Thay thuỷ tinh thể được mấy lần? Khi nào cần mổ lần 2?

Thay thủy tinh thể được mấy lần là câu hỏi được khá nhiều người bệnh quan tâm. Các chuyên gia tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa khẳng định: Thủy tinh thể nhân tạo hiện đại có tuổi thọ vĩnh viễn và hoàn toàn tương thích với cơ thể, vì vậy, phẫu thuật thay thủy tinh thể chỉ cần thực hiện một lần duy nhất cho mỗi mắt. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp đặc biệt khiến thị lực suy giảm sau mổ, đôi khi cần phải can thiệp lần thứ hai.

1. Tại sao thị lực bị suy giảm sau phẫu thuật đục thuỷ tinh thể?

1.1. Suy giảm thị lực do đục bao sau

Trong phẫu thuật Phaco, bác sĩ sẽ không lấy toàn bộ thủy tinh thể tự nhiên ra ngoài. Thay vào đó sẽ giữ lại một lớp màng mỏng, trong suốt ở phía sau gọi là bao sau. Chiếc bao này đóng vai trò như một “chiếc túi” tự nhiên để cố định thủy tinh thể nhân tạo, giúp thuỷ tinh thể nằm cố định ở đúng vị trí được đặt vào.

Ở một số bệnh nhân, sau vài tháng hoặc vài năm, các tế bào biểu mô còn sót lại trên bao sau này có thể phát triển và tăng sinh, làm cho lớp bao trong suốt trở nên mờ đục. Hiện tượng này được gọi là đục bao sau. Lớp bao bị đục sẽ cản trở ánh sáng đi vào võng mạc, gây ra các triệu chứng như:

• Nhìn vật mờ như bị bao phủ bởi một một lớp sương mù.
• Lóa mắt khi nhìn vào nơi có nguồn sáng.
• Thị lực suy giảm dần, đôi khi còn kém hơn cả trước khi phẫu thuật.

Cần lưu ý, đục bao sau không phải là bệnh đục thủy tinh thể tái phát và cũng không phải do thủy tinh thể nhân tạo bị hỏng. Đây là một triệu chứng khá phổ biến sau phẫu thuật và hoàn toàn có thể điều trị bằng Laser mống mắt chu biên YAG mà không cần phẫu thuật đục thuỷ tinh thể lần hai.

1.2. Suy giảm thị lực do các biến chứng khác

Bên cạnh đục bao sau, thị lực cũng có thể bị ảnh hưởng bởi một số biến chứng ít gặp hơn. Mỗi biến chứng đều có phương pháp điều trị riêng, không phải lúc nào cũng cần thay lại thủy tinh thể.

• Lệch hoặc sai độ thủy tinh thể nhân tạo: Do tính toán sai số khúc xạ trước mổ hoặc do thủy tinh thể bị dịch chuyển khỏi vị trí trung tâm. Đây là trường hợp hiếm gặp nhưng có thể cần phẫu thuật lại để điều chỉnh hoặc thay thế thủy tinh thể.
• Bong võng mạc: Là tình trạng lớp võng mạc (màng thần kinh cảm thụ ánh sáng) bị tách ra khỏi đáy mắt. Đây là một biến chứng nghiêm trọng cần được phẫu thuật cấp cứu để bảo tồn thị lực.
• Phù hoàng điểm: Hoàng điểm (trung tâm võng mạc) bị sưng phù, gây nhìn mờ, méo hình. Tình trạng này thường được điều trị bằng thuốc.
• Tăng nhãn áp: Áp lực bên trong mắt tăng cao, có thể gây tổn thương thần kinh thị giác. Bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc hạ nhãn áp.
• Nhiễm trùng (viêm nội nhãn): Biến chứng cực kỳ hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, cần được điều trị kháng sinh tích cực, đôi khi phải can thiệp phẫu thuật.

2. Phẫu thuật thay thủy tinh thể được mấy lần?

Thay thuỷ tinh thể thường chỉ tiến hành 1 lần cho mỗi mắt. Thủy tinh thể nhân tạo được làm từ các vật liệu trơ, có tính tương thích sinh học cao như Acrylic hoặc Silicone, được thiết kế để tồn tại vĩnh viễn trong mắt mà không bị hư hỏng hay gây phản ứng trong mắt. Khi được đặt đúng vị trí và ổn định, thủy tinh thể có thể tồn tại lâu dài mà không bị hao mòn hay hư hỏng, giúp duy trì thị lực ổn định cho người bệnh suốt đời.

