Mắt bị dại do cận thị: Nguyên nhân, khắc phục & phòng ngừa

Ánh nhìn là điểm nhấn khiến khuôn mặt trở nên thu hút và có hồn. Với những ai bị cận lâu năm, mắt thường kém linh hoạt, thiếu sức sống – hiện tượng thường được gọi là mắt bị dại do cận. Tình trạng này khá phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua, trong khi chỉ cần một vài thói quen nhỏ mỗi ngày là bạn đã có thể lấy lại vẻ sáng rõ, linh hoạt cho đôi mắt. Cùng khám phá cách chăm sóc mắt hiệu quả ngay trong bài viết này!

1. Mắt bị dại là gì?

Mắt bị dại là cách gọi dân gian để chỉ tình trạng mắt trông lờ đờ, thiếu sức sống, ánh nhìn kém linh hoạt, có thể đi kèm với quầng thâm dưới mắt, khiến gương mặt trông mệt mỏi, thiếu tươi tắn. Đây là một vấn đề phổ biến, đặc biệt ở những người bị cận thị lâu năm, thường xuyên đeo kính sai cách hoặc quá phụ thuộc vào kính.

Tình trạng mắt bị dại là gì không đơn thuần chỉ là vấn đề thẩm mỹ, mà còn là dấu hiệu cho thấy mắt đang bị quá tải trong quá trình điều tiết. Điều này thường gặp ở những người đeo kính không đúng độ, kính sai tầm nhìn, hoặc phải làm việc liên tục với màn hình điện tử mà không có thời gian cho mắt nghỉ ngơi.

Ngoài ra, ánh sáng xanh, chế độ sinh hoạt thiếu khoa học và việc không kiểm tra mắt định kỳ cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắt cận bị dại. Lâu ngày, không chỉ vẻ ngoài bị ảnh hưởng, mà thị lực cũng có thể giảm sút nghiêm trọng nếu không can thiệp sớm.

2. Cận thị gây mắt dại như thế nào?

Nguyên nhân chính khiến mắt bị dại ở người cận thị thường xuất phát từ việc đeo kính không đúng độ. Khi độ kính thấp hơn hoặc cao hơn so với tình trạng mắt thực tế, mắt sẽ phải điều tiết liên tục để bù lại sai lệch này. 

Ngoài ra, còn nhiều yếu tố khác làm tình trạng mắt dại thêm nghiêm trọng, đặc biệt ở người cận thị thường xuyên đeo kính:

• Đeo kính sai kích thước: Gọng kính quá rộng hoặc trễ xuống khiến bạn phải ngước mắt để nhìn rõ, làm tăng áp lực điều tiết.
• Tiếp xúc ánh sáng xanh quá nhiều: Làm việc thường xuyên với điện thoại, máy tính, không có tròng kính chống ánh sáng xanh sẽ khiến mắt mệt mỏi, khô và dại.
• Làm việc trong môi trường thiếu sáng hoặc quá sáng: Cường độ ánh sáng không phù hợp gây rối loạn điều tiết mắt.
• Thức khuya, ngủ không đủ giấc: Làm mắt không được nghỉ ngơi, sau mỗi lần thiếu ngủ mắt dễ trông mệt mỏi, thiếu sức sống.
• Không thư giãn mắt khi đeo kính liên tục: Không áp dụng các bài tập thư giãn hoặc để mắt nghỉ khiến cơ mắt bị quá tải, dễ gây khô và lờ đờ.

3. Cách khắc phục tình trạng mắt bị dại do cận thị

Tình trạng mắt bị dại hoàn toàn có thể cải thiện nếu bạn xây dựng chế độ chăm sóc mắt đúng cách. Dưới đây là những giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả:

Tập thể dục thường xuyên cho mắt

Đôi mắt cũng cần được “tập thể dục” để duy trì sự linh hoạt và giảm tình trạng mắt bị dại do điều tiết quá mức. Một vài bài tập đơn giản bạn có thể áp dụng:

• Quy tắc 20-20-20: Cứ sau 20 phút làm việc, hãy nhìn ra xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây để mắt được nghỉ ngơi.
• Massage nhẹ vùng mắt: Nhắm mắt lại, dùng ngón tay giữa xoa quanh xương hốc mắt rồi vuốt nhẹ dọc sống mũi khoảng 8–10 lần. Bài tập này giúp lưu thông máu và hạn chế mắt bị dại.

