Tia Femtosecond Laser là gì? Công nghệ mổ mắt không dao

Trong lĩnh vực phẫu thuật nhãn khoa hiện đại, Femtosecond Laser được coi là một cuộc cải tiên tiến trong phẫu thuật mắt không cần dao, với độ chính xác tuyệt đối và an toàn vượt trội. Công nghệ này đã và đang làm thay đổi phương pháp điều trị các tật khúc xạ và đục thủy tinh thể, mang lại cho hàng triệu người thị lực sắc nét cùng với quá trình hồi phục nhanh chóng.

Vậy tia Femtosecond Laser là gì?, cơ chế hoạt động của nó như thế nào trong phẫu thuật mắt? Hãy cùng Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Tia Femtosecond Laser là gì?

Femtosecond Laser là một loại laser hồng ngoại tiên tiến, có khả năng phát ra những xung năng lượng siêu ngắn, được tính bằng đơn vị femtosecond (femto-giây). Đây là một đơn vị thời gian cực kỳ nhỏ, một phần triệu của một tỷ giây (10−15 giây).

Nhờ khả năng phát xung trong khoảng thời gian siêu ngắn, tia Femtosecond Laser có thể tác động chính xác lên mô mắt mà không tạo ra nhiệt. Thay vì đốt hay cắt như phương pháp thông thường, công nghệ này hoạt động như một dao mổ ánh sáng vô hình, tách rời mô ở mức phân tử một cách êm ái. Công nghệ này được xem là một bước đột phá trong nhãn khoa, ứng dụng chủ yếu trong phẫu thuật LASIK và phẫu thuật đục thủy tinh thể.

2. Đặc điểm của tia Laser Femtosecond

Sự ưu việt của tia Laser Femtosecond nằm ở những đặc tính vật lý độc đáo, biến nó thành một công cụ phẫu thuật vi phẫu hoàn hảo.

2.1. Đặc điểm

Xung Laser siêu ngắn: Mỗi xung laser chỉ kéo dài vài trăm femto-giây, ngắn đến mức năng lượng đã tác động xong lên mô trước khi nhiệt kịp lan sang khu vực xung quanh. Cơ chế này được gọi là ‘cắt lạnh’, giúp bảo toàn tối đa các mô mắt khỏe mạnh bên cạnh, hạn chế tình trạng viêm và hỗ trợ mắt hồi phục nhanh chóng.

Năng lượng thấp, hội tụ tại một điểm cực nhỏ: Laser Femtosecond hoạt động với mức năng lượng rất thấp nhưng lại được tập trung vào một điểm siêu nhỏ, chỉ vài micromet. Nhờ đó, chùm tia có thể tác động chuẩn xác đến đúng độ sâu được lập trình trong giác mạc, mà không gây ảnh hưởng đến các lớp mô nằm phía trên hoặc bên dưới.

2.2. Nguyên lý hoạt động 

Femtosecond Laser hoạt động dựa trên hiện tượng vật lý gọi là quang hủy mô. Khác với các loại laser nhiệt thường gây bốc hơi hay đông tụ mô, cơ chế này cho phép tạo ra những đường cắt vi phẫu ngay bên trong mô sinh học mà không làm tổn thương nhiệt đến các cấu trúc xung quanh.

Quá trình tạo mặt cắt bằng tia Laser Femtosecond diễn ra theo các bước sau:

Bước 1 – Hội tụ năng lượng: Hệ thống máy tính sẽ điều khiển chùm tia laser hội tụ vào một điểm cực nhỏ bên trong mô giác mạc, với kích thước chỉ vài micromet.

Bước 2 – Hình thành plasma: Tại điểm hội tụ, năng lượng laser tạo ra các vi bong bóng plasma cực nhỏ, trong đó chứa khí Carbon Dioxide (CO₂) và hơi nước.