Trường hợp cần phẫu thuật thuỷ tinh thể lần hai:

Phẫu thuật lần hai để thay hoặc điều chỉnh thủy tinh thể nhân tạo là chỉ định rất hiếm gặp và chỉ được cân nhắc trong các trường hợp:

• Thủy tinh thể nhân tạo bị đặt lệch nghiêm trọng: Gây suy giảm thị lực và các triệu chứng quang học như lóa sáng, song thị.
• Sai công suất thủy tinh thể: Dẫn đến tật khúc xạ (cận, viễn, loạn) cao sau mổ mà không thể điều chỉnh phù hợp bằng kính.
• Biến chứng nghiêm trọng: Liên quan đến thủy tinh thể như viêm màng bồ đào kéo dài không đáp ứng điều trị.

Việc phẫu thuật lần hai luôn phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn lần đầu do cấu trúc mắt đã có sẹo và thay đổi. Vì vậy, lựa chọn một cơ sở nhãn khoa uy tín với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và hệ thống máy móc hiện đại ngay từ đầu là yếu tố rất quan trọng.

3. Người bệnh cần làm gì để hạn chế rủi ro sau phẫu thuật thay thuỷ tinh thể

Bệnh nhân cần tuân thủ các điều sau để phẫu thuật thay đục thuỷ tinh thể thành công và không cần thêm bất kỳ can thiệp nào sau này:

• Tuân thủ tuyệt đối chỉ định của bác sĩ: Sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng liều, đúng giờ để chống viêm và ngăn ngừa nhiễm trùng. Tái khám đúng lịch hẹn để bác sĩ theo dõi quá trình lành thương.
• Bảo vệ mắt cẩn thận: Đeo kính bảo hộ sau mổ, kể cả khi ngủ để tránh việc vô thức tác động lên mắt. Khi ra ngoài nên đeo kính râm để tránh gió bụi và tia UV. Tránh để nước hoặc xà phòng dính vào mắt. Tuyệt đối không dụi, gãi hay va chạm mạnh vào mắt.
• Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử: Trong những tuần đầu sau mổ, nên để mắt được nghỉ ngơi nhiều, hạn chế xem TV, điện thoại, máy tính để tránh mỏi mắt và khô mắt.
• Sinh hoạt và ăn uống khoa học: Bổ sung các thực phẩm giàu Vitamin A, C, E, Lutein, Zeaxanthin và Omega-3 tốt cho mắt như cá hồi, cà rốt, rau xanh đậm, các loại hạt… Uống đủ nước và ngủ đủ giấc.
• Khám mắt định kỳ: Ngay cả khi mắt đã ổn định, việc khám mắt định kỳ 6 tháng – 1 năm/lần giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn (như đục bao sau, tăng nhãn áp, bệnh võng mạc) để xử lý kịp thời.

4. Một số câu hỏi thường gặp

Mắt sáng sau thay thủy tinh thể được bao lâu?

Nếu ca mổ thành công và không có biến chứng, thị lực sẽ sáng rõ và ổn định vĩnh viễn. Nếu mắt bị suy giảm thị lực sau một thời gian, nguyên nhân thường là do đục bao sau, triệu chứng này có thể được khắc phục bằng laser YAG để lấy lại thị lực cho mắt.

Mổ thay lại thủy tinh thể lần 2 có nguy hiểm không?

Có. Phẫu thuật lần hai có độ khó và rủi ro cao hơn so với lần đầu. Các thao tác trên mắt đã có sẹo mổ cũ sẽ phức tạp hơn, nguy cơ tổn thương bao sau, bong võng mạc, tăng nhãn áp,… cũng sẽ cao hơn. Do đó, việc này chỉ được thực hiện khi thật sự cần thiết.

Mắt bị mờ sau phẫu thuật có cần phải mổ thay thủy tinh thể lần 2 không?

Thường là không. Khi mắt bị mờ sau phẫu thuật, bạn cần đến bệnh viện chuyên khoa mắt ngay để bác sĩ thăm khám và xác định nguyên nhân chính xác. Phần lớn các trường hợp là do đục bao sau, tật khúc xạ còn sót lại hoặc các bệnh lý khác ở đáy mắt. Chỉ một tỷ lệ rất nhỏ các trường hợp mờ do lệch/sai độ thủy tinh thể mới cần cân nhắc phẫu thuật lại.

Tóm lại, câu trả lời cho câu hỏi “thay thủy tinh thể được mấy lần” sẽ là một lần duy nhất. Bạn không cần phải lo lắng về việc thuỷ tinh thể bị hết hạn sử dụng hay phải thay thế định kỳ. Điều quan trọng nhất là phải lựa chọn đúng cơ sở chuyên khoa điều trị, tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn chăm sóc sau mổ và duy trì thói quen khám mắt định kỳ.