Bổ sung dưỡng chất cho mắt

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe thị lực. Dưới đây là một số nhóm thực phẩm nên thêm vào bữa ăn hằng ngày:

• Lutein & Zeaxanthin: Có nhiều trong rau bina, cải xoăn, củ cải xanh.
• Vitamin C & A: Ớt chuông, dâu tây, gan, trứng, sữa.
• Omega-3 & Vitamin D: Cá hồi, cá thu, cá trích, quả óc chó.

Chế độ ăn uống khoa học sẽ giúp làm chậm quá trình suy giảm thị lực và cải thiện mắt cận bị dại một cách tự nhiên.

Chế độ sinh hoạt lành mạnh

Thói quen sinh hoạt ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng mắt bị dại. Bạn nên:

• Ngủ đủ từ 7–8 tiếng mỗi ngày
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá
• Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày
• Tăng thời gian tiếp xúc ánh sáng tự nhiên (tối thiểu 2 giờ/ngày)
• Không sử dụng thiết bị điện tử trong môi trường thiếu sáng
• Giữ khoảng cách hợp lý giữa mắt và màn hình

Một lối sống khoa học sẽ giúp đôi mắt luôn tỉnh táo, giảm đáng kể tình trạng mắt bị dại là gì mà bạn từng thắc mắc.

Sử dụng kính đúng cách

Nhiều người cho rằng đeo kính nhiều mắt bị dại, tuy nhiên nguyên nhân không đến từ việc đeo kính thường xuyên, mà là do sử dụng kính sai cách:

• Không đeo kính hoặc đeo không thường xuyên khiến mắt điều tiết quá mức
• Đeo kính sai độ, sai kích thước hoặc bị lệch tầm nhìn
• Không khám mắt định kỳ để điều chỉnh độ cận phù hợp

Đảm bảo đeo kính đúng độ, đúng tầm mắt và thay kính khi cần thiết là cách giúp mắt điều tiết thoải mái, hạn chế mắt bị dại hiệu quả.

Dùng kính áp tròng thay thế kính gọng

Kính áp tròng là lựa chọn tối ưu hơn trong một số trường hợp như kính Ortho-K, giúp mắt không phải điều tiết để căn chỉnh tầm nhìn qua tròng kính. Tuy nhiên, hãy đảm bảo:

• Chọn loại kính phù hợp
• Vệ sinh kính đúng cách
• Không đeo quá lâu trong ngày

Phẫu thuật khúc xạ

Nếu bạn đã quá mệt mỏi với việc đeo kính, phẫu thuật khúc xạ mắt sẽ là giải pháp lâu dài và hiệu quả để điều chỉnh tật khúc xạ, từ đó cải thiện mắt bị dại:

Một số phương pháp phẫu thuật hiện đại bạn có thể cân nhắc:

• Mổ mắt Phakic: Dành cho người cận/loạn nặng hoặc giác mạc mỏng. Đặt thấu kính vào mắt, an toàn nhưng chi phí cao, thời gian chờ lâu.
• SmartSurfACE: Không tạo vạt, phù hợp người hay vận động mạnh. Khử cận 15–20s/mắt. Phục hồi chậm hơn Femto nhưng an toàn với giác mạc mỏng.
• Femto Pro: Phổ biến nhất, hồi phục sau 2–3 ngày. Tạo vạt 15s, khử cận 10s. Rẻ hơn CLEAR, nhưng không phù hợp với giác mạc mỏng, cần tránh va chạm mạnh sau mổ.
• Phẫu thuật CLEAR: Hiện đại nhất, hồi phục sau 24h, ít khô mắt, khó tái cận. Không áp dụng với giác mạc quá mỏng. Chi phí cao nhưng hiệu quả lâu dài.

Sau khi phẫu thuật, mắt được đưa về trạng thái chính thị, điều tiết ổn định hơn, giảm rõ rệt tình trạng mắt bị dại sau thời gian hồi phục.

4. Các bài tập giúp mắt không bị dại đơn giản và hiệu quả

Để giữ cho đôi mắt luôn sáng khỏe và tránh tình trạng mắt dại do đeo kính lâu ngày, bạn có thể áp dụng các bài tập mắt đơn giản dưới đây. Những bài tập này không chỉ dễ thực hiện tại nhà mà còn giúp mắt được thư giãn, cải thiện khả năng điều tiết và duy trì vẻ linh hoạt tự nhiên cho “cửa sổ tâm hồn”.