Bước 3 – Tách mô: Những bong bóng plasma này nhanh chóng giãn nở rồi xẹp lại, tạo ra một lực cơ học vi mô giúp phá vỡ và tách rời các sợi mô xung quanh.

Bước 4 – Tạo bề mặt cắt: Khi bác sĩ lập trình, hàng nghìn đến hàng triệu bong bóng khí li ti sẽ được sắp xếp liền kề nhau. Sự kết hợp này tạo thành một mặt phẳng cắt mịn và đều (như trong phẫu thuật Femtosecond LASIK để tạo vạt giác mạc) hoặc một khối mô tách rời chính xác (như trong phương pháp SMILE).

3. Ứng dụng chính của tia Femtosecond Laser trong nhãn khoa

Tia Laser Femtosecond với khả năng tạo ra những đường cắt siêu chuẩn xác trong cấu trúc mắt đã trở thành nền tảng quan trọng cho các kỹ thuật phẫu thuật nhãn khoa tiên tiến, đảm bảo độ an toàn cao.

3.1. Trong phẫu thuật LASIK bằng Femtosecond Laser (Femto-LASIK)

Đây được xem là ứng dụng phổ biến nhất và cũng mang tính cách mạng trong lĩnh vực nhãn khoa. Ở bước đầu tiên của LASIK, bác sĩ cần tạo một vạt giác mạc mỏng.

Phẫu thuật LASIK truyền thống: Việc tạo vạt được thực hiện bằng dao vi phẫu cơ học. Cách này tiềm ẩn nhiều rủi ro như vạt giác mạc không đều, rách vạt hoặc biến chứng liên quan trực tiếp đến lưỡi dao.

Femto LASIK: Tia Laser Femtosecond đã thay thế hoàn toàn dao cơ học. Nhờ được lập trình sẵn, laser có thể tạo vạt giác mạc với độ dày, kích thước và vị trí bản lề chính xác tuyệt đối. Điều này không chỉ loại bỏ các biến chứng thường gặp trước đây mà còn mang lại vạt giác mạc hoàn hảo, giúp mắt hồi phục nhanh hơn và cải thiện chất lượng thị lực rõ rệt sau mổ.

Tìm hiểu thêm thông tin: Phẫu thuật Femto Pro (Femtosecond Lasik Pro)

3.2. Phẫu thuật đục thủy tinh thể (Femto Cataract)

Trong phẫu thuật điều trị đục thủy tinh thể Phaco hiện đại, Femtosecond Laser được ứng dụng để tự động hóa các bước quan trọng nhất, tăng cường độ an toàn và chính xác: 

Tạo vết mổ giác mạc: Laser tạo ra các đường rạch siêu mịn với cấu trúc chuẩn xác, giúp vết mổ khép kín và ổn định hơn sau phẫu thuật.

Xé bao thủy tinh thể: Thay vì bác sĩ thao tác thủ công, laser cắt bao trước thành một vòng tròn hoàn hảo, đúng vị trí trung tâm, đảm bảo việc đặt thấu kính nội nhãn nhân tạo chính xác và bền vững.

Làm mềm và tách nhỏ nhân: Nhân thủy tinh thể bị đục được tia laser chia thành nhiều mảnh nhỏ trước khi siêu âm phá nhuyễn, nhờ vậy giảm đáng kể năng lượng Phaco phải sử dụng, bảo vệ mô mắt xung quanh và rút ngắn thời gian hồi phục cho bệnh nhân.

4. Những ưu điểm vượt trội của tia Femtosecond Laser

Việc áp dụng Laser Femtosecond trong phẫu thuật mắt đã mở ra một chuẩn mực mới,, cung cấp sự an toàn, độ chính xác và hiệu quả vượt trội hơn hẳn so với các phương pháp truyền thống.

