Đo khúc xạ là gì? Các thông số & quy trình 3 bước tiêu chuẩn

Khi mắt xuất hiện các biểu hiện như nhìn mờ, nhòe, song thị hoặc khó tập trung, bác sĩ chuyên khoa thường chỉ định tiến hành đo khúc xạ nhằm xác định chính xác tình trạng thị lực. Đây là một quy trình đánh giá các thông số liên quan đến khả năng hội tụ ánh sáng trên võng mạc, từ đó giúp chẩn đoán và lựa chọn phương án điều chỉnh phù hợp. Vậy đo khúc xạ là gì, bao gồm những chỉ số quan trọng nào và quy trình thực hiện ra sao?

1. Đo khúc xạ là gì?

Đo khúc xạ là một phương pháp kiểm tra chuyên sâu nhằm đánh giá khả năng nhìn của mắt và xác định xem mắt có gặp phải các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị, loạn thị hay lão thị hay không. Nói cách khác, đây là bước quan trọng để biết mắt bạn có đang nhìn đúng và rõ hay không, đồng thời tìm ra nguyên nhân gây mờ mắt nếu có.

Trong quá trình đo khúc xạ, bác sĩ sẽ sử dụng các thiết bị chuyên dụng để xác định độ khúc xạ của mắt, tức là mức độ hội tụ ánh sáng trên võng mạc. Kết quả đo giúp xác định chính xác số kính cần thiết để điều chỉnh, nhờ đó cải thiện tầm nhìn và mang lại đôi mắt sáng rõ hơn.

2. Mục đích và tầm quan trọng của đo khúc xạ

2.1. Phát hiện tật khúc xạ

Đo khúc xạ giúp nhận diện sớm các tật khúc xạ phổ biến như cận thị, viễn thị, loạn thị và lão thị. Nhiều người chỉ phát hiện mình có vấn đề thị lực khi đã ảnh hưởng đến học tập, công việc hoặc chất lượng sống hằng ngày. Nhờ đo khúc xạ định kỳ, những bất thường nhỏ nhất trong khả năng nhìn sẽ được phát hiện kịp thời, tránh tình trạng nặng thêm hoặc gây biến chứng ở mắt.

2.2. Xác định độ khúc xạ

Mỗi mắt có độ khúc xạ khác nhau và thay đổi theo thời gian. Đo khúc xạ giúp xác định chính xác độ cận, viễn hay loạn để kê đơn kính đúng với nhu cầu thị lực của từng người. Nếu độ khúc xạ không được xác định đúng, đeo kính sai số sẽ khiến mắt dễ mỏi, đau đầu, giảm tập trung và thậm chí làm tăng nhanh độ cận theo thời gian.

2.3. Tầm soát và theo dõi sức khỏe mắt

Với trẻ em, đo khúc xạ định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ nhược thị hay lác mắt. Với người trưởng thành và người già, việc theo dõi này góp phần phát hiện các bệnh lý như đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp hay biến chứng võng mạc tiểu đường từ giai đoạn sớm.

2.4. Cơ sở cho điều trị

Kết quả đo khúc xạ chính xác giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp như kê đơn kính, chọn kính áp tròng hoặc chỉ định phẫu thuật khúc xạ mắt như Femto Pro hay mổ mắt Phakic với thấu kính IPCL. Độ chính xác này góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, cải thiện tầm nhìn, giảm biến chứng và nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.

3. Khi nào cần đo khúc xạ mắt?

Đo khúc xạ mắt không chỉ dành cho những người đã có vấn đề về thị lực, mà thực tế mọi đối tượng đều nên thực hiện để theo dõi tình trạng mắt của mình. Bên cạnh đó, nếu bạn gặp phải các dấu hiệu sau, việc đo khúc xạ càng cần tiến hành sớm:

• Nhìn mờ, lóa hoặc khó quan sát vào ban đêm: Đây thường là dấu hiệu cảnh báo mắt đang mắc tật khúc xạ (cận, viễn hoặc loạn thị). Việc đo khúc xạ sẽ giúp bác sĩ xác định nguyên nhân và đưa ra giải pháp điều chỉnh phù hợp.
• Nhạy cảm với ánh sáng: Nếu cảm thấy chói mắt khi tiếp xúc với ánh sáng, rất có thể đồng tử và mống mắt đang hoạt động bất thường hoặc có vấn đề về thị lực. Lúc này, đo khúc xạ là cách để phát hiện sớm tình trạng tiềm ẩn.
• Thường xuyên mỏi mắt: Khi làm việc lâu với máy tính, đọc sách, hoặc hay phải nheo mắt, chớp mắt liên tục, đó có thể là dấu hiệu mắt đang điều tiết quá mức. Đo khúc xạ sẽ giúp kiểm tra và điều chỉnh để giảm gánh nặng cho mắt.
• Người từng phẫu thuật tật khúc xạ: Sau khi điều trị cận, viễn hay loạn thị, thị lực vẫn có thể thay đổi theo thời gian. Vì vậy, bạn nên đo khúc xạ định kỳ 6 tháng một lần để theo dõi kết quả phẫu thuật và kịp thời điều chỉnh khi cần.
• Người đang có tật khúc xạ: Việc đo và khám định kỳ giúp kiểm soát độ khúc xạ, thay kính đúng thời điểm để đảm bảo mắt luôn nhìn rõ, tránh tình trạng mắt phải làm việc quá sức dẫn đến mệt mỏi hoặc suy giảm thị lực nhanh hơn.