4.1. Tập chớp mắt liên tục

Chớp mắt là hành động nhỏ nhưng mang lại lợi ích lớn. Khi bạn chớp mắt, tuyến lệ tiết ra nước mắt tự nhiên giúp giữ ẩm cho bề mặt giác mạc và loại bỏ bụi bẩn. Hãy thử chớp mắt nhanh và đều đặn trong khoảng 2 phút, thực hiện đều 3–4 lần mỗi ngày. Thói quen này hỗ trợ ngăn khô mắt, giảm mỏi và giúp mắt linh hoạt hơn.

4.2. Đảo mắt theo vòng tròn

Xoay nhãn cầu là một cách giúp máu lưu thông tốt hơn quanh vùng mắt. Bạn nên đảo mắt theo chiều kim đồng hồ 10 lần, sau đó xoay ngược lại thêm 10 lần. Lưu ý giữ đầu cố định để bài tập có hiệu quả tối ưu. Bài tập này còn giúp thư giãn các cơ quanh mắt và tăng khả năng phối hợp vận động.

4.3. Cử động mắt theo chiều dọc

Giữ đầu thẳng, mắt nhìn lên trần nhà rồi hạ xuống sàn nhà, lặp lại khoảng 10 lần. Động tác này rèn luyện khả năng điều chỉnh hướng nhìn nhanh, tăng phản xạ và sự linh hoạt của mắt. Sau một thời gian, bạn sẽ thấy mắt tỉnh táo và đỡ mỏi rõ rệt.

4.4. Nhìn sang hai bên

Tương tự như bài tập chiều dọc, bạn giữ đầu cố định và đưa mắt sang trái 10 giây, rồi trở lại vị trí trung tâm, tiếp tục nhìn sang phải 10 giây. Lặp lại động tác 10 lần mỗi bên. Bài tập này giúp cân bằng hoạt động hai bên cơ mắt và cải thiện khả năng tập trung.

4.5. Tập trung thay đổi khoảng cách

• Chọn một vật ở khoảng cách gần (~3 mét) và một vật ở xa hơn (~7 mét).
• Lần lượt nhìn vào vật gần, rồi vật xa, sau đó trở lại vật gần.
• Lặp lại 10 lần.

Bài tập này đặc biệt hữu ích cho người thường xuyên làm việc với máy tính, giúp giảm điều tiết liên tục và tăng khả năng phản xạ cho mắt.

4.6. Massage vùng quanh mắt

Dùng đầu ngón tay trỏ và giữa xoa nhẹ nhàng quanh vùng hốc mắt – từ chân mày, đuôi mắt đến vùng dưới mắt – theo chuyển động tròn. Massage khoảng 1–2 phút sẽ giúp mắt giảm căng cơ, thư giãn và thúc đẩy lưu thông máu tốt hơn, nhờ đó đôi mắt sẽ sáng khỏe và dễ chịu hơn.

4.7. Ấn nhẹ vào thái dương

Dùng hai ngón tay trỏ hoặc giữa ấn nhẹ lên vùng thái dương hai bên trong khoảng 4–5 giây. Thực hiện khoảng 5 lần. Đây là vùng liên kết với nhiều dây thần kinh thị giác nên động tác này sẽ giúp giảm áp lực cho mắt, thư giãn đầu óc và hạn chế tình trạng đau đầu do mắt mỏi.

4.8. Viết bằng mắt

Giữ đầu thẳng, dùng ánh mắt để “vẽ” các hình cơ bản như hình tròn, hình vuông hoặc chữ cái trong không gian trước mặt. Bài tập này tuy đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao, đặc biệt trong việc tăng cường khả năng kiểm soát và phối hợp cơ mắt.

4.9. Quay đầu – giữ ánh mắt cố định

Nhìn cố định vào một điểm trước mặt, nhẹ nhàng xoay đầu sang trái rồi phải mà không rời điểm nhìn. Mỗi bên thực hiện 10 lần. Đây là bài tập tăng khả năng kiểm soát chuyển động mắt độc lập với đầu, rèn sự linh hoạt cho hệ thần kinh thị giác.

