ngay từ sớm để kiểm soát, ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt và suy giảm thị lực khi trưởng thành.

5. Gói kiểm soát tiến triển cận thị tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa

Trước thực trạng cận thị học đường gia tăng, Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa cho ra mắt gói Kiểm soát tiến triển cận thị cho trẻ với khả năng ứng dụng AI độc bản và dựng phác đồ cá nhân hóa dựa trên phân tích chuyên sâu, cụ thể:

• Ứng dụng AI độc bản: Ước lượng độ cận thị của trẻ đến năm 17 tuổi và khả năng tiến triển cận thị theo từng năm. Đặc biệt, tầm soát nguy cơ ở trẻ chưa cận, cho phép can thiệp phòng ngừa ngay từ sớm.
• Phác đồ cá nhân hoá cho từng trẻ: Trẻ sẽ được thực hiện 7 bước thăm khám chuyên sâu nhằm sàng lọc các bệnh lý tiềm ẩn, độ cận hiện tại, độ cận tiến triển,… từ đó kết hợp các phương pháp khác nhau nhằm xây dựng phác đồ riêng biệt, mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất.

Nhằm đồng hành cùng phụ huynh trong việc bảo vệ đôi mắt trẻ, Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa triển khai chương trình ưu đãi, chi phí cho Gói Kiểm Soát Tiến Triển Cận Thị trọn gói 1 năm chỉ còn 1.000.000 VNĐ (giá gốc 2.000.000 VNĐ), đi kèm các quyền lợi sau:

• Khám & Tư vấn 1-1: Thăm khám và tư vấn trực tiếp với đội ngũ chuyên gia nhãn khoa hàng đầu tại TP.HCM.
• Quy trình khám 7 bước chuyên sâu: Giúp phát hiện các bệnh lý mắt ngay từ sớm.
• Không giới hạn số lần khám: Phụ huynh có thể đưa trẻ tới khám bất kỳ lúc nào trong năm.
• Lịch tái khám linh hoạt: Được sắp xếp phù hợp với thời gian học tập và sinh hoạt của trẻ.
• Sổ kiểm soát tiến trình cận thị: Giúp phụ huynh dễ dàng theo dõi tình trạng cận thị của trẻ một cách đầy đủ và hiệu quả.

6. Quy trình thăm khám 7 bước chuyên sâu

Tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, trẻ sẽ được khám chuyên sâu với AI để dự đoán độ cận tương lai và bệnh lý tiềm ẩn trong 60 phút:

• Bước 1: Đánh giá tổng quan tình trạng mắt.
• Bước 2: Đo khúc xạ ban đầu nhằm xác định độ cận hiện tại.
• Bước 3: Nhỏ thuốc liệt điều tiết theo chỉ định bác sĩ.
• Bước 4: Đo khúc xạ sau liệt điều tiết để xác định độ cận thực sự.
• Bước 5: Kiểm tra võng mạc để phát hiện bệnh lý mắt, kiểm tra biến chứng võng mạc.
• Bước 6: Đo trục chiều dài nhãn cầu, kết hợp AI phân tích và ước lượng độ cận thị đến năm 17 tuổi.
• Bước 7: Tư vấn và đưa ra phương pháp kiểm soát tiến triển cận thị phù hợp.

7. Một số câu hỏi thường gặp

7.1. Kiểm soát cận thị là gì?

Kiểm soát cận thị là các biện pháp nhằm làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của cận thị, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhằm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt và suy giảm thị lực khi trưởng thành.

7.2. Bao nhiêu tuổi thì không tăng độ cận

Độ cận thường ổn định và hầu như không tăng sau 18 tuổi, chậm nhất là đến 25 tuổi, khi mắt đã phát triển hoàn chỉnh.

7.3. Làm thế nào để kiểm soát độ cận cho trẻ?

Để hạn chế tăng độ cận cho trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện kết hợp các phương pháp khác nhau tùy vào tình trạng mắt của trẻ, bao gồm: Đeo kính gọng, nhỏ thuốc Atropine, kính Ortho-K cùng với việc thay đổi thói quen sinh hoạt mắt.

7.4. Kính Ortho-K dùng được bao lâu

Kính Ortho-K thường có thời hạn sử dụng từ 2-3 năm tuỳ vào loại kính và cách bảo quản. Việc thay kính định kỳ giúp duy trì hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ nhiễm trùng mắt.

Cận thị tiến triển ở trẻ em không chỉ ảnh hưởng đến thị lực trước mắt mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng trong tương lai. Kiểm soát tiến triển cận thị là một giải pháp cần thiết để bảo vệ sức khỏe thị giác lâu dài cho trẻ, hãy cho con bạn đến cơ sở chuyên khoa thăm khám ngay hôm nay để có phương pháp điều trị kịp thời.