4. Quy trình đo khúc xạ 3 bước tiêu chuẩn

4.1. Sử dụng máy đo khúc xạ tự động

Ở bước đầu tiên, bác sĩ cho bệnh nhân nhìn vào máy đo khúc xạ tự động. Thiết bị này ghi nhận cách mắt tiếp nhận và hội tụ ánh sáng, từ đó đưa ra thông số khúc xạ sơ bộ. Đây là cơ sở ban đầu giúp định hướng nhanh tình trạng cận, viễn hoặc loạn thị.

4.2. Thử kính với Phoropter

Tiếp theo, bệnh nhân sẽ được thử nhiều thấu kính khác nhau bằng Phoropter – một thiết bị chuyên dụng giống như “bảng điều khiển kính”. Bác sĩ thay đổi các tròng kính và yêu cầu bệnh nhân so sánh mức độ rõ nét, để tìm ra công suất kính tối ưu nhất, vừa đảm bảo tầm nhìn rõ ràng, vừa tạo sự thoải mái khi nhìn lâu dài.

4.3. Đo khúc xạ sau liệt điều tiết 

Với trẻ em và người trẻ tuổi, bác sĩ thường chỉ định nhỏ thuốc liệt điều tiết trước khi đo mắt. Loại thuốc này giúp cơ mắt được thả lỏng hoàn toàn, tránh tình trạng “cận thị giả” do mắt phải điều tiết quá mức. 

Sau khi nhỏ thuốc, bác sĩ sẽ đo lại khúc xạ để xác định chính xác độ cận thật sự. Đây là bước quan trọng để đảm bảo trẻ không bị kê đơn kính quá cao so với nhu cầu thực tế.

4.4. Khám và kiểm tra kết quả

Cuối cùng, bác sĩ tiến hành kiểm tra lại toàn bộ kết quả bằng cách so sánh với thị lực thực tế khi đeo kính thử. Đồng thời, kết hợp quan sát cấu trúc mắt bằng đèn sinh hiển vi hoặc các kỹ thuật hỗ trợ khác để loại trừ bệnh lý đi kèm. Nhờ vậy, độ kính được kê đơn không chỉ chính xác về con số mà còn an toàn và phù hợp cho từng đôi mắt.

5. Các thông số đo khúc xạ và ý nghĩa 

Khi đi đo mắt, bạn sẽ nhận được một phiếu kết quả với nhiều ký hiệu chuyên môn. Thực tế, đây là những thông số quan trọng giúp bác sĩ nhãn khoa xác định tình trạng thị lực và đưa ra đơn kính phù hợp. Cụ thể:

• SPH (Sphere): Thể hiện độ cận hoặc viễn thị của mắt.
  • Số âm (–) nghĩa là cận thị: mắt nhìn xa mờ.
  • Số dương (+) nghĩa là viễn thị: mắt khó nhìn gần.
• CYL (Cylinder): Chỉ độ loạn thị, cho biết mắt bị méo hình, nhìn vật không rõ nét. Số càng lớn, mức độ loạn thị càng cao.
• AX (Axis): Góc trục loạn thị, được tính bằng độ (0° – 180°). Thông số này giúp xác định chính xác hướng cần chỉnh khi làm kính loạn.
• ADD (Addition): Là số độ cộng thêm cho vùng nhìn gần, thường dùng cho người sau 40 tuổi bị lão thị. Giá trị này giúp mắt dễ dàng đọc sách, dùng điện thoại.
• PD (Pupillary Distance): Khoảng cách đồng tử giữa hai mắt (tính bằng mm). Đây là thông số bắt buộc để căn chỉnh tròng kính đúng tâm, giúp người đeo nhìn rõ và thoải mái.

Như vậy, bài viết đã giúp bạn hiểu rõ: Đo khúc xạ là gì? Đây là một bước thăm khám cơ bản nhưng có giá trị lâm sàng cao trong lĩnh vực nhãn khoa. Để được đo khúc xạ chính xác và nhận tư vấn từ các bác sĩ chuyên khoa hàng đầu, bạn có thể đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa. Với hệ thống thiết bị hiện đại và dịch vụ chăm sóc tận tâm, nơi đây sẽ giúp bạn an tâm lựa chọn giải pháp tối ưu cho đôi mắt khỏe mạnh, sáng rõ.