4.10. Nhìn gần – nhìn xa luân phiên

Tương tự như bài tập thay đổi khoảng cách, nhưng lần này bạn chuyển đổi tiêu điểm liên tục giữa vật cách 30cm và vật ở xa khoảng 5–10m. Bài tập giúp mắt tập luyện khả năng điều tiết nhanh, cải thiện hiệu quả khi làm việc ở môi trường cần thay đổi liên tục tầm nhìn như lái xe, sử dụng máy tính, đọc sách.

5. Lưu ý để mắt không bị dại lại

Sau khi thực hiện các bài tập và chăm sóc mắt đúng cách, điều quan trọng là duy trì thói quen tốt để ngăn tình trạng mắt bị dại quay trở lại. Dưới đây là một số lưu ý bạn nên ghi nhớ:

• Hạn chế tiếp xúc ánh sáng xanh: Dùng kính lọc ánh sáng xanh khi làm việc với thiết bị điện tử và giảm thời gian sử dụng điện thoại, máy tính vào ban đêm.
• Giữ khoảng cách hợp lý khi đọc sách, dùng máy tính: Đảm bảo khoảng cách tối thiểu từ mắt đến màn hình là 50–60cm, với độ cao màn hình ngang tầm mắt.
• Thường xuyên cho mắt nghỉ ngơi: Áp dụng quy tắc 20-20-20: Mỗi 20 phút, nhìn xa 20 feet (6m) trong 20 giây để giảm áp lực lên mắt.
• Chế độ dinh dưỡng cân đối: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, lutein, omega-3 từ cà rốt, cá hồi, trứng… giúp nuôi dưỡng võng mạc và cải thiện thị lực.
• Không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt hoặc áp dụng mẹo dân gian: Việc dùng sai sản phẩm có thể khiến mắt dễ bị kích ứng hoặc nặng hơn.
• Thăm khám định kỳ: Định kỳ khám mắt 6 tháng/lần giúp bạn theo dõi tình trạng thị lực, độ cận, đồng thời phát hiện sớm dấu hiệu bất thường để kịp thời xử lý.

6. Câu hỏi thường gặp

Có phải đeo kính nhiều mắt bị dại không?
Không hẳn. Đeo kính đúng độ và đúng cách sẽ giúp bạn nhìn rõ hơn mà không làm mắt dại. Tuy nhiên, nếu đeo kính sai độ, lạm dụng kính hoặc đeo liên tục trong thời gian dài mà không cho mắt nghỉ ngơi, có thể khiến mắt mỏi, lờ đờ và trông kém linh hoạt – từ đó tạo cảm giác mắt bị dại.

Mổ mắt có hết dại không?
Mổ mắt chỉ giúp điều chỉnh tật khúc xạ như cận, viễn, loạn – chứ không trực tiếp làm mắt “hết dại”. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân mắt dại là do việc đeo kính nhiều năm, việc không còn phụ thuộc kính sau mổ có thể giúp đôi mắt hoạt động tự nhiên và linh hoạt hơn. Cần phục hồi và tập luyện đúng cách sau mổ để đạt hiệu quả tốt nhất.

Nên kiểm tra mắt bao lâu một lần để tránh mắt dại và theo dõi độ cận?
Bạn nên khám mắt định kỳ mỗi 6 tháng hoặc ít nhất 1 lần/năm, đặc biệt nếu bạn đang có tật khúc xạ hoặc làm việc trong môi trường dễ gây hại cho mắt. Việc kiểm tra định kỳ giúp bạn theo dõi độ cận, điều chỉnh kính đúng độ và phát hiện sớm các dấu hiệu khiến mắt trở nên kém linh hoạt, mờ đục hoặc dại.

Mắt bị dại do cận không chỉ ảnh hưởng đến vẻ ngoài mà còn là dấu hiệu cho thấy đôi mắt đang cần được chăm sóc đúng cách. Việc duy trì thói quen tập luyện mắt tại nhà là rất cần thiết, nhưng nếu tình trạng không cải thiện, bạn nên tìm đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám kỹ hơn. Tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa, đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại sẵn sàng hỗ trợ bạn cải thiện thị lực và lấy lại ánh nhìn linh hoạt, tươi sáng. Gọi ngay 0846 403 403 để được tư vấn và đặt lịch kiểm tra mắt sớm nhất!