• An toàn tuyệt đối, loại bỏ biến chứng từ dao cơ học: Thay vì phải dựa vào lưỡi dao vi phẫu, toàn bộ quy trình tạo mặt cắt được máy tính quản lý một cách chặt chẽ. Nhờ vào điều này, nguy cơ xảy ra biến chứng do dao hoặc thao tác thủ công gần như không có. Hệ thống còn được trang bị công nghệ theo dõi chuyển động của mắt, tự động ngừng laser khi mắt di chuyển, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân.
• Độ chính xác cao: Femtosecond Laser tạo ra những đường cắt tinh vi với độ chính xác tới từng micromet, điều mà các dụng cụ cơ học không thể đạt được. Kết quả là vạt giác mạc có độ dày đồng đều, bờ vạt mịn, giúp phẫu thuật ổn định và thị lực sau mổ sắc nét, bền vững hơn.
• Phục hồi nhanh: Nhờ cấu trúc vạt giác mạc mịn và khớp khít nên quá trình tái tạo tế bào biểu mô diễn ra nhanh chóng. Bệnh nhân ít cảm thấy cộm rát hay khó chịu, đồng thời thời gian hồi phục thị lực được rút ngắn đáng kể.
• Vết cắt mịn màng, không cần dao mổ: Ưu điểm không dùng dao mang đến trải nghiệm thoải mái và tâm lý yên tâm cho bệnh nhân. Toàn bộ quy trình diễn ra êm ái, không gây chảy máu hay áp lực, tạo sự khác biệt rõ rệt so với các phương pháp phẫu thuật bằng dụng cụ cơ học trước đây.

5. Câu hỏi thường gặp về tia Femtosecond Laser

5.1. Phẫu thuật bằng tia Femtosecond Laser có đau không?

Hoàn toàn không. Nhờ thuốc tê nhỏ mắt, bạn chỉ cảm thấy hơi áp lực nhẹ vài giây khi laser hoạt động, tuyệt đối không đau.

5.2. Đối tượng nào phù hợp cho phẫu thuật này là gì?

Đối tượng phù hợp chỉ định phẫu thuật sử dụng tia Femtosecond Laser như sau:

• Người từ 18 tuổi trở lên.
• Độ khúc xạ (cận, viễn, loạn) đã ổn định ít nhất trong 6 tháng.
• Giác mạc đủ dày, cấu trúc khỏe mạnh, được xác định qua thăm khám chuyên khoa.
• Không mang thai, không cho con bú.
• Không mắc các bệnh lý mắt cấp tính (viêm, nhiễm trùng) hay các bệnh lý toàn thân chống chỉ định.

5.3. Thời gian hồi phục sau phẫu thuật mất bao lâu?

Thời gian hồi phục rất nhanh. Hầu hết bệnh nhân có thể nhìn thấy rõ ràng ngay vào ngày hôm sau. Bạn có thể quay lại làm việc văn phòng và các hoạt động nhẹ nhàng sau 1-2 ngày. 

Tuy nhiên, bạn cần tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc mắt của bác sĩ và kiêng các hoạt động mạnh, bơi lội trong khoảng 1 tháng đầu để đảm bảo mắt hồi phục tốt nhất.

Qua bài viết này, tia Femtosecond Laser là gì? đã được giải thích một cách đầy đủ. Đây không chỉ là một công nghệ tiên tiến, mà còn là tiêu chuẩn mới về sự an toàn, độ chính xác và sự nhẹ nhàng trong phẫu thuật mắt. Tia Laser Femtosecond đã biến ước mơ về những ca phẫu thuật không cần dao thành hiện thực, mang lại hiệu quả vượt trội và khả năng hồi phục nhanh chóng cho hàng triệu bệnh nhân trên toàn cầu.

Nếu bạn muốn biết mình có phù hợp với các phương pháp điều trị bằng Femtosecond Laser hay không, hãy đặt lịch hẹn ngay hôm nay tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa để được tư vấn chuyên sâu và bắt đầu hành trình lấy lại đôi mắt sáng khỏe, tự do và tràn đầy tự tin.